Guus Schrijvers

Artsen kijken door Shared Decision Making bewuster naar de zorg die ze inzetten. Ook kijken ze meer naar wat de patiënt belangrijk vindt. Patiënten ervaren het als positief dat ze een stem hebben in hun eigen behandeling. Dit blijkt uit een studie onder vier maatschappen van oncologen, cardiologen en klinisch geriaters in drie Friese ziekenhuizen.

Effect ‘samen beslissen’

Welk effect heeft gestandaardiseerde Shared Decision Making (SDM) bij een aantal diagnoses op het zorggebruik van patiënten? Deze vraag stond centraal in een studie onder vier maatschappen van ziekenhuizen in Friesland. De resultaten van de studie zijn 21 mei 2019 gepresenteerd. Patiëntenorganisatie Zorgbelang Fryslân was in de lead bij het onderzoek.

Standaardisering

De studie heeft geleid tot het Friesland model voor Shared Decision Making dat uit vier onderdelen bestaat. Het eerste onderdeel is het toepassen van het gespreksmodel Choice Talk, Option Talk en Decision Talk van Elwyn en collega’s (1). In het tweede deel worden medisch specialisten en gespecialiseerde verpleegkundigen getraind. Deel drie bestaat uit het ontwikkelen van educatiemateriaal voor patiënten bij het uitleggen van de behandelopties. Het vierde deel bestaat uit het gebruiken van een herontworpen zorgpad.

Gespreksmodel

In het gespreksmodel van Elwyn vraagt de arts bij de ‘Choice Talk’ of de patiënt wil meebeslissen. Ook vraagt de arts uit welke aspecten voor de patiënt zwaar wegen in de besluitvorming. Bij de ‘Option talk’ geeft de arts een neutrale presentatie van behandelopties waaronder de optie niet-behandelen. Bij de ‘Decision Talk’ nemen arts en patiënt gezamenlijk de beslissing. De arts (of gespecialiseerde verpleegkundige) checkt of de patiënt in alle vrijheid heeft besloten en inzicht heeft om mee te beslissen. Zo nodig wordt een zorgplan opgesteld.

Training

Alle artsen en verpleegkundigen in het experiment volgden een geaccrediteerde training. Deze werd gegeven op basis van casuïstiek en tips van de interne klankbordgroep van patiëntvertegenwoordigers van Zorgbelang Fryslân.

Evaluatie

Voor de evaluatie werden patiënten en specialisten naar hun ervaringen gevraagd en werd het zorggebruik met en zonder gestandaardiseerde SDM met elkaar vergeleken. Patiënten waardeerden het dat de specialist hen meenam in het keuzeproces zoals blijkt uit enkele uitspraken: ‘Het feit dat je zelf een keuze hebt gaf onzekerheid, maar uiteindelijk heb ik het heel prettig gevonden.’ En: ‘Het is nu beter dan vroeger toen de dokter de autoriteit was die zonder uitleg of inspraak besliste.’  Specialisten meldden in diepte-interviews achteraf dat ze standaardisering als referentiekader zeer nuttig vonden, maar dat dit niet mag leiden tot starre toepassing van protocollen.

Conclusies

De belangrijkste conclusies van de studie zijn als volgt:

• Patiënten én specialisten waardeerden in hoge mate de standaardisering.
• Patiënten waren tevreden over de manier waarop de specialisten hen stimuleerden om tot een goed besluit te komen.
• Specialisten doen van oudsher al aan Shared Decision Making, maar niet gestandaardiseerd.
• Na de training stelden specialisten de optie ‘niet behandelen’ gemakkelijker aan de orde binnen het consult. Dit leidde tot een lager intensief zorggebruik (chemokuur of operatie) dan bij een vergelijkbare controlegroep.
• Het gespreksmodel fungeerde als referentiekader bij een consult; niet als strak format.
• Vervolgonderzoek bij grotere groepen en andere diagnosen is wenselijk.

Meer informatie over het onderzoek vind je op www.samenbeslisseninfriesland.nl. De managementsamenvatting kun je hier bekijken.

(1) Elwyn G, Frosch D, Thomson R, et al. Shared decision making: a model for clinical practice. J Gen Intern Med 2012;27(10):1361-7.