Hoe moet het verder met de kostenbeheersing in de ziekenhuiszorg? Die vraag stelde ik in een eerder bericht nadat ik had vastgesteld dat prijsconcurrentie tussen ziekenhuizen niet bestaat. Hieronder geef ik vijf wegen die leiden naar ‘more with the same’-beleid.
Hoofdlijnenakkoord
Volgens het hoofdlijnenakkoord mogen de ziekenhuiskosten de komende jaren niet stijgen, ook al groeit de vraag naar hun zorgaanbod. Dit beleidsvraagstuk van ziekenhuizen en zorgverzekeraars wordt in Engeland wel aangeduid als ‘more with the same’: met dezelfde personeelsomvang, apparatuur en kosten meer patiëntenzorg bieden. Dit staat haaks op ‘more of the same’, groeien zonder het beleid te wijzigen. Nu prijsconcurrentie niet meer bestaat tussen ziekenhuizen komt de vraag naar voren: hoe kan je wel de doelmatigheid van ziekenhuizen bevorderen? Ik geef vijf korte antwoorden op deze vraag.
1. Verschuiven van zorg naar eerste lijn
Een MSB en een ziekenhuis zouden als beleid kunnen voeren, dat bijvoorbeeld 40 procent van de chronische zorg verplaatst wordt naar de eerste lijn. Dan komt er binnen het ziekenhuis ruimte vrij voor More with the same. Dan kunnen zij meer patiënten in acute nood opnemen.
2. Regionale samenwerking tussen specialisten
De Regio Maatschap Oostelijk Nederland Radiologen bundelt alle radiologen die werken voor de drie Twentse ziekenhuizen. Door slim apparatuur in te kopen bespaart zij de gemeenschap veel kosten. Met regionale samenwerking tussen specialisten is nog een wereld te winnen. De radiologen in dit voorbeeld kunnen dan hun capaciteit inzetten om de groeiende vraag naar hun diagnostiek te beantwoorden.
3. Gezamenlijke inkoop van zorgverzekeraars
Patiënten van grote ziekenhuizen zijn verzekerd bij 49 zorgverzekeraars. De vier grootste (Menzis, Zilveren Kruis, VGz en CZ ) hebben elk meestal maar een gering percentage, bijvoorbeeld 20 procent van het totale patiëntenbestand. Er is veel geld te besparen indien zorgverzekeraars samenwerken bij de inkoop van zorg in grote ziekenhuizen. Dan worden ervaringen van al hun verzekerden gedeeld en vinden onderhandelingen over de maximale omzet maar één keer plaats.
4. Aparte aandacht voor de overheadkosten van ziekenhuizen
In de caresector bleek bij het programma In voor zorg dat de overheadkosten per zorgaanbieder aanmerkelijk kunnen verschillen, ook al zijn deze even groot. Ik vermoed dat dit bij ziekenhuizen ook zo is. Dan zijn bij ziekenhuizen met een hoge overhead vele professionele uren te verschuiven naar de patiëntenzorg.
5. Een andere manier van kostprijs berekenen
Dbc-tarieven zijn weggevallen als instrument voor kostenbeheersing. Maar ziekenhuizen kunnen nog wel werken met kostprijsberekeningen per activiteit. Hiervoor bestaat een bij economen populaire methode: Activity Based Costing (ABC). Per activiteit houdt een ziekenhuis bij hoeveel uren het een professional, een apparaat of een werkeenheid (bijvoorbeeld een operatiekamer) heeft gekost. Daarna wordt deze omvang in uren vermenigvuldigd met een uurtarief. Dit levert zinvolle bedrijfsvergelijking op en biedt ook weer mogelijkheden voor more with the same beleid.
Kans van slagen
Beleid volgens deze vijf korte suggesties kan slagen. Want er staan daarbij geen arbeidsplaatsen op de tocht: zittende professionals gaan andere dingen doen. Bijvoorbeeld: cardiologen gaan niet meer zelf patiënten met ritmestoornissen behandelen, maar huisartsen daarover adviseren. Het kan ook mislukken, indien beleidsmakers en professionals de bestaande zorg willen behouden. Dan ontstaan wachtlijsten en maatschappelijke onrust. Ik doe een oproep aan een ieder met macht in de ziekenhuiswereld: draag bij aan het realiseren van more with the same-beleid!
Juiste Zorg op de Juiste Plek
De doelmatigheid van de ziekenhuiszorg komt uitgebreid aan bod op het congres ‘Realisatie van de hoofdlijnenakkoorden; de juiste zorg op de juiste plek’ op 16 november in Utrecht. Meer informatie, het programma, de sprekers en het inschrijfformulier vind je op de congrespagina van de Guus Schrijvers Academie.
Dit bericht is in aangepaste vorm ook verschenen als blog in het blad Zorgvisie.