De drie VWS bewindslieden hebben elkaar gevonden bij het maken van nieuwe afspraken over taakverdeling tussen huisartsen, specialisten en ziekenhuizen. Zorg op de Juiste plek is het credo. Wat houdt dit programma in? Welke partijen gaan eraan meedoen? En gaat populatiegebonden bekostiging ook een rol spelen hierin?
Zorg op de Juiste Plek
Op woensdag 7 februari organiseerde het ministerie van VWS een startbijeenkomst voor het programma Zorg op de Juiste Plek (ZOJP). Zij deed dat samen met negen koepelorganisaties. Ook werd daar een nieuwe website gelanceerd waar iedereen goede voorbeelden aantreft van zorg op de juiste plek. Tijdens de bijeenkomst straalden ambtenaren van het ministerie uit dat zij niets liever willen dan samenwerking met alle veldpartijen bij het realiseren van dit nieuwe credo.
Inhoud programma
Bij ZOJP gaat het allereerst om substitutie van zorg van specialisten naar huisartsen, bijvoorbeeld bij mensen met chronische aandoeningen. Daarnaast gaat het om herverdelen van taken tussen ziekenhuizen, bijvoorbeeld bij het creëren van een borstkankercentrum. Een derde punt is de verschuiving van taken van academische- naar algemene ziekenhuizen: in welke mate moeten de UMC’s eenvoudige behandelingen aanbieden?
Centraal Thema
Graag stem ik in met het nieuwe ZOJP-programma. Sinds de jaren zeventig stellen VWS-politici een thema centraal. Dat waren voor Van Rijn en Schippers de bezuinigingen en decentralisaties van het sociale domein. Daarvoor had Klink als centraal thema de keten-DBC’s voor mensen met chronische aandoeningen, die nog steeds bestaan. Weer daarvoor wilde VWS-minister Hoogervorst de Zorgverzekeringswet introduceren. Dat is hem gelukt.
Handreiking Substitutie
Het ZOJP-programma start onder een gunstig gesternte, omdat drie belangrijke organisaties initiatiefnemers zijn voor het programma: de Federatie van Medisch Specialisten, de Landelijke Huisartsen Vereniging en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. Zij vonden elkaar in 2017 in een gezamenlijke Handreiking Substitutie. Daarin staat dat substitutie alleen slaagt als deze voorkomt uit kleinschalige, lokale initiatieven. Daarnaast is van belang dat ziekenhuizen erkennen dat ze een vastgoedprobleem hebben, indien door substitutie minder opnamen zijn en er minder geld binnenkomt.
Uniek
Dat de drie genoemde organisaties elkaar gevonden hebben, is uniek. Enkele jaren geleden was ik adviseur van één van de drie en zag dat de samenwerking toen verre van vlekkeloos was. Tijdens het Substitutiecongres op 15 februari kwam naar voren dat de bereikte samenwerking aanvankelijk ook niet soepel verliep. Wat ook duidelijk werd op het congres is dat er al tal van goede kleinschalige, regionale initiatieven zijn van zorg op de juiste plek.
Zorgverzekeraars
Gaan de zorgverzekeraars de genoemde handreiking ook ondertekenen? Kunnen zij al die verschillende lokale initiatieven wel volgen? Zijn zij bereid het principe van de handreiking te onderschrijven: geld volgt de zorg en niet andersom? En de andere beroepsgroepen in de eerste lijn: de verloskundigen, paramedici en psychologen. Doen zij ook mee?
Patiëntenbelang
Voor de Patiënten Federatie ligt ondertekening van de Handreiking voor de hand. Wel dient er een paragraaf bij te komen over invloed van de georganiseerde patiënten op lokaal niveau. Hiervoor zijn Zorgbelang Organisaties de aangewezen platforms. Het Huis van de Zorg in Zuid Limburg geeft hiervan het beste voorbeeld.
Marktwerking
Maar bij ZOJP gaat het niet alleen om substitutie van tweede naar eerste lijn. Ook de taakverdeling tussen ziekenhuizen komt daarin aan de orde. Enkele jaren geleden hielden ministerie, NZA en AFM concentratie van Spoedeisende Hulpafdelingen tegen. Want er moest en zou concurrentie zijn. Gaat dat nu veranderen bij ZOJP? Mag er in Drenthe bijvoorbeeld een verloskundig centrum komen voor de gehele provincie? Of mag zo’n regionaal monopolie niet bestaan? De voortekenen geven aan dat de marktwerkingssoep niet meer zo heet wordt gegeten. Volksgezondheidswaarden als toegankelijkheid, kwaliteit. doelmatigheid en lage registratiedruk zijn belangrijker. Voor dit deel van ZOJP zit ik te wachten op een nota van de financiële instanties, met bijvoorbeeld als titel: Meer samenwerking en minder marktwerking.
Populatiegebonden bekostiging
Substitutie is een onderwerp dat al langer bestaat. Value Based Health Care in de VS, de WHO in Geneve en de International Federation of Integrated Care gingen ZOJP voor. Internationaal wordt daarbij ook direct gepleit voor populatiegebonden bekostiging. Ik hoop dat experimenten daarmee ook onderdeel worden van ZOJP.