Minder specialistische zorg, extra zorg thuis, betere kwaliteit van zorg, financiële groei. Dit zijn onderwerpen waarover landelijke zorgclubs afgelopen weken onderhandelden met de overheid. Ze bereikten op 26 april een akkoord. De onderhandelingspartijen leggen het resultaat de komende weken voor aan hun achterban. Het gevaar is reëel dat ziekenhuispatiënten de dupe worden van het bereikte akkoord.
Extra geld
In de regeringsverklaring van Rutte-3 staat onder meer dat zij voor de zorg 18 miljard euro groei toestaat voor de periode 2017 – 2021. Het is aan het gezondheidszorgveld om dit bedrag te verdelen over alle groepen patiënten: van zwangere vrouwen met behoeften aan zorg tot en met personen in hun laatste levensfase. De regering legt die verdeling vast in vijf Hoofdlijnenakkoorden tussen overheid en landelijke zorgclubs. Het eerste akkoord betreft de ziekenhuizen. Andere akkoorden gaan over de huisartsenzorg, geestelijke gezondheidszorg, ouderenzorg en wijkverpleging.
Ziekenhuisakkoord
Tot de onderhandelende partijen over de ziekenhuiszorg behoren onder meer de Patiënten Federatie, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, Zorgverzekeraars Nederland en de Federatie Medisch Specialisten. Namens de overheid onderhandelt het Ministerie van VWS. Deze weken vonden de onderhandelingen plaats. Het akkoord over ziekenhuizen werd 26 april openbaar. Het is nu voorgelegd aan de achterbannen van onder meer de genoemde zorgkoepels.
Verdeling extra budget
Via twee goede, openbare stukken heeft VWS de aftrap gedaan voor de onderhandelingen. Het eerste is een PowerPoint presentatie, die het departement in maart presenteerde aan de Tweede Kamer. Daarin komt een openingsbod naar voren voor de verdeling van de extra 18 miljard euro. Dit bedrag betekent een groei van 6,4 procent per jaar van het macro-zorgbudget. De helft hiervan (3,2 procent) is bestemd voor loonsverhogingen. Van de andere helft is 1,2% voor de veroudering van de bevolking. Zo’n twee procent is bestemd voor autonome groei. Hieronder vallen bijvoorbeeld extra-geld voor de ouderenzorg zoals bepleit door Hugo Borst en de kosten van zeer dure geneesmiddelen.
Besparing ziekenhuiszorg
Er zit één haar in de soep van die 18 miljard. De regering gaat ervan uit dat er 1,9 miljard euro wordt bespaard op de ziekenhuiszorg. Dat moet gebeuren via die hoofdlijnenakkoorden. Die 1,9 miljard euro is hoger dan het bedrag dat het Centraal Planbureau berekende als maximaal haalbaar voor de ziekenhuizen. Want het aantal 75-plussers stijgt jaarlijks met vier procent de komende jaren. Zij zorgen voor een stijging van de vraag naar ziekenhuiszorg.
Wensdenken
Bovendien dalen de kosten van een ziekenhuis maar weinig als medisch specialisten minder patiënten opnemen en vaker thuis behandelen. De uitgaven voor personeel, hypotheken en onderhoud gebouwen liggen op korte termijn immers vast, ongeacht het aantal opgenomen patiënten. Gezondheidseconomen zeggen hierover: een leeg bed is bijna even duur als een vol bed. Op 16 april heeft het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen daarom haar beklag gedaan bij de Tweede Kamer. Zij beschuldigt de regering van wensdenken.
Zorg op de juiste plek
Het tweede document kwam begin april uit. Het heet Juiste zorg op de juiste plek, wie durft? Een onafhankelijke commissie schreef het. Haar centrale boodschap is dat gezondheidsbeleid tot stand moet komen binnen de regio. Dat betekent bijvoorbeeld dat Amsterdamse ziekenhuizen afspraken maken met huisartsen en wijkverpleegkundigen over de zorg dichter bij huis. Of dat Amsterdamse verpleeghuizen samen bekijken of er in de toekomst voldoende plaatsen zijn voor babyboomers met dementie. Landelijke instanties moeten -nog steeds volgens de commissie- toezien dat er binnen een regio beleid wordt gemaakt. Zij maken niet uit wat dat beleid inhoudt. Verder is het rapport voorzien van tal van goede voorbeelden van zorg dichtbij huis die beter en goedkoper is dan die in het ziekenhuis.
Kritiek zorgverzekeraars
De vier grote zorgverzekeraars in Nederland heten Zilveren Kruis, VGZ, CZ en Menzis. Samen bedienen zij 90 procent van de Nederlandse bevolking. Dat is per verzekeraar zo’n drie tot vier miljoen inwoners. Zij zien weinig heil in de twee boodschappen van dit rapport. Zij voeren liever eigen beleid voor hun miljoenen verzekerden. Daarin past niet een regionale aanpak van hooguit één miljoen inwoners zoals in Amsterdam. Want die houdt in dat Zilveren Kruis de regie krijgt over bijvoorbeeld Amsterdam en VGZ, CZ en Menzis haar besluiten volgen.
Hogere besparingen
Verder verwachten de zorgverzekeraar dat verschuiving van de ziekenhuiszorg naar thuis nog veel meer besparingen opleveren dan de genoemde 1,9 miljard van de overheid. Ab Klink van de VGZ verwacht zelfs dat de premie voor de Zorgverzekeringswet met 4 procent omlaag kan, zoals je kunt lezen in een recent blogbericht.
Concept-Hoofdlijnenakkkoord
Gelet op de machtsverhoudingen tussen de zorgclubs en de overheid zijn de hier besproken twee documenten vrijwel ongewijzigd in het concept-Hoofdlijnenakkkoord van 24 april terecht gekomen. De zorgverzekeraars overspelen hun hand door regionalisatie af te wijzen en meer te bezuinigen op ziekenhuizen dan de overheid wil.
Babyboomers
Ik zie op tegen de onrust die gaat ontstaan bij patiëntenverenigingen, specialisten en ziekenhuisbestuurders bij de bezuinigingen op zorg aan ziekenhuispatiënten. Want het aantal 75-plussers neemt de komende jaren meer toe dan in het verleden, omdat de naoorlogse geboortegolf nu bejaard wordt. Ik roep de achterbannen van de zorgclubs op de komende weken goed te letten op de belangen van deze groep, met vaak ernstige ziekten en acute noden.
Congres
Op vrijdag 16 november organiseren mijn collega’s en ik een congres over zorg op de juiste plek en het hoofdlijnenakkoord. Reserveer je alvast de datum? Er worden nog sprekers gezocht die kort en bondig iets willen vertellen over een actuele ontwikkeling, project, nieuw zorgpad, goed voorbeeld, app of onderzoek over samenwerking tussen eerste- en tweede lijn. Interesse? Stuur dan vóór 1 september 2018 een mail met daarin kort beschreven wat het onderwerp en doel van de presentatie is naar: marcelstam@guusschrijvers.nl.