Oratie Maria Jacobs (Tilburg, 4 sept. 2020)
Een beschouwing door Marcel de Krosse, arts publieke gezondheidszorg, CIZ
“De implementatie inspanningen zijn complexer dan de producten, diensten, technologieën die het onderwerp zijn van innovatie” Klik hier voor de oratie
De rede uitgesproken op 4 september j.l. door Prof. Dr. Maria Jacobs bij haar aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar aan de Tilburg University geeft het beeld van een uiterst actieve vrouw die zich in haar netwerk manifesteert als een ware verbinder. En dat is ook wel nodig, want zoals ze zelf zegt, staat haar vakgebied “implementation of innovations in health care” nog in de kinderschoenen. Ze moet daarvoor leentjebuur spelen bij andere wetenschappen en op basis daarvan nieuwe inzichten ontwikkelen.
Haar rede is opgebouwd aan de hand van een zestal thema’s:
1. het belang van innovatie implementatie in de zorg;
2. de verschillende karakteristieken van innovaties;
3. het verschil in omvang en daarmee samenhangende impact van innovatie;
4. de te zetten stappen bij een implementatie;
5. determinanten voor succesvolle implementatie, waarin ze onder meer een predictiemodel presenteert dat de kans op succes van de implementatie voorspelt. Helaas, zo blijkt op het eind, is dat model nog niet extern gevalideerd.
En tenslotte eindigt ze met 6. een passende organisatie-inrichting van innovatie-implementatie.
Het geheel wordt gelardeerd met (onderzoeks)voorbeelden uit de dagelijkse praktijk van collega-onderzoekers en uit eigen onderzoek. Momenteel is ze CEO van Maastro, topspecialistisch centrum voor radiotherapie in Maastricht. Vanaf 2010 deed ze hier ook promotieonderzoek naar de wijze waarop het implementeren van innovaties in radiotherapie kan worden geoptimaliseerd.
Dit boeiende overzicht lezende ontstond bij mij een “déja vu” met de diverse implementaties van preventie in de zorg in de jaren ’90 van de vorige eeuw en de beginjaren 2000. Die verschillende nieuwe vormen van preventie waren in feite ook een vorm van innovatie. Hadden we wat er nu bekend is over innovatie implementatie toen maar geweten! Want opmerkelijk gezien voor zo’n nieuw vakgebied, is er inmiddels best al het nodige wetenschappelijke onderzoek verricht en gepubliceerd, niet in het minst door Jacobs c.s. zelf. Behoudens dan op het terrein van organisatorische innovatie. En wellicht juist daarom – betoogt Jacobs – blijft onderzoek naar de implementatie van dit soort innovaties noodzakelijk, ondanks de vele verstorende factoren. Niet in de laatste plaats om onderscheid te kunnen maken tussen innovaties die “evidence“ hebben en innovaties die alleen een “hype” zijn in de managementtijdschriften/consultancy wereld.
Jammer is dat er in haar rede iets van een toekomstvisie op haar vakgebied ontbreekt. Uiteraard, het betreft een vakgebied in de kinderschoenen, het kan nog alle kanten op. Maar dan zou het op z’n minst wel mooi zijn iets te kunnen lezen over haar droom over de ontwikkelingen in haar vakgebied en wat ze daarin zou willen bereiken. Immers, als één van de eerste hoogleraren op dit gebied, gaat ze daar nu zelf ook een belangrijke stempel op drukken. Voor het overige biedt haar rede een heel mooi overzicht van de huidige ontwikkelingen en is het te hopen dat succesvolle innovaties dankzij de nieuw ontwikkelde inzichten snel hun intrede weten te vinden in de kliniek. En alleen dat is al een hele uitdaging, zo blijkt uit onderzoek[1][2]!
[1] Lander B, Atkinson-Grosjean J. Translationale scnence and the hidden research system in universities and academic hospitals: A case study. Social Science & Medicine. 2011;72(4):537-44.
[2] Jacobs M, Boersma L, Merode FV, Dekker A, Verhaegen F, Linden L, et al. How efficient is translational research in radiation oncology? The example of a large Dutch academic radiation oncology department. The British journal of radiology. 2016;89(1064):20160129.