De macro-zorgkosten zullen jaarlijks met 3,4 % gaan stijgen in 2018 tot 2021 volgens het Centraal Planbureau. De kans is echter klein dat de toekomstige regering de zorgbegroting jaarlijks met datzelfde percentage gaat verhogen. Dan blijft er namelijk geen geld over voor andere zaken. Wat kunnen we nog meer doen aan deze kostenstijging?
Oorzaken
De voorspelde jaarlijkse groei van 3,4 procent wordt volgens het CPB voor een deel veroorzaakt door de groei en veroudering van de bevolking (circa 1 procent), voor een ander deel (0,7procent) door salarisstijgingen (die in de zorg zwaarder doorwerken), door een hogere algemene welvaart (0,7 procent) en verder door nieuwe diagnostiek en behandelmethoden (circa 1 procent).
Illusie
Als de zorgkosten jaarlijks met 3,4 % zouden stijgen, kunnen andere departementen dan VWS hun uitgaven niet verhogen. Er is dan evenmin extra geld beschikbaar om de gevolgen op te vangen van een Brexit, een nieuwe schuldencrisis, een aanhoudende terroristische dreiging of een economische crisis in China. Die verhoging is daarom een illusie.
Ik schat in dat de nieuwe regering en het parlement een groei van 1 procent wél zullen accepteren in de periode 2018-2021. Dan kunnen zij hun achterban immers vertellen dat de kwaliteit van zorg in die periode gelijk blijft en niet door veroudering wordt aangetast. De zorgsector zal graag een bestuurlijk akkoord hierover sluiten met de opvolger van Edith Schippers: de sector heeft dan in ieder geval iets.
Beleidsmaatregelen
De resterende groei van de zorgkosten kan je opvangen door het stimuleren van:
- Gezonder gedrag van de bevolking waardoor de vraag naar zorg omlaag gaat. Dat dit kan, bewijzen programma’s in het Zweedse Jönkoping, het Duitse Kinzigtal, het Zuid-Engelse Torbay, het Nieuw-Zeelandse Cantebury, het NUKA-programma in Alaska en het Vitality Health Promotion Program in Zuid Afrika.
- Substitutie van tweedelijnszorg naar eerstelijnszorg op alle fronten: van specialist naar huisarts, van psychiatrisch ziekenhuis naar POH’s voor de ggz en van verpleeg- en verzorgingshuis naar wijkverpleegkundigen en casemanagers dementie. Op het gebied van diagnostiek, en van behandeling en verzorging thuis is hier nog veel te winnen.
- Populatiegebonden bekostiging met een extra financiële prikkel voor innovatie en het bereiken van een kwaliteitsnorm. Dan ontstaat er financiële gerichtheid om de populatie zo gezond mogelijk te houden, te innoveren en kwaliteit van zorg te leveren. Want: waar je voor betaalt, daar krijg je veel van. Het Alternative Quality Contract (AQC), afkomstig uit de Verenigde Staten, is hiervan het voorbeeld. Zorgverzekeraar Blue Cross Blue Shield van de staat Massachusetts heeft het in 2009 ontworpen. Reeds in de eerste twee jaren leidde het AQC tot verlaging van het zorggebruik en verhoging van de kwaliteit van zorg.
Oproep
Kom op, leidinggevenden in de zorg, in politieke partijen, bij zorgverzekeraars, bij zorgaanbieders, in onderzoeksinstellingen en in de patiëntenbeweging: laten we gezamenlijk proberen een groei van 1 procent veilig te stellen en daarnaast beleid te voeren dat gericht is op gezonder gedrag, substitutie en populatiegebonden bekostiging. Of heb je zelf nog andere suggesties? Graag hieronder dan jouw reactie.
Dit bericht is in iets gewijzigde vorm verschenen als column in Zorgvisie.