Guus Schrijvers

Leiehome is een verzorgings- en verpleeghuis in Gent. Een vrijgevestigde huisapotheker verstrekt aan de bewoners van Leiehome de geneesmiddelen die huisartsen voorschrijven. Het viel hem op dat bewoners vaak psychofarmaca slikken, zoals slaapmiddelen, antidepressiva en kalmerende middelen. Met een rekenmachientje en een Excelbestand ging de apotheker aan de slag. Hij berekende voor elke bewoner met psychofarmaca wat hun dagelijkse dosis is. Ook ging hij de werking na van de geneesmiddelen op elkaar. Het viel hem op dat huisartsen regelmatig een verkeerde mix hadden voorgeschreven. Daarnaast keek hij naar de voorschrijvingsduur: vaak slikten bewoners gedurende een te lange periode slaapmiddelen.

Huisartsen

De apotheker benaderde met zijn observaties de huisartsen. Die reageerden aanvankelijk geïrriteerd: waar bemoeit die apotheker zich mee? Later draaiden zij bij en gingen het gesprek aan met bewoners over hun medicatie. Zij waardeerden het doel van de apotheker: de juiste medicatie aan de juiste patiënten die hoort bij de juiste diagnose.

Goede resultaten

Het gebruik van psychofarmaca daalde uiteindelijk met 50%. Zonder enige publicaties verspreidden de goede resultaten zich over vier andere verzorgingshuizen in en rond Gent. Ook daar had de innovatie succes. Thans verspreidt de Belgische vereniging van huisapothekers deze innovatie onder al haar aangesloten leden. Dat doet zij met steun van de Belgische en Vlaamse overheid. Die vereniging heeft als naam Algemene Pharmaceutische Bond (ABP) en is vergelijkbaar met de Koninklijke Maatschappij ter bevordering van de Pharmacie (KNMP) .

Cappuccinomodel

Dit verhaal pikte ik op tijdens een mini-symposium van de ABP op 14 november in Brussel. Zo’n vijftig leidinggevende apothekers uit alle Belgische regio’s waren daar aanwezig. Ik hield een voordracht over de toepassing van het Cappuccinomodel voor de betaling van de Belgische farmaceutische zorg.

Populatiegebonden bekostiging

Het Cappuccinomodel bestaat, net zoals een echte cappuccino, uit drie lagen. De eerste bestaat uit populatiegebonden bekostiging op basis van kenmerken van de te bedienen patiëntenpopulatie. Deze draagt bij aan het bereiken van drie doelstellingen: 1. Het verbeteren van gezondheid van de bediende populatie 2. Het vergroten van de kwaliteit van zorg door professionals en hun zorgorganisaties en 3. Het verlagen van de kosten van de zorg per lid van de bediende doelgroep. Door populatiegebonden bekostiging verdwijnt de motor om meer te produceren, dat wil zeggen de betaling per verrichting (of per doosje medicijnen), is verdwenen.

Betaling per doos

De apothekers in Vlaanderen worden nu vooral betaald per doos pillen die zij aan een patiënt verstrekken. De uitdrukking betaling per doos is van de Belgen zelf afkomstig. Deze betaling willen de huisapothekers vervangen door een hoger tarief per ingeschreven patiënt. Dat tarief bedraagt nu 25 euro per jaar voor het dossierhouderschap en medicatieveiligheid. Het grootste deel van hun inkomen krijgen zij thans uit de betaling per doos. Een apart tarief voor zorginnovatie -zoals in het Cappuccinomodel bepleit- bestaat niet. In navolging van de KNMP wil de ABP eveneens dit model. Maart 2018 gaf ik ook een college hierover bij Nederlandse apothekers.

Minder pillen, meer adviezen

De deelnemers aan het ABP symposium verwachten van dit model dat er minder dozen pillen worden voorgeschreven en er meer farmaceutische adviezen komen. Fel was de discussie dat de Vlaamse apothekers niet op de hoogte zijn van de diagnose die de huisartsen stellen bij hun patiënt. Zou dit wel zo zijn, dan kunnen zij checken of de voorgeschreven medicatie wel past bij de diagnose en kan de zorgverlening verbeteren bij het optreden van bijverschijnselen en complicaties. Boeiend is dat de ABP haar argumentatie pro-cappuccinomodel ontleent aan het verbeteren van medicatiegebruik. In de nationaal verspreide Huisapothekerskrant geven zij tal van tips hierover aan patiënten.

Verschillen

Vlaamse en Nederlandse apothekers verschillen op enkele punten van elkaar, zo leerde ik in Brussel:

1. Geneesmiddelen mogen uitsluitend via apothekers worden verstrekt en niet via supermarkten. Zelfmedicatie wordt vermeld in het medicatiedossier dat de apotheker bijhoudt.
2. Soms zijn geneesmiddelen in België goedkoper dan in Nederland; soms is het andersom.
3. Patiënten zijn ingeschreven bij een specifieke apotheker die het medicatiedossier bijhoudt, de veiligheid bewaakt bij polyfarmacie en therapietrouw stimuleert.
4. Tijdens openingsuren zijn apothekers aanwezig in hun apotheek.
5. De apothekersdichtheid in België bedraagt één apotheker op zo’n 2.000 inwoners. In Nederland is dat 1 op 7.945.

Mijn presentatie op het symposium in Brussel tref je hier aan.