Guus Schrijvers

Een gezondheids-app heeft negen eigenschappen. Als zij daarop hoog scoren, geven zij betrouwbare informatie over aandoeningen en hoe je daarmee om kunt gaan. Dan kunnen artsen en andere professionals deze aan hun patiënten aanraden. En dan kan je de kosten ervan opnemen in de Zorgverzekeringswet. Maar zelfs goed aangeschreven apps scoren laag op deze negen eigenschappen. Dit blijkt uit recent onderzoek in Health Affairs.

De negen eigenschappen van een gezondheids-app zijn in telegramstijl:

1. Een omschrijving voor welke groep patiënten de app precies is bedoeld.
2. De functionaliteiten van de app: alleen educatie? Ook ondersteuning van gedragsverandering met behulp van virtuele beloningen? Toegang tot een digitaal patiëntenplatform om ervaringen uit te wisselen?
3. Mogelijkheid voor gebruikers om de app te beoordelen. Meestal gebeurt dit met een vijf sterren rating.
4. Medisch toegevoegde waarde: zou een arts de app aanbevelen aan een vriend of collega?
5. Gebruiksvriendelijkheid van de app, bijvoorbeeld de vertaling in lekentaal van medisch jargon.
6. Het waarschuwen van dreigend gevaar bij specifieke informatie van de gebruiker. Bijvoorbeeld als een patiënt met diabetes zeer lage glucosewaarden invult, reageert de app dan met juiste, urgente adviezen?
7. De aanwezigheid van een privacy verklaring, die aangeeft wat de website doet met de verzamelde data van gebruikers.
8. De aanwezigheid van de mogelijkheid om de data via een beveiligde verbinding te delen met bijvoorbeeld de eigen huisarts.
9. De kosten van gebruik van de app: betaling voor het downloaden, jaarlijks abonnement, aankopen van aanvullende software binnen de app?

Onderzoek

Een onderzoeksgroep uit Boston, gelieerd aan de Harvard Medical School, gebruikte deze negen eigenschappen om de kwaliteit van gezondheidsapp te beoordelen. Zij publiceerden daarover in december 2016 in het vooraanstaande Amerikaanse tijdschrift Health Affairs¹.

Opzet

Hoe zit hun onderzoek in elkaar? Zij verzamelden apps met reeds hoge waardering van experts, vakbladen, patiëntenorganisaties of medische beroepsverenigingen. Ze waren alleen geïnteresseerd in apps voor patiëntengroepen met ernstige aandoeningen en een hoge zorgconsumptie. Hun zoektocht leverde uiteindelijk 137 apps op: over diabetes (25), hypertensie (24), obesitas (19), depressie (17), doorgemaakte beroerte (14), tabaks-, alcohol- of drugsverslaving (9) alle aandoeningen tegelijk (11) en overige aandoeningen (18). In een digitale bijlage vermelden zij de namen en scores van de meeste van de apps. De auteurs merken op dat voor veel voorkomende aandoeningen als artritis (4) en kanker (8) weinig, reeds aanbevolen, apps bestaan.

Resultaten

Van de apps zijn 63 verkrijgbaar voor zowel I-phones en I-pads als voor Android-smartphones. De meeste apps waren in staat informatie van de gebruiker vast te leggen en te archiveren. De meesten verschaften informatie en konden reminders en alerts naar de gebruiker zenden. Weinig apps konden adviezen geven op basis van de informatie die de gebruiker gaf. Ook ondersteunden zij zelden gebruikersnetwerken en beloonden zij zelden bereikte gedragsveranderingen met rapportcijfers of complimenten. De gebruikersbeoordeling (eigenschap 3) was totaal anders dan het oordeel over de medische meerwaarde en de gebruiksvriendelijkheid.

Gezondheidsgevaar

Van de 121 apps die informatie van gebruikers konden opslaan, gaven slechts 28 de juiste reactie bij gezondheidsgevaar (eigenschap 6). Van de apps hadden 88 een privacy verklaring zoals omschreven bij eigenschap 7. Over de beveiliging bleek het volgende: 66 apps konden informatie alleen delen via gewone email en 17 via een SMS-bericht. De overige 54 boden een beveiligde optie. Tenslotte, vrijwel alle 137 apps waren in alle opzichten gratis (eigenschap 9).

Lage score

De onderzoekers merken op dat zelfs deze 137, goed aangeschreven, apps laag scoren op de negen genoemde eigenschappen. Aan het einde van hun artikel laten zij James Madara aan het woord. Hij is algemeen directeur van de Amerikaanse artsen organisatie, de American Medical Association. De AMA is vergelijkbaar met de Nederlandse KNMG. Hij constateert dat vele apps hun beloften niet nakomen.

Etikettering

De onderzoekers zijn tegen aanvullende regelgeving zoals geldt voor medische apparatuur en geneesmiddelen. Daar is geen beginnen aan. Wel pleiten zij voor productetikettering zoals bij levensmiddelen, die precies aangeeft wat de eigenschappen zijn van een gezondheids-app. Zij stellen voor de negen eigenschappen van het onderzoek hierbij als uitgangspunt te nemen.

Nederland

Tot zover de bespreking van het artikel. Ik voeg als eigen commentaar hieraan toe, dat het onderzoek goedkoop is uit te voeren. Het is voor herhaling vatbaar, bijvoorbeeld door Nederlandse patiëntenorganisaties of als onderdeel van de jaarlijkse e-health monitor van Nictiz en het NIVEL. Verder, tussen de hierboven onderzochte apps zitten enkele zeer goede. Die zijn eenvoudig te vertalen in het Nederlands, in ons land te gebruiken en door artsen aan te bevelen.