In 2015 woonden circa 117.000 ouderen in een verpleeg- of verzorgingshuis. Voor het grootste deel waren dat vrouwen van 80 jaar of ouder (ruim 60%). De directe aanleiding voor opname is doorgaans een geleidelijke verslechtering van de gezondheid. Bijna driekwart van de verpleeg- en verzorgingshuisbewoners heeft geheugenklachten. Vier op de vijf bewoners hebben (zeer) ernstige lichamelijke beperkingen en 85% heeft meer dan twee chronische aandoeningen. Ruim een kwart van de bewoners wordt vaak belemmerd door pijn en een vijfde van hen heeft regelmatig problemen met het slapen.
Onderzoek
Zinnen van deze strekking staan te lezen in de samenvatting van een recent uitgebreid onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau. Het bureau verzamelde vanaf april 2015 tot april 2016 hierover gegevens uit tal van bestanden. Ook bevroeg het SCP ruim 1.600 oudere verpleeg- en verzorgingshuisbewoners.
Mantelzorg
Nog meer onderzoeksbevindingen: zes op de zeven bewoners krijgt regelmatig of vaak bezoek (85%). De meeste ouderen gaan zelf niet meer bij anderen op bezoek. Driekwart van de verpleeg- en verzorgingshuisbewoners ontvangt naast de zorgverlening van het personeel ook hulp van een van hun familieleden. Meestal is dat dan van een van de kinderen. Vier op de tien bewoners ontvangen hulp van vrijwilligers.
Activiteiten en financiën
Aan de verpleeg- en verzorgingshuisbewoners is gevraagd hoe zij hun financiële situatie beoordelen. De meeste bewoners vinden dat zij goed rond kunnen komen met hun financiële middelen, of houden geld over. Twee derde van de bewoners komt dagelijks of ten minste een keer per week buiten. Iets minder dan de helft van de bewoners geeft aan vaker naar buiten te willen, maar doet dit niet omdat de gezondheid dat niet toelaat, of omdat niemand mee wil. Een groot deel van de ouderen neemt deel aan verschillende gemeenschappelijke activiteiten.
Eigen ervaringen
Wie alleen deze onderzoeksresultaten leest, concludeert dat de kwaliteit van leven voor de meeste bewoners van verzorgings- en verpleeghuizen best goed is. Ik zou graag vergelijkbare uitkomsten willen zien over zelfstandig wonende ouderen. Krijgt 85 procent van hen ook regelmatig of vaak bezoek? Ik vermoed dat er niet veel verschil te zien zal zijn. Kortom, als ik alleen kennis neem van deze studie, zeg ik nee tegen de vraag: Moet de kwaliteit van zorg in verpleeg- en verzorgingshuizen omhoog?
Als ik mijn eigen ervaringen als adviseur en docent over ouderenzorg laat meewegen, dan is mijn antwoord minder uitgesproken. Ik wijs op enkele punten zonder te zeggen dat die altijd en overal gelden.
- De medische kwaliteit van verzorgings- en verpleeghuizen raakt ondergesneeuwd, door alle aandacht voor de kwaliteit van de zorgverlening door verpleegkundigen en verzorgenden. Natuurlijk moet deze laatste open en empathisch zijn. Maar hoe zit het met de (fouten in de) medicatie toediening, de snelheid van acute zorg buiten kantoortijd en de niet-geplande spoedopnamen of SEH-bezoek vanuit de huizen? Terecht heeft de inspectie voor de Gezondheidszorg de medische kwaliteit onder de aandacht gebracht in 2015 en 2016. Wat ik mis in jaarverslagen van verpleeg- en verzorgingshuizen is dat hierover iets wordt opgemerkt.
- Het omgaan met agressie tussen bewoners en van intimidatie van professionals door bewoners (of andersom) is een ander onderwerp waar wellicht verbetering in moet komen. Er bestaan diverse registraties en wettelijke verplichtingen tot melden, maar gebeurt dat ook? Of is er sprake van onderrapportage? En als dit soort situaties zich voordoen, komt dat dan door onvoldoende begeleiding en deskundigheid van professionals?
- De toegang tot verpleeghuiszorg is ook een kwaliteitskenmerk. De wachttijden en wachtlijsten worden langer. Verpleeg- en verzorgingshuizen zijn soms wel en soms niet in staat om bij nacht en ontij iemand op te nemen vanaf de Spoedeisende Hulp. En als dat dan wel snel kan, komt de informatie vanuit het ziekenhuis dan online meteen mee? Of volgt die pas enkele dagen later en moet de verpleeghuisarts zo’n beetje op de tast werken?
- Vele kwaliteitsprojecten zijn sinds 2015 gestart in verzorgings- en verpleeghuizen. Ze kwamen tot stand dankzij extra geld uit programma zoals In-voor-zorg en Waardigheid en Trots. Wat ik mis zijn evaluaties hiervan, zowel per huis als voor de hele sector: welke projecten werden wel en welke niet een succes? Een kwaliteitsproject doorloopt -als het goed is- en PDCA-cyclus. De afkorting staat hierbij voor Plan Do Check Act. Dat woord Check staat er niet voor niets. Ik vraag niet om academische kwaliteitsstudies. Maar vind wel dat er een georganiseerde reflectie aan het eind van een project moet plaatsvinden. Dan staat de vraag centraal: Is de kwaliteit van zorg nu verbeterd dankzij het project?
Wat vind jij?
Deze onbeantwoorde vragen maken dat ik niet zeker ben over mijn antwoord op de vraag: Moet de kwaliteit van zorg in verpleeg- en verzorgingshuizen omhoog? Graag nodig ik jou uit om deze vraag eveneens te beantwoorden. Je kunt je antwoord onderbouwen met eigen ervaringen als cliënt of als professional of met eigen onderzoeksrapporten.
Save de date
Op 15 maart 2018 organiseer ik samen met collega’s een congres over kwaliteit en bekostiging van 24-uurszorg in verpleeghuizen, verzorgingshuizen, centra voor gehandicaptenzorg en intramurale psychiatrische centra. Noteer je alvast deze datum? Meer informatie volgt binnenkort.