De Utrechtse wijk Overvecht kent veel problemen. Om de geestelijke gezondheidszorg aan de inwoners te verbeteren zijn er een aantal proeftuinen gestart: GGZ in de Wijk teams. Hierin werken professionals uit tal van disciplines samen om laagdrempelige, geïntegreerde zorg te bieden waarbij de cliënt de regie heeft.
Problemen
In de wijk Overvecht in Utrecht leeft een diversiteit aan mensen met verschillende kwetsbaarheden en daaruit voortvloeiende problemen. Overvecht werd in 2007 door de toenmalige minister Ella Vogelaar betiteld als één van de ergste probleemwijken van Nederland. Nu, tien jaar later, is de situatie nog niet veel beter. Mensen kampen er met schulden, verslavingsproblematiek, armoede, werkloosheid en het aantal geweldsdelicten in de wijk is schrikbarend hoog. Daarnaast zijn er acculturatieproblemen, taalproblemen, laaggeschooldheid en is er gezondheidsachterstand.
Versnipperde zorg
In de wijk is veel zorg aanwezig, maar deze is erg versnipperd. De multiple problemen waarmee mensen kampen vragen om afstemming tussen hulpverleners. GGZ-hulpverleners in één gebouw, of zelfs in één team, kunnen daarbij het verschil maken. Als dat team laagdrempelig toegankelijk is en aansluit bij de behoeften van mensen, levert dat nog meer op. Bedenk daarbij dat veel cliënten nooit aankomen of afhaken bij GGZ-afdelingen of andere zorginstanties, omdat ze te ver weg zitten, of omdat ze niet goed aansluiten op wat mensen nodig hebben.
GGZ in de Wijk teams
In
Utrecht Overvecht-Zuid startten verschillende organisaties op 1
januari 2017 een nieuw GGZ in de Wijk team (proeftuin Overvecht).
Hier werken professionals van Altrecht en Lister en WIJ 3. De meesten
van hen werken voor een deel ook nog in andere teams binnen hun
organisatie. Er wordt samengewerkt met de sociale buurtteams en de
huisartsen; korte lijnen en laagdrempelig.
Uitgangspunten
De uitgangspunten voor de proeftuinen staan beschreven in het visiedocument ‘Volwaardig burgerschap en psychiatrie’, dat namens de vele deelnemende partijen is opgesteld: Zilveren Kruis Achmea, Gemeente Utrecht, Altrecht, Buurtteamorganisatie Sociaal Utrecht, Huisartsen Utrecht Stad, Indigo, Kwintes, Leger des Heils, Lister, Platform Volwaardig Burgerschap, Steunpunt GGZ, De Tussenvoorziening, UMCU, Jellinek (Victas) en Wij 3.0.
Cliënt centraal
Er zijn vier proeftuinen gestart in Utrecht Overvecht, Utrecht Lunetten, Zeist en Woerden. Het doel in een proeftuin is om specialistisch behandel- en begeleidingsaanbod te organiseren via netwerkverbanden, waarbij de cliënt de regie heeft en het aanbod aansluit op de basiszorg. In de proeftuin worden knelpunten opgespoord en mogelijke oplossingen worden op kleine schaal uitgeprobeerd.
Ervaringsdeskundigen
De proeftuinen in Utrecht lopen vooruit op een grote reorganisatie van de (ambulante) zorg in Utrecht. Op termijn zullen de F-ACT teams, de meeste ACT-teams en grote delen van de poliklinieken van Altrecht GGZ in het wijkgericht werken worden opgenomen. Ook de specialistische GGZ-begeleiding door Lister participeert in deze reorganisatie. De proeftuin heeft ‘eigen’ cliënten. Ervaringsdeskundigen maken vast onderdeel uit van het team, evenals een vaste teampsychiater en een fulltime teamleider. Het team biedt specialistisch GGZ zorg: geïntegreerde behandeling, begeleiding en activering dichtbij huis. Alle benodigde kennis en kunde is in het team aanwezig, of kan snel georganiseerd worden. De herstelvragen van de cliënt vormen het uitgangspunt. Mensen, hulpverleners en organisaties die aan iemands herstel kunnen bijdragen, worden er zoveel mogelijk bij betrokken.
Voordelen
De proeftuinen zijn positief geëvalueerd. In de kwalitatieve evaluatie zijn zowel cliënten, naasten als stakeholders betrokken. De resultaten komen binnenkort beschikbaar.
Huisartsen of POH’s nemen vaak direct contact op met medewerkers van het GGZ-team wanneer een casus complex is en reguliere toeleiding niet aansluit. De SPV kan mee op huisbezoek en denkt mee. Op deze wijze kan veel sneller zorg geboden worden. In de multidisciplinaire overleggen is er door de inbreng van herstelcoaches, peer supportwerkers en jobcoaches meer aandacht voor het maatschappelijk herstel van de cliënt.
Korte lijnen, lage drempel
De drempel voor cliënten is verlaagd. Cliënten die niet goed in behandeling komen bij de poliklinieken elders in de stad, komen wel in zorg bij het GGZ-team. Het GGZ in de Wijkteam vervult ook een brugfunctie naar specialistische behandeling en begeleiding elders. Geprobeerd wordt om de benodigde gespecialiseerde professionals naar de wijk te krijgen als cliënten niet bij hen aankloppen. Cliënten hoeven niet langer naar verschillende loketten, maar kunnen terecht kan bij de persoon bij wie ze zich hebben aangemeld. Een van de cliënten verwoordde het als volgt: ‘Eerst voelde ik me nog wel eens tussen mijn hulpverleners instaan en moest ik lang wachten. Nu zitten we gewoon samen aan tafel en als ik hulp nodig heb, is dat snel geregeld. Heel fijn.’
Congres samenwerking eerstelijn en wijkteams
Per 1 maart 2018 zijn in Utrecht negen soortgelijke teams opgestart in Utrecht. Wil je weten hoe men de wijkgerichte GGZ in Utrecht aanpakt? Welke lessen ze getrokken hebben uit de pilots? En hoe je deze aanpak kan implementeren in andere wijken en steden? Kom dan naar het congres ‘Samenwerking eerstelijnszorg en wijk-en jeugdteams’ op 4 oktober in Utrecht. Proeftuinleiders Joost Coffeng en Sanne Wullems van Lister geven daar een parallelsessie over de GGZ in de Wijkteams. Kijk voor meer informatie, het programma, de sprekers en het inschrijfformulier op de congrespagina van de Guus Schrijvers Academie en meld je aan.
Met dank aan Machteld van Raalte, Locatiehoofd bij Lister, voor haar bijdrage aan dit bericht.