Afspraken tot verplaatsing van zorg zijn gebaseerd op een gedeeld en openbaar regiobeeld. Dit is de eerste van vijf voorwaarden die de Autoriteit Consument en Markt (ACM) hanteert om afspraken tussen zorgaanbieders over zorgverplaatsing goed te keuren ook als deze concurrentie beperken. Dit is een actueel onderwerp vanwege het VWS-programma Juiste Zorg op de Juiste Plek.
Heldere voorwaarden van ACM
De ACM noemt de vijf voorwaarden in haar recente, helder geschreven, consultatiedocument van negen pagina’s. Met de eerste begint deze blog. De vier andere zijn:
2. Afspraken tot verplaatsing van zorg en de daarmee nagestreefde concrete doelstellingen zijn onderbouwd;
3. Bij het komen tot een afspraak voor verplaatsing van zorg is sprake van volwaardige betrokkenheid van zorgaanbieders, zorginkopers en patiëntenorganisaties;
4. De gemaakte afspraken gaan niet over het beperken, verhinderen of anderszins bemoeilijken van toetreding en/of uitbreiding van activiteiten;
5. De afspraken tot verplaatsing van zorg, de nagestreefde doelstellingen alsmede de wijze waarop deze meetbaar en (achteraf) toetsbaar zijn, zijn transparant en openbaar.
Terechte voorwaarden
Graag sta ik achter deze vijf voorwaarden. Want het regiobeeld (voorwaarde 1) moet zijn gedeeld met onder meer patiëntenorganisaties. Bij de voorbereiding van de afspraken moeten deze organisaties volwaardig zijn betrokken (voorwaarde 3). En zijn de afspraken eenmaal gemaakt, dan zijn ze openbaar en te toetsen (voorwaarde 5). Voorwaarde 2 verhindert het bestuurlijke kwartetten waarbij zorgaanbieders alleen maar taken ruilen om daardoor de omzet van elke partij financieel gelijk te houden. Nee, er moeten inhoudelijke doelstellingen aan de orde zijn. Voorwaarde 4 is gericht op het tegengaan van slecht bestuurlijk gedrag: het gezamenlijk verhinderen dat nieuwkomers zich in de regio vestigen.
Wat kunnen patiëntenorganisaties doen met de vijf voorwaarden?
Op dit moment is onduidelijk wat een regiobeeld inhoudt. Voor het maken van regiobeelden heeft het RIVM wel reeds standaardgegevens beschikbaar. Die vragen om oordeelsvorming in de regio, ook bij patiëntenorganisaties. Welke RIVM-cijfers zijn verontrustend en welke niet? Zijn er in de regio aanvullende data beschikbaar? Daarna kan besluitvorming plaatsvinden over regionale doelstellingen. Met de RIVM-gegevens kunnen de patiëntenorganisaties met een onderbouwd eigen oordeel komen over regiobeelden.
Patiëntenparticipatie bij regiobeelden
De meeste patiëntenorganisaties zijn thans georganiseerd op nationaal niveau. Alleen Zorgbelangorganisaties, enkele ouderenbonden en de Flevolandse Patiënten Federatie werken regionaal. Dit moet anders. Want gezondheidsbeleid komt tegenwoordig meer op regionaal dan op nationaal niveau tot stand. Juiste Zorg op de Juiste Plek versterkt deze trend. Dit betekent een transformatie van de patiëntenbeweging.
1 euro per inwoner voor patiëntenparticipatie
Het ACM-document zie ik als een voorzet die regionale patiëntenorganisaties kunnen inkoppen. Moeten ze wel geld hebben om achterbannen te raadplegen, eigen vragenlijstonderzoek te doen en kwalitatieve verhalen te verzamelen over noden en wensen van patiënten. Ik denk aan een bedrag van 1 euro per jaar per regio-inwoner. Democratie in de zorg mag best een beetje geld kosten.
Workshop over regiobeelden
De regiobeelden komen aan de orde in een workshop met de naam Werken met regiobeelden: wat levert het op? Deze vindt plaats op 28 november tijdens het congres De juiste zorg en de hoofdlijnenakkoorden in Utrecht. Regiobeelden geven inzicht in de stand van zaken en toekomstige ontwikkelingen over gezondheid, zorg en welzijn in een regio. Dit gebeurt aan de hand van cijfers en visualisaties over zorggebruik, zorgaanbod, gezondheid & leefstijl, bevolkingsontwikkeling en sociale en fysieke omgeving. Tijdens de workshop gaat Wiet de Ronde, Manager Zorg Analyse Team Menzis, in op de eerste regiobeelden die hij samen met anderen maakte.
Congres 28 november over juiste zorg en Hooflijnenakkoorden
Naast de hier besproken regiobeelden komen tal van andere goede voorbeelden van zorgvernieuwing tijdens het congres aan de orde. De toelichting betreft niet alleen de innovatie zelf maar ook de implementatie ervan en eventueel de nu al merkbare effecten op werkdruk, kwaliteit van zorg en zorgconsumptie.
Top van de Nederlandse zorg en verpleegkundigen ontmoeten elkaar
Plenaire sprekers tijdens het congres zijn VGZ-bestuursvoorzitter Kliphuis, Ziekenhuis bestuurder Arno Timmermans namens de Vereniging Nederlandse Ziekenhuizen en Lucas Fraza, huisarts en een van de initiatiefnemers van Het Roer moet om. Ook vertegenwoordigers van VWS, hogescholen, onderzoeksinstellingen en tal van professionals voeren het woord. Ambitie van de organisatoren is dat de top van de Nederlandse zorg, professionals en onderzoekers elkaar ontmoeten. Onder andere om de betekenis van regiobeelden te bespreken.
Inschrijven voor congres?
Wil jij, beste lezer, naar de workshop over regiobeelden en naar workshops over andere aspecten van juiste zorg? Wil jij toelichting op de ACM-voorwaarden? Wil jij nieuwe kennis(sen) opdoen? Klik dan hier, lees de uitgebreide brochure en meld je aan.
Een kortere versie van dit artikel verscheen eerder in het vakblad Zorgvisie