Door Jan Berndsen.
Bij de lancering van de Landelijke Monitor Ambulantisering 2020 geven de opstellers van het rapport de uitkomsten als volgt weer:
‘Beddenreductie gehaald maar echte hervorming GGZ is niet gelukt’ ,
De monitor is zeker een lezenswaardig stuk voor iedereen die zich betrokken voelt bij de ontwikkelingen binnen dat deel van de GGZ dat zich richt op de groep burgers met Ernstige Psychiatrische Aandoeningen (EPA). Hieronder geef ik kort aan waarom. Het ministerie heeft overigens besloten dat er geen vervolg komt op de Landelijke Monitor Ambulantisering. Het is mij niet precies duidelijk wat hier de redenen voor zijn. Maar enige verlegenheid met de uitkomsten van de monitor op het ministerie zou ik me kunnen voorstellen…
Afbouw klinische bedden en toename dwangmaatregelen
In het Bestuurlijk Akkoord van 2012 was de ambitie om 30% van de klinische bedden af te bouwen. Met dat streven was en is niets mis mee. De uitkomsten 8 jaar later zijn: minder klinische bedden, geen substantiële opbouw van ambulante zorg, maar wel een enorme stijging van het aantal dwangmaatregelen. In de periode 2012-2017 hebben we elk jaar 5% stijging gezien van het toepassen van dwangmaatregelen. In 2018 was die stijging 8% en in 2019 zelfs 11%! Dus in 8 jaar tijd een stijging van bijna 60%. Je vraagt je af of er een oorzakelijk verband is tussen de beddenafbouw en de groei van dwangmaatregelen. In een tijd dat de kwestie ‘verwarde personen’ bijna dagelijks de krant haalt ligt een conclusie voor de hand dat we blijkbaar alleen maar GGZ-bedden kunnen afbouwen door EPA cliënten die op zichzelf zijn gaan wonen of anderszins uit de kliniek vertrokken zijn, weer vaker tijdelijk gedwongen op te nemen. Daarbij moet wel gezegd worden dat de term “verwarde personen” verwarring wekt.
Van 25 uur per week begeleiding naar 5 uur per week
Mijn stelling is dat chronisch psychiatrische patiënten recht hebben op goede en soms zeer intensieve zorg, of ze nu op een klinisch bed liggen of thuis ‘slapen’. De cijfers duiden er op dat de ambulante zorg in de genoemde jaren nauwelijks is uitgebreid. We denken blijkbaar dat als deze mensen zijn opgeknapt in de kliniek ze na vertrek stabiel blijven met minimale zorg thuis. Dit terwijl in de kliniek vaak meer dan 25 uur geïndiceerde zorg per week beschikbaar isen er in de ambulante situatie vaak maar maximaal 5 uur per week kan worden gegeven. Geen wonder dat het vaak fout gaat.
RIBW-plaats is geen long stay bed
Overigens hebben we in die jaren voorafgaand aan de afbouw van langdurige klinische bedden een opbouw gezien van RIBW plaatsen. Een opbouw die vanaf 2015 wat is afgevlakt maar tussen 2008 en 2020 was die opbouw toch meer dan 50%. Het is in het veld een eeuwige discussie of we RIBW bedden meetellen als long-stay bed of niet. Wat mij betreft niet. Verblijven in een Instelling voor Beschermd Wonen is wonen op een goede plek in de samenleving waar door de burger hard wordt gewerkt aan het weer opnieuw meedoen in die samenleving.
Daklozen
Helaas is in het rapport niet meegenomen is dat in die periode 2012-2020 het aantal daklozen tot 40.000 gestegen is. Dat is buiten de scan van het rapport gebleven. Terwijl wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat 80% van de gebruikers van de Maatschappelijke Opvang voldoet aan de criteria voor EPA (Van Everdingen, 2016).
Tot besluit
Een deel van de klinisch opgenomen patiënten is naar de RIBW gegaan. Dat is prima want daar zijn de RIBW-en immers oorspronkelijk voor opgericht. Maar een deel van de EPA doelgroep met een intensieve begeleidingsvraag die graag zelfstandig wil wonen heeft een intensief behandel- begeleidingsaanbod nodig om het thuis te kunnen redden. Omdat het daaraan ontbreekt worden zij dus steeds vaker gedwongen opgenomen te worden of komen ze terecht in de Maatschappelijke Opvang met alle traumatische gevolgen van dien.
Het laten meedoen in de samenleving voor deze groep burgers vraagt veel tijd en aandacht. We weten hoe we dat moeten regelen, dus:
Tijd voor een intensief-ambulante zorg offensief!