Zes tips voor toekomst Amsterdamse ziekenhuizen

De fusie van het AMC en het VUmc is bij parlement en bestuurlijke instanties met gemengde gevoelens ontvangen. Tijdens een hoorzitting van de Tweede Kamer kwamen voordelen naar voren over betere geavanceerde patiëntenzorg en beter onderzoek. Nadelen kwamen aan de orde over machtsconcentratie in Amsterdam en hogere kosten na de fusie ten gevolge van meer bureaucratie. Wat niet aan bod kwam was de betekenis van de fusie voor de toekomst van alle Amsterdamse ziekenhuizen. Ik doe hieronder enkele suggesties voor een goede toekomst van al deze instellingen.

1. Maak professionele afspraken over wie wat doet
De genoemde fusie komt na die van het Lucas Andreas ziekenhuis en het OLVG. Over enkele jaren bestaan er in Amsterdam dus twee grote aanbieders van specialistische zorg (VUmc/AMC en OLVG-West en -Oost. Daarnaast zijn er vier kleinere, maar goede spelers: het Boven-IJ-, het Antoni van Leeuwenhoek-, het Slotervaart- en het Amstelland ziekenhuis te Amstelveen. Voor een grote stad is dit een prima geheel. De grote ziekenhuizen houden elkaar in de gaten. De kleine houden de grote scherp. Er bestaan steden met meer machtsconcentratie. Die hebben maar één ziekenhuis (Arnhem, Leeuwarden, Enschede) of hebben slechts twee grote aanbieders (Den Haag, Eindhoven). De kunst van het leiding geven is nu dat de zes Amsterdamse ziekenhuizen afspraken maken over wie wat doet. Zo is het niet nodig dat ze alle zes buiten kantoortijd voor spoedeisende bevallingen of voor mensen met een beroerte open zijn. Dat soort afspraken bespaart kosten en verhoogt de kwaliteit van zorg.

2. Richt een digitaal netwerk in
Het toeval wil dat de genoemde twee grote Amsterdamse aanbieders overgaan op dezelfde software voor hun patiëntendossiers en andere registraties. Die software is afkomstig uit de VS, is heel duur en heeft de naam EPIC. Die software maakt ook gezamenlijke dossiervoering van huisarts en specialist mogelijk. Een voorbeeld ter verduidelijking. Met gemeenschappelijke software kan een arts van het AMC/VUmc verder werken in een dossier dat geopend is door een dokter in het OLVG. Ervaringen bij Kaiser Permanente in Californië leren dat dan veel geld te besparen is op diagnostiek. In dit voorbeeld kan de AMC-arts direct zien wat er al aan diagnostiek is gedaan op het OLVG-West of -Oost. Bestuurders van AMC/VUmc en OLVG: willen jullie die gemeenschappelijke software snel op elkaar afstemmen?

3. Ontwerp zorgpaden zoals in Stockholm
In het verleden had Stockholm twee academische ziekenhuizen met de omvang van het AMC. Een paar jaar geleden fuseerden die. De leiding berust thans bij Melvin Samson, een Nederlander die vroeger het UMC Radboud aanstuurde. Hij en zijn medewerkers splitsen thans hun zeer grote ziekenhuis op in groepen professionals, die op basis van zorgpaden voor dezelfde doelgroepen werken. Ik geef een voorbeeld. Patiënten met darmkanker hebben veelal behoeften aan zorg van een Maag-Darm-Lever-arts, een gespecialiseerde chirurg en een radioloog. Daarnaast spelen gespecialiseerde verpleegkundigen en diëtisten een grote rol. Tezamen vormen zij een multidisciplinaire groep. Deze nieuwe organisatie-indeling in kleine multidisciplinaire eenheden is echt anders dan de ouderwetse, met een eigen kliniek of afdeling voor elk specialisme. Ik gun de Amsterdamse bevolking dat deze Zweedse aanpak wordt omarmd na de fusie van de Amsterdamse academische ziekenhuizen.

4. Betrek de andere Amsterdamse ziekenhuizen bij het medisch onderwijs en onderzoek
De meeste artsen gaan na hun opleiding werken buiten een academisch ziekenhuis. Dat houdt in dat zij vooral coschappen en hun stages als opleiding tot specialist elders dienen te lopen. Vanwege deze noodzaak dient de leiding van het nieuwe AMC/VUmc ruimhartig te zijn bij het doorgeven van onderwijsgelden en het begeleiden op afstand van haar studenten. Ook voor onderzoek is samenwerking tussen de zes Amsterdamse ziekenhuizen wenselijk. Ik licht dit toe. Vaak begint de zoektocht van een patiënt naar genezing van kanker bij een huisarts. Deze stelt een diagnose, verwijst zo nodig naar een klein ziekenhuis, dat soms de hulp inroept van het AMC/VUmc. Wie zo’n diagnostisch traject wil onderzoeken, kan dat niet alleen doen in het eigen academische ziekenhuis.

5. Behoud alle locaties die er nu zijn
Voor ziekenhuismedewerkers en hun leiding is niet alleen de gezondheid van de patiënt van grote betekenis maar ook de eigen werkgelegenheid. Het zou aan de werktevredenheid van velen bijdragen als alle zes ziekenhuislocaties open blijven en alleen de takenpakketten gaan veranderen. Stel dat een klein ziekenhuis spoedeisende taken kwijtraakt. Kan die dan planbare staaroperaties verwachten als compenserende werkgelegenheid? De bestuursvoorzitter van het VUmc is Wouter Bos. Hij deed veel ervaring op met takenruil en kwartetten bij de kabinetsformatie van Rutte-2. Kom op Wouter, wil jij je nu ervoor inzetten dat alle ziekenhuislocaties open kunnen blijven, maar dan wel met ander takenpakketten?

6. Wees aardig aan de vergadertafel en in interviews
Tijdens mijn carrière als hoogleraar schoot ik regelmatig te hulp bij samenwerkingsproblemen tussen zorginstellingen. Nogal eens werden die veroorzaakt door geringe onderhandelingsvaardigheden van de bestuurders of specialisten. Zij schoten dan te kort in eerlijkheid aan de vergadertafel (ja zeggen en nee doen), stonden alleen op zenden en niet op ontvangen of straalden arrogantie en narcisme uit. Beste bestuurders in Amsterdam, Mag ik, als pensionado en oud-Amsterdammer, jullie oproepen om -binnenskamers en in het openbaar- de patiënt centraal te stellen en aardig te zijn voor elkaar?

Congres

De fusies tussen ziekenhuizen is een van de onderwerpen op het congres Concentratie en spreiding van ziekenhuisfuncties op 31 mei 2018 in Utrecht. Wilt u meer informatie over de onderwerpen, het programma en de sprekers? Bezoek dan de speciale congrespagina op de website van de Guus Schrijvers Academie.

Dit bericht is tevens verschenen als bijdrage aan de opinie pagina ‘Het Hoogste Woord’ van Het Parool.