Guus Schrijvers

Waarom moeten ziekenhuisbestuurders patiënten meer betrekken bij beleidsvorming? hieronder vind je vier argumenten en vijf adviezen aan de Raad van Bestuur.

Toestemming noodzakelijk

Raden van bestuur (RvB’s) van ziekenhuizen die bijvoorbeeld oncologische zorg concentreren of een SEH opheffen, hebben daarvoor toestemming nodig van de Nederlandse Zorgautoriteit en de Autoriteit Consument en Markt. Zij krijgen die, als zorgverzekeraar en patiëntenorganisaties met het beleid instemmen. RvB’s doen er daarom verstandig aan bijtijds patiënten te betrekken bij hun beleidsvoorbereiding.

Nieuwe Wmcz

Het tweede argument om patiënten meer invloed te geven op het beleid is de nieuwe Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) die eraan zit te komen. Deze wet biedt cliëntenraden meer medezeggenschap en geeft ze meer mogelijkheden. Als RvB’s hun cliëntenraden niet betrekken bij ingrijpende veranderingen, komen zij in een juridisch moeras terecht.

Imago

De derde reden betreft de korte lijnen die patiëntenorganisaties hebben met de lokale pers en gemeenteraden in de omgeving van het ziekenhuis. Een signaal van hen wordt snel opgepikt via social media. Het is wijs als een RvB hierop anticipeert en tegen zichzelf zegt: ‘if you can’t beat them, join them’.

Buitenspel bij faillissement

Mijn vierde punt is ethisch van aard. Het kan anno 2018 toch niet zo zijn dat er over patiënten wordt beslist zonder hen daarbij te betrekken? Bij de faillissementen van Slotervaart en Lelystad heb ik mij eraan geërgerd dat patiënten niet of nauwelijks invloed hadden bij de sluiting van het eerste ziekenhuis en de doorstart van het tweede.

Vijf tips om patiënten te betrekken bij beleid

Voor RvB’s die bovenstaande argumenten onderschrijven heb ik enkele tips:

1. 1. Nodig voor elke werkgroep die beleid voorbereidt, patiëntvertegenwoordigers uit en geef hun een budget om eens per jaar hun achterban te raadplegen. Nederland kent voor elke aandoening wel een patiëntenorganisatie. Vraag hun kandidaten voor te dragen.
   2. Benader cliëntenraad, patiëntenverenigingen en gemeenteraden met dezelfde boodschap bij beleidsbepaling. Zij hebben vaak al informele contacten en vullen elkaar aan. De raden hebben bestuurlijke competenties en de verenigingen inhoudelijke kennis. De gemeenteraden weten hoe te lobbyen bij de Tweede Kamer.
   3. Zet ervaringsdeskundigen in bij de beleidsuitvoering. Zo werkt de Borstkanker Vereniging Nederland met ‘patient’s advocates’, die patiënten helpen bij het meebeslissen over behandeling en het accepteren van de aandoening.
   4. Gebruik een e-panel om patiënten te bevragen bij beleidsevaluatie. Diverse ziekenhuizen werken al met zo’n panel. Dit kan met een vragenlijst, maar ook door middel van diepte-interviews of groepsgesprekken.
   5. Beschouw patiëntvertegenwoordigers als partner of kritische vriend. Zij reiken vaak uitstekende tips aan die de zorg kunnen verbeteren of de kosten kunnen verlagen.

Uitruil zorg tussen ziekenhuizen

Ik verwacht voor de komende jaren grote verschuivingen in het zorgaanbod van ziekenhuizen. Het gevaar bestaat dat RvB’s in achterkamers een kwartetspel met diensten gaan spelen, waarbij ze bijvoorbeeld electieve zorg ruilen tegen complexe zorg. Ik hoop dat RvB’s bij deze uitruil steeds feedback vragen aan patiënten.

De patiënt aan het roer

De invloed en medezeggenschap van patiënten en de nieuwe Wmcz komen uitgebreid aan bod op het congres ‘De patiënt aan het roer in de zorg’ op 12 april 2019 in Utrecht. Er zijn plenaire voordrachten en een groot aantal themagerichte parallelsessies en workshops. Het congres wordt georganiseerd door de Guus Schrijvers academie in samenwerking met het landelijk steunpunt (mede)zeggenschap; LSR. Meer weten? Kijk dan voor het programma, de sprekers en het inschrijfformulier op de speciale congrespagina.

Dit bericht verscheen in gewijzigde vorm ook als blog in het blad Zorgvisie.