Israël heeft veel ervaring met Mass Casualty Incidents (MCI’s). Er zijn duidelijke verschillen met de Nederlandse aanpak. Het meest bijzondere is de zorgketenbenadering en het veelvuldig gebruik van goed opgeleide vrijwilligers.
Verschillen met Nederland
Grootschalige calamiteiten ofwel Mass Casualty Incidents (MCI’s) komen in Israël (helaas) regelmatig voor. Opmerkelijk zijn de volgende verschillen met Nederland:
- De inzet van vele vrijwilligers (life guardians) om levensbedreigend bloedverlies te stelpen. Zij worden via een intelligente app automatisch opgeroepen om naar een MCI te komen. In Nederland is de Eerst hulp-cursus ‘Stop de bloeding – red een leven’ van start gegaan. In Israël is deze al breed ingeburgerd.
- De inzet van ‘first responders’.
Dit zijn ambulancemedewerkers die meer dan één jaar ervaring hebben op de ambulance en minimaal 8 uur per maand op de ambulance rijden. Zij doen dit op vrijwillige basis en ontvangen hier geen extra salaris voor. Zij ontvangen wel een Eerste Hulp-tas en worden gealarmeerd door middel van een speciale App en een kleine mobiele portofoon die zij aan hun broeksriem dragen. Via een algoritme in de meldkamer worden de meest geschikte first responders (op basis van GPS) automatisch naar een grootschalige calamiteit gestuurd. Om de mobiliteit te verhogen zijn 350 van hen uitgerust met een motorscooter, voorzien van optische- en geluidsignalen. De Israëli geven aan dat zij binnen 3,5 minuut iemand ter plaatse hebben. - Snelle afvoer van slachtoffers.
Tijdens de dubbele terroristische aanval in Noorwegen in 2011 arriveerde na de explosie de eerste patiënt 18 minuten en de zeven volgende in de volgende 19 minuten bij ziekenhuizen. Tijdens de Boston Marathon aanslag arriveerden 23 van de 39 slachtoffers in het eerste uur in het Birgham en Women’s hospital. In 2000 is een studie verricht naar de responstijden bij 15 MCI’s in Israël. Deze laat zien dat de eerste ambulance na 4,6 minuten ter plaatse is en de laatste urgente ambulance na iets meer dan een half uur van het incidentterrein af is. - Zwaargewonde patiënten met dreigende verbloeding worden gered door middel van verkorte levensreddende chirurgische ingrepen die bloedingen en contaminatie stoppen. Later vinden de betere, volledige operaties plaats in traumacentra.
- In Israël werken op de ambulance zowel betaalde professionals als niet betaalde, maar wel geschoolde vrijwilligers. Zij werken zij aan zij. Dit verhoogt enerzijds de personeelscapaciteit in noodsituaties. Anderzijds zorgt dit voor een hechte band met de burgermaatschappij.
- Ziekenhuizen in Israël worden gezien als soft targets. Recentelijk hebben meerdere personen verkleed in doktersjassen in een ziekenhuis in Kabul tientallen slachtoffers gemaakt. Bij de opvang en behandeling van gewonden (zowel slachtoffers als daders) na een terroristische aanslag is een adequate veiligheidsorganisatie dus van essentieel belang om bijkomende schade te voorkomen.
- De verantwoordelijkheid voor de acute zorg na een MCI berust in Israël bij één organisatie: Magen David Adom (MDA). De naam betekent Rode Davidster. De MDA is het equivalent van het Rode Kruis. Het is een organisatie op nationale schaal. Dit biedt verschillende voordelen. Allereerst heeft zij de beschikking over nationale middelen, niet alleen in financiële termen, maar ook op het gebied van personeel en materieel. Ook kennisontwikkeling en -deling vinden plaats onder één dak. Daarnaast is een groot voordeel dat zij één uniforme werkwijze hanteert. Dit maakt de MDA slagvaardig in noodsituaties.
Zorgketenbenadering
Ondergetekende kent de opgeschaalde medische modellen in Nederland, Engeland, België en Noorwegen. Mijn aandacht gaat (treurig, maar waar) toch het meest uit naar het Israëlisch model. De Israëli’s hebben immers veel ervaring met grootschalige calamiteiten en geweldsincidenten. Het is niet voor niets dat eind vorig jaar een conferentie werd georganiseerd in Parijs, met een zware delegatie uit Israël. Ook daar werd uitgebreid gekeken naar het Israëlisch systeem. Het meest bijzondere is de zorgketenbenadering en het gebruik van burgers (vrijwilligers) op alle vlakken. Slachtoffers worden snel naar ziekenhuizen getransporteerd en het risico voor een tweede aanslag wordt ingecalculeerd.
Rode Kruis
Murvin Chan en Peter Lasschuijt zijn Mass Casualty Incident experts bij het Rode Kruis. Zij nemen deel aan internationale netwerken en bijeenkomsten en proberen de geleerde lessen naar Nederland te vertalen en te implementeren. Binnen het Rode Kruis hebben zij geleerde lessen ook al doorgevoerd, maar dit zijn voornamelijk marginale verbeteringen. Ook proberen zij mensen en organisaties aan elkaar te verbinden, zoals TNO, die bezig is met meldkamerinnovaties.
Spoedzorgcongres
Tijdens het 19e Nationale Spoedzorgcongres op 8 november 2018 verzorgen zij een plenaire lezing en een workshop, waarin de voor- en nadelen van medische modellen uit verschillende landen met elkaar vergeleken worden. Hierbij staan zij niet alleen stil bij de quick wins binnen individuele organisaties. maar ook bij de lange termijn innovaties. Murvin Chan: ‘Hopelijk krijg Nederland nooit met een aanslag te maken, maar als het gebeurt, dan moeten we er klaar voor zijn!’
Met dank aan Murvin Chan en Peter Lasschuijt voor hun bijdragen aan dit bericht. Verder heb ik geput uit twee artikelen die zij publiceerden in vakblad V&VN Ambulancezorg over de Israëlische acute zorg bij grote calamiteiten: ‘Van individuele patiëntenzorg naar Mass Casualty aanpak’ en ‘Multi Casualty Incidents’.