In België, Duitsland en Engeland kent de chronische zorg dezelfde problemen als in Nederland. Hun oplossingen zijn soms anders. Wat kunnen we van hen leren?
De kostenstijging van de zorg komt vooral door toename van het aantal mensen met een chronische aandoening in Nederland. Deze conclusie trok ik in een eerder bericht op deze website. Bij chronische zorg gaat het niet alleen om mensen met diabetes of COPD, maar ook om kwetsbare ouderen, mensen met dementie, mensen met ernstige en blijvende psychiatrische aandoeningen en om mensen met verstandelijke en/of lichamelijke beperkingen. De afgelopen twee jaar hield ik literatuur bij over deze breed omschreven chronische zorg. Op basis daarvan signaleer ik zes problemen:
- De afstemming tussen Wlz-, Wmo- en ZVW-zorg met elk hun eigen zorgpaden, beslisbomen en begrippen is gebrekkig.
- Cliënten en patiënten hebben weinig invloed op hun eigen zorg-leefplan.
- Kwaliteit van zorg wordt alleen geborgd door het registreren op kwaliteitsindicatoren.
- E-health wordt nauwelijks benut voor patiëntcontacten.
- Invoering van populatiegebonden bekostiging in plaats van verschillende tarieven per activiteit blijft grotendeels uit. Dat verhindert financiële substitutie naar zorg thuis.
- Dienend en integrerend leiderschap ontbreekt. Hiermee bedoel ik leiderschap dat niet gedreven wordt door macht en omzetverhoging, maar door de passie om gezamenlijk inhoudelijke doelen te realiseren.
Vergelijkbaar
In België, Duitsland en Engeland kent de chronische zorg dezelfde zes problemen als in Nederland. De oplossingen aldaar zijn soms anders, maar ook hier toepasbaar. Deze week sprak ik experts uit die landen. Wat kunnen we leren van de buren?
In België werken zorgverzekeraars, gemeenten en zorgaanbieders goed samen bij het vernieuwen van de chronische zorg. Men kiest niet voor één stelselwijziging in één keer. Gemeenten en zorgverzekeraars met ambitie en expertise vormen daar de voorhoede met hun experimenten. Zij zijn thans verantwoordelijk voor de chronische zorg van ongeveer een derde van de bevolking.
Clinical Commisioning Groups
Ik ga door naar Engeland. De Engelse NHS heeft de inkoop van chronische en andere zorg gedelegeerd aan onafhankelijke commissies met ervaren en hoogopgeleide leden uit het veld, de wetenschap en het lokale bestuur. Ze zijn benoemd op persoonlijke titel. Deze Clinical Commisioning Groups kopen chronische zorg namens de financiële autoriteiten in. Dat levert spanningen op voor bestaande aanbieders, maar ook veel waardering en stille steun van professionals. Net als België werkt Engeland met voorhoeden regio’s die zich hebben aangemeld voor innovaties in de chronische zorg.
Cursus
Wat leert Duitsland ons? Dit land betaalt mensen met chronische aandoeningen die jaarlijks een cursus over hun ziekte volgen. Want een opgeleide chronische zieke is goedkoper dan een niet-opgeleide. Mensen met chronische aandoeningen moeten expliciet kiezen om deel te nemen aan een Disease Management Programma. Zij onderschrijven daarmee de doelstellingen van zo’n programma.
Inspirerend
Met deze buitenlandse voorbeelden zeg ik niet dat het gras bij de buren groener is. Nederland kan trots zijn op haar eigen oplossingen, zoals de al zestig jaar bestaande eerste lijn, de zorggroepen van huisartsen en de vele innovaties in de chronische zorg. Maar soms is de zorg elders ook inspirerend.
Voortrekkersrol
De genoemde oplossingen uit de drie buurlanden zijn binnen de Nederlandse wetgeving toe te passen. Wat nodig is, zijn goede wil en kennis. Mijn eigen plan van aanpak voor de zes problemen na intensieve bestudering van de literatuur gaat uit van een kleine groep van zorgverzekeraars, gemeenten en zorgaanbieders die de aanpak uitprobeert in een of enkele voorhoeden regio’s. Is de oplossing aldaar een succes, dan volgt een tweede en eventuele derde en vierde groep. De allerlaatste shift krijgt wat mij betreft een kleine strafkorting, als zij dan nog niet aan een oplossing willen werken.
Oplossingen
Ik noem per genoemd probleem een mogelijke oplossing:
- Overgang van gehandicaptenzorg van de Wet Langdurige Zorg naar de Wet Maatschappelijke ondersteuning.
- Betaling van onafhankelijke cliënt ondersteuners voor mensen met chronische aandoeningen die voor de drie zorgwetten tegelijk werken.
- Professionals verplicht stellen om een beperkt aantal indicatoren met collega’s te bespreken in onderwijsvorm. Hierdoor ligt de kwaliteitsborging bij de professionals zelf.
- Online afspraaksystemen, scherm-tot-schermcontacten en e-consulten van chronische patiënten met professionals stimuleren middels financiële prikkels.
- Circa 1 miljard euro uit de tweede lijn naar de eerste lijn overhevelen, om daarmee substitutie te faciliteren via populatie gebonden bekostiging.
- Gezamenlijk leiderschap van zorgverzekeraars, gemeenten, grote aanbieders en patiëntenorganisaties stimuleren voor de zorg aan mensen met chronische aandoeningen.
Chronische Zorg Congres
Op het Chronische Zorg Congres op 14 december in Utrecht komen bovenstaande problemen en concrete oplossingen daarvoor uitvoerig aan de orde. Wil je aan dit congres deelnemen? Klik dan hier, lees de brochure, schrijf je in en praat mee over de kwaliteit en (on)betaalbaarheid van de chronische zorg in ons land.
Dit bericht is in iets gewijzigde vorm ook verschenen als column in Zorgvisie.