Guus Schrijvers

In haar advies over de nieuwe bekostiging van de wijkverpleging wil de NZA het mogelijk maken om vanaf 2022 te gaan experimenteren met een nieuwe vorm van bekostiging van de wijkverpleging. Het is de bedoeling dat de bekostiging gaat plaatsvinden op basis van clientprofielen. Dat maakt het mogelijk om weg te gaan van de productiegedreven urenzorg. Martien Bouwmans, adviseur zorg en welzijn, licht toe.

De NZA omschrijft het zo: “Daarom adviseren we om binnen de wijkverpleging naar een bekostiging te gaan die meer ruimte biedt voor het organiseren van zorg rond de cliënt, samenwerking binnen de wijkverpleging en over de domeinen heen. Inzicht in uitkomsten van zorg en contractering langs zowel kosten als inhoud zijn hierbij belangrijk. Een bekostiging die een meer inhoudelijke contractering op basis van zorgzwaarte en kwaliteit stimuleert. Zo bewegen we weg van de productieprikkel van het betalen per uur geleverde zorg.”

Belangrijk is dat de NZA vaststelt dat de wijze van bekostigen sturende invloed heeft. “ We zien dat de manier waarop we zorg vergoeden een sterke sturende werking kan hebben op het gedrag van zorgaanbieders en zorgprofessionals”. Dat besef is belangrijk en geldt ook voor tal van andere sectoren waar verrichtingen-bekostiging vooral naar productie stuurt.

Van kwantiteit naar kwaliteit.

De NZA heeft ook belangrijke doelen: In de nieuwe bekostiging zorgen we dat de focus in de bekostiging verschuift van kwantiteit naar kwaliteit: inzet op innovatie en zelfredzaamheid wordt beloond, contractering kan steeds meer op basis van kwaliteit en betalen op basis van volume (per uur geleverde zorg) wordt steeds minder gebruikt. Zo worden zorgverzekeraar en zorgaanbieder aangespoord om intern niet langer te sturen op uren geleverde zorg, maar op goede uitkomsten voor de cliënt. Daarmee ontstaat maximale ruimte voor het professionele inzicht van de wijkverpleegkundige.

Aan de doelen mankeert niets, evenmin aan de richting die de NZA wil inslaan. De NZA wil een jaar of 5 experimenteren, waarbij de oude tariefstructuur gehandhaafd wordt maar daarnaast ruimte ontstaat voor wie dat wil voor experimenten met de nieuwe bekostiging op basis van de clientprofielen. Pas in 2027 wordt het experiment beëindigd en moet er opnieuw bekeken worden of een nieuwe bekostigingsstructuur kan worden ingevoerd. Einde experiment is niet automatisch een nieuwe bekostigingsmethodiek. Hoe de afweging voor invoering van een nieuwe systematiek wordt gemaakt is overigens niet duidelijk.

Regionale samenwerking bevorderen.

Opmerkelijk is het voorstel om binnen de experimenten ruimte te maken voor meer structuur en uniformiteit in zorgfuncties die gaan over organisatie en infrastructuur van zorg, de zogenoemde systeemfuncties. “Een systeemfunctie”, zo zegt de NZA, “ is een regionale organisatievorm, die nodig is om de lokale zorg optimaal te kunnen leveren. Het gaat niet om individuele zorglevering. Met uniforme prestaties stimuleren we regionale samenwerking en contractafspraken over inhoudelijke thema’s met een herkenbare vergoeding. Voor deze prestaties geldt een contractvereiste”.

Het beeld hoe dergelijke prestaties er uit gaat zien ontbreekt nog, wel is duidelijk dat de niet-gecontracteerde wijkverpleging, -terecht-, niet voor deze prestaties in aanmerking gaat komen.

Een beetje ondergesneeuwd in het Corona-geweld van de afgelopen weken is een brief die minister de Jonge op 2 maart naar de Kamer stuurde. In de brief omarmt de minister wat veldpartijen in de leidraad  herkenbare en aanspreekbare wijkverpleging hebben vastgelegd. De Minister vertaalt de resultaten van de leidraad in:  “in 2021 werkt de wijkverpleging in wijkteams”.  Hieronder bespreekt Martien Bouwmans, deze brief. Hij twijfelt of die leidraad wel gaat werken.

De leidraad gaat over ….

De 13 pagina’s (!)  tellende leidraad is opgesteld door V&VN, Actiz, ZN, VNG, VWS en de Patiëntenfederatie. Het stuk schetst het toekomstbeeld, dat vanaf 2021 werkelijkheid moet worden. Het gaat de oplossing bieden voor een nijpend probleem: het gebrek aan samenwerking, coördinatie  en herkenbaarheid in de wijkverpleging, mede ontstaan door een woud aan wijkverpleging-aanbieders. Maar ook door de versnippering in de stelsels,  waardoor  veel meer samenwerking tussen sociaal domein (gemeente), Zorgverzekeringswet (zorgverzekeraars) Wet Langdurige Zorg (zorgkantoor) noodzakelijk is.

… en niet over

Allereerst even vaststellen waar de leidraad niet over gaat:  de kwaliteit van de wijkverpleging ,  verbeteringen in de bekostiging van de wijkverpleging, toelating nieuwe aanbieders in de wijkverpleging, omgang met ongecontracteerde zorg, PGB-zorg en de  arbeidsmarktproblematiek .

Doel van de leidraad: meer kwaliteit van wijkverpleging

Vanaf 1 januari 2021 gaat iedere wijk in Nederland aan de slag  met de vorming van een herkenbare en aanspreekbare wijkverpleging. Dit betekent dat cliënten, hun omgeving, de wijkverpleegkundigen in de wijk zelf, zorgaanbieders of zorgprofessionals, in iedere wijk,  op kunnen gaan rekenen op enkele kwaliteitskenmerken:

De wijkverpleging is dan :  bereikbaar en herkenbaar (wie doet en kan wat in de wijk als het om wijkverpleging gaat), vast en overzichtelijk (de client krijgt continue, 24/7 zorg,  vanuit een niet te groot team, mag afstemming tussen de formele en informele zorg verwachten en advanced care planning) . De wijkverpleging is aanspreekbaar en gezamenlijk verantwoordelijk (de wijkverpleging kent de wijk, kent alle andere aanbieders van zorg en  gezamenlijk zijn de aanbieders verantwoordelijk). De samenwerkende wijkverpleging-aanbieders gaan het regelen.  Wie wil niet in dit walhalla leven?

De grootste zorgverzekeraar en gemeente hakken knopen door

Op pagina 13 wordt, tenslotte nog een belangrijk item behandeld: wat als wijkverpleging-partijen er niet uitkomen? Of wat als de niet-gecontracteerde wijkverpleging, die overigens wél nog steeds betaald moet worden,  niet meedoen? Als aanbieders van wijkverpleging er niet uit komen, dan nemen de inkopers (zorgverzekeraars en gemeenten) het initiatief om met de aanbieders van wijkverpleging om de tafel te gaan en afspraken te maken.  Hierbij neemt in elk geval de grootste zorgverzekeraar en waar nodig/gewenst de grootste gemeente het initiatief. De andere zorgverzekeraars c.q. gemeenten tonen congruent gedrag. 

Twijfel over succes van de leidraad

Congruent gedrag vertonen is nog niet zo helder. Ik betwijfel of andere gemeenten zo graag die ene grote zullen volgen. Hetzelfde geldt voor zorgverzekeraars met een klein marktaandeel in een regio./ Zullen die de ene grote verzekeraar volgen?  Wel is duidelijk dat in deze tijden van corona de samenwerking in de zorg veel vanzelfsprekender is geworden. Misschien komt daardoor de leidraad toch tot implementatie. Gelukkig,  2023 wordt de leidraad door een externe partij geëvalueerd.

Gezondheidscentrum Castrovalva biedt eerstelijnsgezondheidszorg aan zo’n 13.000 bewoners van de wijk Tussen de Vaarten in Almere. Het gezondheidscentrum zit samen in één gebouw met het woonzorgcentrum waarin vooral mensen met een PG-indicatie wonen. Zowel het gezondheidscentrum als het woonzorgcentrum zijn onderdeel van Zorggroep Almere.

Multidisciplinair overleg: wijkverpleegkundige is de spil

Het kernteam voor de eerstelijnszorg voor kwetsbare ouderen is de verpleegkundige praktijk. Hierin werken de praktijkondersteuners somatiek, de wijkverpleegkundigen en de casemanager dementie (persoonlijk begeleider) nauw samen via een multidisciplinair discipline overleg, waar ook de huisarts, apotheker, fysiotherapeut en op indicatie de Specialist Ouderengeneeskunde aan deelneemt. De wijkverpleegkundige is ook de spil naar het sociale wijkteam. Vanuit het woonzorgcentrum organiseert de activiteitenbegeleider samen met de wijkverpleegkundige activiteiten voor ouderen intramuraal en extramuraal.

Breed aanbod van innovatieve interventies

Bij elkaar is er zo een breed aanbod ontstaan voor zorg en welzijn voor de ouderen van de wijk Tussen de Vaarten:

• MDO/verpleegkundige praktijk voor de bespreking van kwetsbare ouderen volgens het zorgprogramma kwetsbare ouderen met onderling afgestemde behandelplannen
• Polyfarmacie besprekingen en medicatie-overdracht samen met de apotheek-huisarts-wijkverpleging
• Samen met het sociale wijkteam-huisartsen-geestelijk verzorger: Welzijn op Recept, buurtmobiel het Vaartje, samen 70+, project Omgaan met verlies, project Levenseinde gesprekken
• Samen met activiteitenbegeleider van intramuraal: Gouden koffieclub en andere activiteiten voor de buurt, in het gebouw van Castrovalva

Werkbezoek op 14 november

Gedurende het werkbezoek zullen de hulpverleners, vrijwilligers en cliënten die betrokken zijn bij deze activiteiten hierover vertellen, de deelnemers rondleiden door het gebouw van Castrovalva en de wijk, en gelegenheid geven tot vragen over de organisatie en samenhang van deze activiteiten.

Doe mee, ga mee!

Al deze activiteiten kwamen aan de orde tijdens de studiedag Ouderenzorg in de eerste lijn. Ze waren zo interessant dat programmamaker Martien Bouwmans en Erwin Koreman, praktijkmanager huisartsen, voor belangstellenden een werkbezoek arrangeren op 14 november 2019, 14.00 – 17.00 uur. Klik hier voor het programma, schrijf je in en ervaar wat geïntegreerde ouderenzorg in de eerste lijn, aangestuurd vanuit één regie aan meerwaarde heeft voor ouderen met complexe zorgvragen.