Hoe bereken ik de kosten van corona in de 1e helft van 2020?

Welke kosten maken aanbieders in de eerste zes maanden van dit jaar vanwege de komst van patiënten en cliënten die (vermoedelijk) besmet zijn of door de epidemie ander zorggebruik vertonen. Deze vraag is voor hen van belang om in de zomer de begroting 2020 aan te passen en in de herfst die voor 2021 in te dienen bij zorgverzekeraar, zorgkantoor of gemeentebestuur.  De berekening is ook belangrijk om te komen tot een doelmatige herinrichting van het aanbod van zorg en diensten op lange termijn. Hieronder bespreek ik een methode om binnen twee maanden (na 30 juni 2020) deze berekening aan te leveren.  

De methode bestaat uit het berekenen van 1) het aantal corona-patiënten, 2) de activiteiten per corona patiënt, 3) de kosten per activiteit en 4) het tarief per activiteit, 5) De verlaging van het zorggebruik bij niet-corona patiënten en 6) Het presenteren van deze vijf berekeningen in één document.  Ik kom op deze stappen na lezing van een artikel over dit onderwerp, geschreven door een onderzoeksgroep die werkzaam is aan de Universiteit van New York. Dit artikel verscheen op 23 april in het Amerikaanse vakblad Health Affairs.  De onderzoekers komen uit op een mediaan van 3.043 euro per geïnfecteerde Amerikaan. Hieronder komen de zes stappen kort aan de orde.

1. Het aantal (vermoedelijke) corona-patiënten bij de aanbieder

Dagelijks presenteren massamedia gegevens over het aantal corona-patiënten op IC-afdelingen en gewone afdelingen van ziekenhuizen. Minder zichtbaar zijn de patiënten die zich met Corona-achtige klachten melden op de Spoedeisende Hulp (SEH) of de polikliniek. Toch moeten deze aantallen te achterhalen zijn, omdat ziekenhuizen fysieke triage doen vòòr de SEH van patiënten met en zonder een vermoeden op besmetting.

Voor het sociale domein, de langdurige zorg, de gehandicaptenzorg en de geestelijke gezondheidszorg is het zinvol een onderscheid te maken tussen wel en niet-reeds bekende corona-patiënten. Wie al in een instelling verblijft en aldaar besmet wordt, ontvangt minder extra activiteiten (stap 2) dan een nieuw opgenomen patiënt die bijvoorbeeld na een IC-verblijf voortaan langdurig zorg nodig heeft. 

Deze vier groepen instellingen kennen cliënten die geen corona hebben maar wel door de epidemie extra-zorg behoeven. Denk aan de cliënt met een verstandelijke beperking die de sociale isolatie niet begrijpt. Denk ook aan de toename van het huiselijk geweld ten gevolge van de lockdown. Ook dergelijke cliënten worden meegenomen in deze eerste stap.    

De eerste lijn kan in deze stap het beste gebruik maken van de NIVEL-zorgregistraties. Wellicht kunnen grote eerstelijnsaanbieders zelf uit hun software het aantal corona-patiënten identificeren. 

De GGD’en bieden (drive-in) testlocaties aan, sporen contacten van besmette personen op en geven meer voorlichting aan diverse doelgroepen. Data hierover zijn per GGD snel te inventariseren.

2. De activiteiten per corona patiënt

Soms administreren aanbieders boekhoudkundig de activiteiten per patiënt, bijvoorbeeld omdat zij per verrichting of per uur worden betaald. Soms lukt dat niet. Zo biedt een betaling per Diagnose Behandel Combinatie (DBC) geen inzicht in het aantal verpleegdagen per opgenomen coronapatiënt. Vaak komt het voor dat zorgprofessionals deze gegevens wel in hun elektronisch dossier registeren, maar dat hun software geen managementrapportage faciliteert voor de totale groep coronapatiënten. Indien een berekening uit de boekhouding of uit de zorgregistratie niet te doen is, dan rest alleen de prototypering  als schattingsmethode. Hierbij bepaalt een focusgroep van ervaringsdeskundigen en financiële mensen het mediane activiteitengebruik. 

3. De kosten per activiteit

Vanwege de vele overheadkosten ligt hier een subjectieve beslissing bij het management van de aanbieder. Zo is bij menig GGD de leiding volop bezig met het opzetten van testcentra en het versterken van contactopsporing. In welke mate worden deze kosten toegerekend aan de corona-activiteiten? Het zou goed zijn als brancheorganisaties hierover aanbevelingen doen.  

4. Het tarief per activiteit

Voor coronapatiënten kan het overeengekomen tarief of begroting te laag of te hoog zijn. Ik geef twee voorbeelden. 1) Een ambulancerit van een besmet persoon kost extra tijd voor de bemanning die beschermende pakken, handschoenen, mondkapjes en brillen moet aandoen of opzetten. Na elke rit moet bovendien de auto gedesinfecteerd worden. Door beide extra activiteiten is het in 2020 geldende tarief voor een rit te laag. 2) Bij een IC-afdeling met een hogere bezettingsgraad dan normaal, kan bij een 100% bezetting het tarief per verpleegdag omlaag: immers de kosten van apparatuur en gebouw gaan per patiënt omlaag. 

5. De verlaging van het zorggebruik bij niet-coronapatiënten

Bij vrijwel alle aanbieders daalde in de afgelopen maanden de zorgconsumptie bij niet-coronapatiënten. Maar tijdens de epidemie liepen vaste lasten voor huisvesting en vast personeel gewoon door. Deze vijfde stap geeft een schatting van de vermoedelijke uitgestelde zorgconsumptie en toch aanwezige vaste kosten.   Deze is opgesteld door betrokken zorgprofessionals en financiële experts van de aanbieders.

6. Het presenteren van één document over coronakosten

Financiële managers staan tussen twee vuren. Enerzijds willen zij cijfers snel presenteren want verse cijfers bieden meer mogelijkheden voor bijsturing. Aan de andere kant speelt de accuratesse. Als snelle presentatie leidt tot haastwerk en schattingen uit de losse pols, vergroot dit de kans op verkeerde beleidsaanpassingen en daalt de beleidsrelevantie van de rapportage. 

Voorstel

Ik stel voor dat de topleiding bij aanbieders in het sociale en het medische domein nu eerst een haalbaarheidsvraag stelt aan leidinggevende zorgprofessionals, interne softwaredeskundigen, registratiebeheerders en eigen hoofdboekhouders. Die vraag luidt: wat kunnen wij wel en niet over de coronakosten van de eerste zes maanden berekenen of redelijk betrouwbaar inschatten per 1 september 2020? Als de zes stappen hierboven daarbij behulpzaam zijn, dan heeft dit artikel aan haar doel beantwoord.

Guus Schrijvers schreef dit stuk. Het verscheen eerder als column op het Sociaalweb.