Recht op informatie: Wordt Shared Decision Making de norm?
In de huidige wettekst in de patiëntenwet (WGBO) is het advies van de hulpverlener leidend en niet de wens van de patiënt, volgens het kabinet. Daarom gaan er in de politiek stemmen op om het wetsartikel waarin het recht op informatie is vastgelegd aan te passen. Wordt shared decision making de toekomst?
WGBO
In 1995 kwam de patiëntenwet, de WGBO, tot stand. Intussen heeft die wet goede diensten bewezen. Patiënten zijn zich bewust geworden van hun rechten, bijvoorbeeld dat ze toestemming moeten geven voordat een onderzoek of behandeling kan worden ingezet. En hulpverleners weten heel goed dat ze de patiënt informatie moeten verstrekken over – zoals de WGBO het opsomt – de aard van de behandeling, het doel, de gevolgen, de risico’s, de alternatieven en de prognose. Slechts bij hoge uitzondering hoeft een patiënt niet te worden geïnformeerd, maar dan gaat het bijvoorbeeld om informatie waardoor bij deze patiënt een risico op suïcide zou kunnen ontstaan.
Wijziging
Maar de trein gaat verder. Er was een wetsevaluatie Zelfbeschikking in de zorg (2013). En een NIVEL-onderzoek over de mondigheid van de patiënt in de spreekkamer (2014). Het kabinet stelt zich intussen op het standpunt dat in de huidige wettekst in de WGBO het advies van de hulpverlener leidend is en niet de wens van de patiënt. Van een echte dialoog tussen hulpverlener en patiënt zou niet vaak sprake zijn. Natuurlijk heeft de hulpverlener kennis die de patiënt niet heeft. Maar dat hoeft geen belemmering te zijn voor een gezamenlijke beslissing, van hulpverlener én patiënt, als de hulpverlener de patiënt maar laat delen in zijn kennis. Een tekst waarin dat is verwoord ziet men in een concept-wijziging van de WGBO die in 2016 werd rondgestuurd ter consultatie.
Gezamenlijke beslissing
Het wetsartikel waarin het recht op informatie is vastgelegd (artikel 448 WGBO) zou als volgt moeten veranderen : “De hulpverlener licht de patiënt op duidelijke wijze in, passend bij diens bevattingsvermogen, en overlegt met hem over het voorgenomen onderzoek, de voorgestelde behandeling, de ontwikkeling omtrent het onderzoek, de behandeling en de gezondheidstoestand.” Uit de tekst blijkt dat het moet gaan om een gezamenlijke beslissing. Ook moet de hulpverlener checken of de patiënt de gegeven informatie heeft begrepen, aldus de toelichting bij het voorgestelde wetsartikel. In de praktijk spreekt men wel van Shared Decision Making (SDM).
Congres patiëntenrecht
Op het congres ‘Patiëntenrecht in ontwikkeling’ op 13 april in Utrecht geven Harriet Hollander en ondergetekende een parallelsessie over Shared Decision Making. We werken beiden vanuit patiëntenorganisatie Zorgbelang Fryslân aan het project SDM in Friesland. De Friesland Zorgverzekeraar subsidieert sinds 2014 dit initiatief. Inmiddels hebben we ervaring opgedaan met tientallen patiënten die meebeslissen in de spreekkamer. We zijn er niet uit of de WGBO veranderd moet worden en of een verandering zinvol is. Graag wisselen wij van gedachten hierover met de deelnemers aan deze sessie.
Informatie
Het congres ‘Patiëntenrecht in ontwikkeling’ bestaat uit korte voordrachten, parallelsessies en flitspresentaties. De dagelijkse praktijk is hierbij leidend. Deze opzet maakt het congres ook interessant voor niet-juristen. Het uitgebreide programma, de sprekers en het inschrijfformulier vind je hier.
Met dank aan gezondheidsjurist Monique Biesaart voor haar inhoudelijke bijdrage aan dit bericht.