Een zorgtrajectontwerp over ziekenhuis verplaatste zorg in de regio Hoeksche Waard.
Door Caroline Smeets, kwaliteitsverpleegkundige extramuraal Careyn.
Vanuit Nederlands overheidsbeleid is er een startschot gegeven voor de verplaatsing, het voorkomen en vervangen van zorg. Deze ontwikkeling is nodig vanwege het toenemend aantal chronische zieken en ouderen, personeelstekorten in de zorg en de stijgende zorgkosten. Binnen het zorglandschap zal meer samenwerking moeten plaats vinden. Zodat in de toekomst iedere inwoner van Nederland de zorg krijgt die noodzakelijk en persoonsgericht is. Zo ook in de Hoeksche Waard die de Nederlandse overheid als anticipeerregio is aangemerkt op basis van een bevolkingsdaling van 2,5% tot en met 2040. Hierdoor is de vergrijzing groter dan in andere Nederlandse regio’s. De verplaatsing van ziekenhuiszorg komt daarnaast in deze regio nauwelijks in samenwerking op gang waardoor het ontbreekt aan specialistische zorg thuis zoals toediening antibiotica intraveneus en nierdialyse. Kortom het werd tijd om te onderzoeken of ziekenhuis verplaatste zorg uitgevoerd door verpleegkundigen (in opdracht van medische specialist of soms van de huisarts) in de wijk in een dunbevolkt gebied kans van slagen heeft.
Ziekenhuiszorg thuis, ook in de Hoekse Waard
Dit behelst een onderzoek naar ziekenhuis verplaatste zorg in de Hoeksche Waard. Het doel van mijn onderzoek Is om te komen tot kennis voor een integraal ontwerp omtrent ziekenhuis verplaatste zorg waarin de inwoner van de Hoeksche Waard centraal staat. Dit om een antwoord te bieden op het huidige probleem waarbij de inwoner van de Hoeksche Waard zijn gezondheid niet thuis kan ervaren, omdat de inwoner voor behandeling naar het ziekenhuis toe moet.
Onderzoeksmethode
Het probleem wordt onderzocht door middel van een praktijkgericht organisatorisch onderzoek en opgebouwd vanuit mixed methods die literatuuronderzoek, desksearch en veldonderzoek behelzen. De resultaten zijn verwerkt en geanalyseerd met het model voor planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering (probleemanalyse, innovatieontwikkeling en implementatie) en een maatschappelijke businesscase. Uiteindelijk zijn deze onderdelen gebundeld in een thesis.
Resultaten
Vanuit de probleemanalyse blijkt dat de ziekenhuis verplaatste zorg in de Hoeksche Waard stagneert door determinanten van samenwerking en cultuuromslag. Dit blijkt vanuit veldonderzoek, desksearch en literatuuronderzoek. Hierop kan geacteerd worden door een wijkgericht specialistisch team te vormen dat vanuit samenwerking ziekenhuis zorg thuis biedt. Dit blijkt uit literatuur en uit door ons zelf opgezette geor focusgroepen. Het wijkgericht specialistisch team met specialistische verpleegkundigen werkt als een team integraal samen binnen het hele zorglandschap in de regio Hoeksche Waard. Dus in nauw contact staan met huisartsen, medisch specialisten en zo nodig andere disciplines. Het wijkgericht specialistisch team vormt een team bovenop de reguliere wijkverpleging vanuit medewerkers van de gevestigde lokale VVT organisatie. Ze bedienen een gebied van 87.000 inwoners verspreid over 13 kernen (ook aangeduid als wijken) en hebben nauwe contacten hebben met de al bestaande teams binnen de wijk. Hierdoor wordt er wijkgericht gewerkt en komt de ziekenhuiszorg thuis. Waarbij eerst wordt gekeken wat een inwoner wel nog kan met de aanwezige gezondheid in plaats van de focus te leggen op de ziektebeperking. Dit zal de cultuuromslag van ziekte naar gezondheid in de Hoeksche Waard vorm geven.
Implementatie en Covid19
Tijdens de implementatiefase van dit onderzoek heeft er een grote Covid19 uitbraak plaats gevonden in de Hoeksche Waard. Dit heeft het onderzoek belemmerend vanwege de werkdruk bij alle belanghebbenden en de onderzoeker. Maar het bevorderede verbandtrekkingen tussen het nieuw opgerichte Covidteam in de wijk (waarin onderzoeker actief was) en het nog op te richten wijkgericht specialistisch team. De opzet van het Covidteam vertoonde sterke vergelijkenissen met het wijkgericht specialistisch team. Waarbij een gezamenlijke visie en een gedeeld belang nodig is vanuit het zorglandschap van de Hoeksche Waard om de doelstelling te bereiken. Dit werd bij het Covidteam versneld door het urgentiebesef van de Covid-pandemie. Dit urgentiebesef zou een grote facilitator kunnen zijn bij de daadwerkelijke implementatie van het wijkgericht specialistische team.
Maatschappelijke business case is profijtvol
De maatschappelijke businesscase laat een profijtvolle en realistische financiële verantwoording zien met grote maatschappelijke baten voor de inwoners van de Hoeksche Waard en de belanghebbende (figuur 1). Dit blijkt onder andere uit de minimale besparing van 5.000 euro per maand per antibiotica kuur. Dit is doorgerekend evenals voor nierdialyse op basis van Nederlandse kengetallen. Voor de berekening hiervan verwijs ik naar het oorspronkelijke artikel.
Wijkgerichte specialistische teams zijn ook elders mogelijk
De uiteindelijke conclusie is dat een wijkgericht specialistisch team in de Hoeksche Waard financieel en maatschappelijk haalbaar is waardoor de inwoner zijn gezondheid thuis kan ervaren ondanks de noodzaak van ziekenhuiszorg. Om in de praktijk alle belanghebbende samen te laten komen voor de oprichting van het wijkgericht specialistisch team zal een dosis urgentie nodig zijn die in het komende jaar door de onderzoeker zal worden geagendeerd in verschillende gremia. In hoeverre deze conclusie valt te generaliseren richting andere regio’s is niet verder onderzocht maar kan interessant zijn om te onderzoeken gezien de geschetste vraagstukken die er liggen binnen het zorglandschap en de aantrekkelijke maatschappelijke businesscase.
Het volledige eindartikel is op te vragen bij Caroline Smeets via c.smeets@careyn.nl