Het Wetsvoorstel Zorg en Dwang (WZD) kent drie stappen. Samen met de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg moet de WZD de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen gaan opvolgen. Er moet echter wel lokale samenhang komen tussen de diverse wetten en regelingen die gericht zijn op gedwongen zorg.
Diverse wetten
In 2009 diende de regering het Wetsvoorstel Zorg en Dwang (WZD) in. Dat gaat over gedwongen zorg voor mensen met dementie en met een verstandelijke beperking. In 2013 nam de Tweede Kamer dit voorstel aan. Tot nu toe weigert de Eerste Kamer dit ook te doen. De Eerste Kamer wil gelijktijdig twee andere vergelijkbare wetsvoorstellen aannemen: de Wet Forensische zorg en de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg. Die laatste wet en de WZD zijn de opvolgers van de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ).
Intramuraal
Beide wetten zijn nodig omdat de BOPZ te veel intramuraal gericht is. Nu steeds meer ouderen, mensen met verstandelijke beperkingen en psychiatrische patiënten in de wijk wonen, is er een wet nodig die verplicht zorggebruik, indien noodzakelijk, mogelijk maakt.
Stappenplan
De WZD kent drie stappen. In de eerste stap trachten reguliere professionals het ongewenste gedrag te voorkomen en vrijwillig zorggebruik te borgen. Als de eerste stap geen effect heeft, komt als tweede stap een Multidisciplinair Overleg (MDO-1) bijeen, waaraan meestal een specialist ouderen geneeskunde of een arts gehandicaptenzorg deelneemt. Dit MDO-1 kan tijdelijk verplichte zorg voorschrijven. Indien na drie maanden of uiterlijk zes maanden dit niet blijkt te helpen, komt er een MDO-2 bijeen met dezelfde samenstelling als MDO-1 maar uitgebreid met een externe expert. Dat overleg kan permanente zorg verplicht stellen, of eventueel adviseren tot opname in een instelling. Hoewel de WZD nog geen wet is, toetst de inspectie voor gezondheidszorg nu al extramurale vrijheidsbeperking en verplichte begeleiding aan de WZD.
Scholingsavond
In de Gemeente Didam bestaat een gezondheidscentrum waar ongeveer honderd professionals werken. De gehele eerste lijn, de jeugdgezondheidszorg, het Centrum voor Jeugd en Gezin, het Sociale Wijkteam, tal van tweedelijnsvoorzieningen zijn erin gehuisvest. Op 10 november organiseerde directeur Irene Sueters een scholingsavond over de WZD in de praktijk. Zij is oud-deelnemer aan een van mijn Masterclasses.
Casus
Ondergetekende was een van de docenten op deze avond. Een casus lag voor: een demente vrouw wil per se thuis blijven wonen, slaat haar man regelmatig en kan vaak haar huis niet meer terugvinden. Zij weet niet meer hoe het voordeurslot werkt en raakt dan in paniek. Veertig professionals van binnen en buiten het gezondheidscentrum gaven oplossingen. Sommige waren praktisch: ander voordeurslot , sleutel bij de buren, andere beschikbare mantelzorgers inschakelen dan alleen de echtgenoot. Steeds kwam het drie stappenmodel van de WZD terug.
Lokale samenhang
Ondergetekende benadrukte dat er lokale samenhang moet zijn tussen diverse wetten en regelingen die gericht zijn op gedwongen zorg: de zorg na de toepassing van de meldcode kindermishandeling, van de melding huiselijk geweld, de bemoeizorg ofwel in vakjargon de Flexible Assertive Community Treatment (FACT) en ook de nog steeds geldende BOPZ.
Mentoren
Voor al die interventies lijkt mij het driestappenplan geschikt. Ook bepleitte ik voor het opleiden en de invoering van mentoren uit de familiekring of de buurt die kunnen beslissen namens wilsonbekwame patiënten. Dit voorstel kreeg veel bijval. Tenslotte hield ik een pleidooi om tijdig in te grijpen en niet de wachten totdat een incident zich heeft voorgedaan. De enthousiaste groep deelnemers op 10 november inspireerden elkaar, Irene Sueters en mijzelf om door te gaan met de integratie van zorg en welzijn, van eerste lijn en sociale wijkteams.
Masterclass
De PowerPoint presentatie die ik gebruikte op 10 november vind je hier. Wil je net als Irene Sueters deelnemen aan de masterclass geïntegreerde zorg? In maart start ik er weer een samen met Wim Schellekens. Stuur je mij een mail als je belangstelling hebt?