Preventie werkt overal en altijd, mits….

Preventieve interventies gericht op gedragsverandering werken niet als deze los worden aangeboden en alleen gericht zijn op informatie-overdracht zonder didactiek. Deze evidentie is onderbouwd in tal van studies. Met woorden van deze strekking opende ik mijn rede op de Preventie Conferentie die dit jaar plaatsvond op 17 november in Leiden. Aanwezig waren zo’n 150 deelnemers waarvan driekwart uit de regio Leiden.

Multi-actorenaanpak

Wat wel werkt is een multi-actorenaanpak, waarbij eerste lijn, jeugdgezondheidszorg, sportclubs, sociale teams, scholen, zorgaanbieders, supermarkten en lokale media de preventieve interventies ondersteunen. Hierbij is sprake van een preventieketen in drie stappen:

1. Het signaleren dat er een ongezonde leefstijl bestaat. Dat kan bijvoorbeeld een huisarts doen.
2. Het motiveren om wat te doen aan die ongezonde leefstijl. Dit kan gebeuren door een praktijkondersteuner met behulp van motivational interviewing.
3. Het aanbieden van de preventieve interventie, door een aanbieder als Big Move.

Gedragsverandering

Ook bij een multi-actoren benadering is alleen sprake van interventies gericht op gedrag. Deze werken nog beter als zij gesteund worden door het gezond inrichten van de woon- en leefomgeving, bijvoorbeeld door het aanleggen van meer groen in woonwijken. Ook werken financiële prikkels goed als ondersteuning van gedragsverandering.

Gelijktijdige interventies

Een modern voorbeeld van financiële prikkels is het heffen van accijns op frisdrank, zoals thans door het CDA wordt voorgestaan. In het verleden hadden gelijktijdige interventies gericht op gedrag, woonomgeving en financiële prikkels vijf maal succes. Het ging hierbij om: 1. het stimuleren van hygiënisch gedrag 2. het bestrijden van alcoholmisbruik 3. het verlagen van kindersterfte 4. het tegengaan van roken en 5. het verminderen van het aantal verkeersdoden.

Grote diversiteit

Bij moderne preventie is er een breed scala aan interventies. Ik noem ze op in willekeurige volgorde: Het melden en tegengaan van huiselijk geweld, kindermishandeling, vallen, zorg en dwang, ondervoeding, decubitus, depressie en alcoholmisbruik, het tegengaan van overgewicht, roken en overmatig alcoholgebruik. Maar ook: het voorkomen van eenzaamheid, sociale isolatie en onderlinge agressie, welzijn op recept, kanker- en hartrevalidatie, bevorderen van therapietrouw bij chronische zorg, preventie van overbelasting mantelzorg, leefstijladvisering en tegengaan van hoge zorgconsumptie door SOLK.

Samenwerken

Hierbij staat SOLK voor Somatisch Onverklaarbare Lichamelijke Klachten. Er bestaat op dit moment geen samenhangend preventiebeleid voor al deze activiteiten. Dit is mogelijk indien op regionaal niveau zorgverzekeraar en gemeenten de handen in een slaan. Zij zouden moeten erkennen dat al deze preventies alleen werken onder drie condities: een multi-actoren aanpak, een preventieketen en met ondersteuning van omgevings- en financiële interventies.

Leiden

In de regio rondom Leiden hebben de gemeenten (waaronder Leiden zelf) en de regionale verzekeraar Zorg en Zekerheid elkaar daarin gevonden, zo bleek op 17 november. Zij benoemden vier doelgroepen en thema’s waarop zij preventief wille samenwerken: mensen met verstandelijke beperkingen; mensen met dementie; welzijn op recept en JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht).

De PowerPoint presentatie van mijn voordracht tref je hier aan. Het verslag van het congres en de presentaties van andere sprekers tref je binnenkort aan op de website van de Preventieconferentie.