Op 3 juli publiceerde minister Van Rijn de lang verwachte Houtskoolschets acute zorg. Gezondheidseconoom Guus Schrijvers schreef een recensie.
Acht beleidsvraagstukken
De Houtskoolschets bevat zeven hoofdstukken en 46 pagina’s. Skipr publiceerde reeds erover. De anonieme auteurs identificeren acht beleidsvraagstukken. Zes daarvan kwamen mij bekend voor uit andere beleidsdocumenten. Die gaan over onduidelijkheid voor patiënten, zorg-op-de-verkeerde-plek, te weinig zorgprofessionals, te weinig samenwerking, weinig slimme zorg en te weinig informatie over bijvoorbeeld medicatie bij acute hulpverlening. Twee nieuwe beleidsvraagstukken komen in de nota naar voren. Het eerste is het voorkòmen van acute zorg, bijvoorbeeld door valpreventie en door het opstellen van zorg-leefplannen voor ouderen die anticiperen op plotseling uitvallen van mantelzorgers of plotselinge verergering van de aandoeningen van de patiënt. Het tweede nieuwe onderwerp betreft acute zorg thuis die, ik citeer, “nog niet groots wordt opgepakt”. Het stuk pleit voor meer inzet van acute wijkverpleging, meer acute dienstverlening door sociale wijkteams en het normaal maken van ambulancezorg achter de voordeur. De houtskoolschets begint met deze acht beleidsvraagstukken en besteedt verfrissend veel aandacht aan de twee nieuwe beleidsonderwerpen.
Zes pijlers voor acute zorg
De nota benoemt zes pijlers voor het acute-zorgbeleid in de komende jaren: 1. voorkómen van acute zorg 2. Meer acute zorg thuis 3. Regionale zorgmeldkamers voor niet levensbedreigende acute zorg, 4. Integrale spoedposten, 5. Hoogcomplexe of levensbedreigende acute zorg en 6. Traumacentra. De eerste twee kwamen hierboven al aan bod. Hieronder passeren alleen de laatste vier pijlers de revue. En daarbij alleen die aspecten die nog niet eerder in beleidsdocumenten verschenen.
Zorgmeldkamers
In het nieuwe acute zorglandschap kan de patiënt bij niet levensbedreigende acute zorgvragen één landelijk telefoonnummer bellen waarna de patiënt automatisch wordt doorverbonden naar de juiste regionale zorgmeldkamer. Deze zin staat prominent op pagina 23 van de Houtskoolschets. Deze meldkamer verwijst naar zorgprofessionals van de huisartsenpost, de seh en de crisisdienst van de ggz. Met deze zin bouwt VWS voort op het wel doordachte Visiedocument van Ambulancezorg Nederland en andere branche-organisaties.
Integrale spoedposten
VWS schetst in detail de verschillen tussen patiënten en faciliteiten van integrale spoedposten, hoog-complexe zorg-seh’s en traumacentra. De eerste zijn nauwe samenwerkingsvormen van huisartsenposten en seh’s. De Houtskoolschets noemt als mooie voorbeelden: De spoedpolikliniek van het Spijkenisse MC, de acute zorgpost In het Haaglanden medisch centrum, locatie Westeinde en de afdeling acute zorg van de Noordwest ziekenhuisgroep op locatie Den Helder. Wat ontbreekt in de VWS-nota is een beschrijving van de circa dertig functionerende AOA’s (klinische Acute Opname Afdelingen) waar spoedpatiënten ongeacht hun diagnose worden opgenomen. Hierover publiceerde ik al eerder. Ze besparen jaarlijks 1500 ziekenhuisbedden.
Vijf randvoorwaarden
Na de bespreking van de zes beleidspijlers benoemt de Houtskoolschets vijf randvoorwaarden om deze pijlers overeind te houden: 1. beschikbare medisch gegevens 2. handhaafbare kwaliteitsnormen 3. slimme digitale zorg 4. door alle belanghebbenden gedragen besluitvorming en 5 betaalbaarheid. De eerste drie punten zijn bekende punten. De besluitvorming (het vierde punt) is te mager behandeld. Niet aan de orde komen de ervaringen hiermee in de afgelopen corona-maanden, het advies van de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving over regio-commissarissen voor acute zorg en evenmin de uitbreiding van de ROAZ met vertegenwoordigers van de VVT-sector. Bij betaalbaarheid ontbreekt een beschrijving van het belang van de SEH voor de medisch specialistische bedrijven als inkomstenbron. Boeiend is wel dat Minister van Rijn overweegt om voortaan meer voor de beschikbaarheid van acute zorg te betalen en minder per verrichting.
Mijn oordeel: vier sterren
Op een schaal van vijf scoort deze VWS nota vier sterren. Beleidsvraagstukken, pijlers en randvoorwaarden zijn beknopt en helder beschreven. Enkele missers kwamen hierboven al aan de orde.
Minister Van Rijn nodigt alle belanghebbenden uit om vòòr 1 november te reageren op deze Houtskoolschets. Onduidelijk is of onder deze grote groep ook de bestuurs- en adviesorganen vallen zoals het Zorginstituut Nederland, de Nza, de RvS en de Inspectie Gezondheid en Jeugd. Voor de transparantie van de besluitvorming zou het goeds zijn als deze onafhankelijke instanties niet alleen onderhands hun invloed uitoefenen maar ook in het openbaar.
Tenslotte dit: in de aanbiedingsbrief aan de Tweede Kamer en in de schets zelf, staat dat de opstellers ook corona-ervaringen hebben meegenomen. Ik had die graag in de schets benoemd gezien en dat is niet het geval. Wellicht gaan al die belanghebbenden die voor 1.11 reageren, wel hun eigen ervaringen inbrengen. Ik juich dat toe.
Dit artikel verscheen eerder in Zorgvisie.
Congresagenda
Op 19 november vindt het 21ste nationale, acute zorgcongres Acute zorg voor, tijdens en na corona van de Guus Schrijvers Academie plaats. Daar krijgt de hier besproken houtskoolschets uitgebreid aandacht. Wil je in één dag op de hoogte raken van vele recente ontwikkelingen in de acute zorg? Wil je ervaringen delen en nieuwe kennis(sen) opdoen, klik dan op de aangegeven link, lees de brochure en meld je aan.