Door Herman Linzel, Vicevoorzitter Flevolandse Patiëntenfederatie
Inleiding
Een dezer dagen behandelt de Tweede Kamer het wetsvoorstel
”Wijziging van de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 teneinde de uitvoeringslasten bij het aanbesteden van diensten als bedoeld in die wetten te verlichten, alsmede grondslagen op te nemen voor het stellen van regels die bij de inkoop of subsidiëring van die diensten in acht worden genomen”.
Bij deze wetswijziging krijgen gemeenten meer ruimte in de aanbestedingsprocedure om te selecteren op kwaliteit en een beperkt aantal aanbieders. Een goede ontwikkeling, vindt de Flevolandse Patiëntenfederatie, omdat gemeenten zo beter kunnen inspelen op wat er echt nodig is. Echter een gemiste kans daarbij is dat niet expliciet geregeld wordt om lokale of regionale patiëntenorganisaties te betrekken bij de inkoop en aanbesteding. Daarmee zijn in Flevoland wel al goede ervaringen opgedaan.
Open house en verlichte aanbesteding: kwaliteit wordt mede bepalend
Met de wijziging in de aanbestedingsregels in de Jeugdwet en Wmo 2015 vervalt de wettelijke eis van selectie op basis van de “economisch meest voordelige inschrijving” (emvi). Beoogd wordt dat gemeenten minder vaak voor de zogenoemde “open house” procedure zullen kiezen. Bij open house contracteert de gemeente iedere aanbieder die aan gestelde criteria voldoet tegen een door de gemeente vastgesteld tarief.
Een goede inkoop is alleen mogelijk indien gemeenten goed zicht hebben op wat nodig is om de verantwoordelijkheden die zij hebben gekregen, waar te kunnen maken. De Raad van Staten stelde in 2020 echter vast dat “de praktijk van een goed functionerende cyclus van beleidsvorming, contracteren, beschikken en kwaliteitsbewaking is achtergebleven bij wat nodig is”.
Deze wetswijziging maakt mogelijk dat de inkoop voortaan ook volgens het zogenoemde verlichte aanbestedingsregime kan plaatsvinden. Er wordt rekening gehouden met de te leveren kwaliteit en niet louter op de laagste prijs gegund.
De gemeente kan bij het inzetten op de kwaliteit van het aanbod naast het gewenste aantal te contracteren aanbieders (of de gewenste te contracteren capaciteit) minimumeisen opnemen waaraan de aanbieders moeten voldoen. Het versterkt de rol van de gemeente bij de sturing, de samenwerking en het bereiken van optimaal lokaal of regionaal partnerschap. Ook biedt het zowel voor de gemeente als de aanbieders meer zekerheid over de te leveren hoeveelheid zorg. En dat geeft voor aanbieders ook meer ruimte om te investeren in complexe zorg en innovatie. Verwacht wordt, dat het verlichte aanbiedingsregiem concurrentie, cherry picking en onnodige vraagbevordering beperkt.
Bovendien worden met het schrappen van het emvi-vereiste de (administratieve) lasten die aan aanbesteding zijn verbonden fors verminderd, zo is de verwachting
Uitnodiging of een gemiste kans: de Flevolandse Patiënten Federatie mist de formele plek aan tafel.
Opvallend is in de memorie van toelichting onder paragraaf 2 bladzijde 8 de opmerking: Ten slotte wordt opgemerkt dat voorliggend wetsvoorstel, dat het inrichten van vereenvoudigde aanbestedingsprocedures mogelijk maakt, niets regelt over de betrokkenheid van derden bij het aanbestedingsproces.
Is dit een uitnodiging aan de leden van de Tweede Kamer om dit alsnog te regelen?
Het verlichte aanbestedingsregiem heeft altijd de voorkeur van de Flevolandse Patiëntenfederatie (FPF) gehad. De FPF is met financiers (zorgverzekeraar Zilveren Kruis en VGZ en gemeenten) en aanbieders, partner aan de Zorgtafel Flevoland. De inzet bij de Zorgtafel is steeds om vanuit het positieve gezondheidsmodel samenhang en samenwerking over de schotten van de welzijns- en zorgwetten te stimuleren om zo de juiste zorg op de juiste plek te bevorderen en zorgvuldig met de maatschappelijke gelden om te gaan.
Met Zilveren Kruis is 4 jaar geleden bijvoorbeeld een experiment gestart waarin de FPF meedacht over de kwaliteitseisen voor de inkoop van de VVT in Almere en vervolgens meebesliste over de selectie van de aanbieders. Vier partijen hebben nu een contract en onder leiding van de voorzitter van de FPF wordt gewerkt aan de kwalitatieve versteviging van de samenwerking.
Ter onderbouwing
December 2019 heeft de ACM de beleidsregel over afspraken in het kader van de beweging ‘De juiste zorg op de juiste plek’ gepubliceerd. In deze beleidsregel formuleert de ACM uitgangspunten voor haar toezicht op afspraken over het voorkomen, verplaatsen of vervangen van zorg in het kader van JZOJP. Hierbij gaat het om bijvoorbeeld afspraken tussen zorgaanbieders onderling, tussen zorgverzekeraars onderling of tussen een samenstel van (meerdere) zorgaanbieders en zorgverzekeraars.
Eén van die uitgangspunten is de instelling overstijgende regionale kijk op het patiëntenbelang, artikel 34: “Marktpartijen kunnen naar eigen inzicht bepalen welke patiënten(vertegenwoordigers) betrokken worden. Maar die betrokkenheid moet wel het instellingsbelang overstijgen en een regionale kijk op het patiëntenbelang waarborgen.
Die volwaardige betrokkenheid zou ook in dit wetsvoorstel geregeld moeten worden.
Kijk op de congresagenda van de Guus Schrijvers Academie: Op 15 oktober vindt het congres over Ouderenzorg thuis, na corona plaats. Alle congressen van de Guus Schrijvers Academie zijn fysiek op locatie of online te volgen!