De Raad voor de Ouderen heeft een -ongevraagd- advies geschreven over ICT-hulpmiddelen in zorg en welzijn. De Raad ziet dat de ontwikkelingen op e-health gebied snel gaan, maar vreest dat een grote groep ouderen de ontwikkelingen nu al niet goed kunnen bijbenen. Het advies behelst een groot aantal aanbevelingen, allemaal geschreven vanuit het perspectief van de gebruiker: de ouderen zelf. Het advies, zo stelt de Raad is afgebakend tot de “deelmarkt” zorg voor en rond ouderen, zowel thuis als in een zorginstelling. Gedacht moet worden aan e-health, domotica, bewakingsapparatuur. Kortom alles op dit gebied wat met “publieke middelen” gefinancierd wordt. Dat is dan weer een niet zo heel heldere afbakening. Want zo wordt het toch weer erg breed.
Niet bezuinigen.
De raad waakt ervoor dat digitalisering geen inverdieneffecten gaat genereren, die tot bezuinigingen gaan leiden. Als er al kostenbesparing plaatsvindt zou die weer ten goede moeten komen aan “méér handen aan het bed”. Teveel wordt er geredeneerd vanuit het perspectief van commerciële partijen, zorginstellingen of overheden, stelt de Raad. De raad wil juist de oudere centraal. De behoefte van de ouderen, die daarvoor goed geïnventariseerd moet worden, dienen het uitganspunt te zijn. Ook dient er maatwerk geleverd te worden. En telkens dient afgewogen dat het menselijk contact niet verloren gaat. De Raad heeft daarvoor verschillende waarden benoemd (denk aan: ervaren kwaliteit van leven, gebruiksvriendelijkheid, eigen regie, e.d.) en vervolgens daarop haar aanbevelingen gestoeld.
Werken vanuit ouderen-waarden.
Al met al ontstaat een helderen goed gestructureerd advies. Zouden méér patiënten- en consumentenverenigingen moeten doen: ongevraagd goede adviezen uitbrengen. Terecht hamert de raad op het feit dat veel ouderen de ontwikkelingen niet goed kunnen bijbenen als er niet goed vanuit hun belangen gedacht en gewerkt wordt. Het is goed te bedenken dat de meeste spelers in het veld die de ontwikkelingen sturen hoger opgeleiden zijn. De waarden van waaruit zij werken kunnen fundamenteel anders zijn dan die van de ouderen zelf.
Voorbeelden van de aanbevelingen
- De Raad voor Ouderen benoemt enkele aanbevelingen die hieronder kort staan samengevat:
De zorgaanbieder legt vast wat de borging is van de benodigde zorg en ondersteuning voor de groep ouderen die geen gebruik maken van ICT.
- Aanbieders zorgen ervoor dat bij alle ICT voor ouderen ondersteuning op maat beschikbaar is:in eenvoudige taal, en waar nodig met persoonlijke begeleiding.
- De zorgaanbieder gebruikt ICT die aanpasbaar is aan de individuele behoeften en beperkingen van de gebruiker.
- Alle gebruikers, ook die met taalachterstanden hebben de mogelijkheid om de technologie te gebruiken.
- Binnen de ICT-applicaties bestaan keuzemomenten zodat de gebruiker de eigen regie kan voeren.
- Maak de zorgaanbieder (en niet de leverancier) verantwoordelijk voor beveiliging van de applicaties en voor begrijpelijke uitleg daarover aan de gebruiker.
- De zorgaanbieder stelt applicaties direct buiten werking als de de leverancier die niet meer ondersteunt.
- Voordat zorgaanbieders ICT inzetten, wegen zij af of daardoor verwaarlozing van het menselijk contact wel of niet plaatsvindt.
Geen ICT-afstemming tussen zorgaanbieders
Onbesproken blijft, en dat is op zichzelf wel merkwaardig, dat ICT-toepassingen in drie verschillende settingen afzonderlijk aan de man gebracht worden. In de (WLZ-gefinancierde) zorginstellingen, in de WMO (gemeenten) en in de Zorgverzekeringswet. Overal worden min of meer dezelfde toepassingen geïmplementeerd, zonder dat noemenswaardige afstemming tussen de drie betrokken inkoopcircuits plaatsvindt. De ICT-hulpmiddelen die de zorgverzekeraar vergoedt worden hebben geen samenhang met de inkoop die de gemeente op het gebied van de WMO doet. Dat is jammer. Dat lijkt een gemiste kans voor de Raad van Ouderen: bepleiten dat méér integrale inkoop (of afstemming) op ICT-hulpmiddelen gaat plaatsvinden.
Een standaardisatie Instituut
Maar misschien bedoelt de raad dat in de slotzin van het advies, waarin zij pleit voor het instellen van een Standaardisatie-instituut. Dat moet de onoverzichtelijkheid in de markt teniet doen en borgen dat er een veilige en gebruikersvriendelijke doorontwikkeling plaatsvindt.
Congresagenda
De thematiek van het ouderenperspectief komt ook terug in het congres “Ouderenzorg thuis en in de eerstelijn en corona”, dat de Guus Schrijvers Academie op 6 november organiseert. https://guusschrijversacademie.nl/congressen/congres-ouderenzorg-thuis-eerstelijn-en-corona