Dit nummer bevat enkele artikelen met nieuws over innovaties bij de ambulancezorg, huisartsenposten (HAPs), Spoedeisende Hulpafdelingen van ziekenhuizen (SEHs) en Intensive Care afdelingen (ICs). Het is een voorbeschouwing op het 21ste nationale spoedzorgcongres. Het congres vindt dit jaar digitaal en fysiek plaats op 19 november 2020. Deze special beoogt de instroom-kennis van de congres deelnemers op gelijk niveau te brengen. Voor de ene congresdeelnemer is het artikel over SEHs wellicht gesneden koek, voor de andere een eye opener. Wat ontbreekt in enkele artikelen is een historische dimensie. Hieronder komt deze aanbod. Het laatste artikel bevat verwijzingen naar interessante literatuur uit de periode 1999 -v 2017. Onderstaand artikel is daarop grotendeels gebaseerd.
Intensive Care was en is de zwakste schakel
Het eerste spoedzorg congres vond plaats in 1999 en ging vooral over ICs. Die vormde toen de zwakste schakel in de acute zorg: een op de zeven IC patiënten die zich meldden, werden geweigerd. In 2001 kwam een groot statistisch onderzoek hierover uit met de naam Plaats in de herberg. Intensivisten legden het probleem niet aan de voorkant van de IC, maar aan de achterkant: zij konden hun herstellende patiënten niet kwijt aan de gewone verpleegafdelingen. Ook constateerden zij dat kunstmatige beademing soms te snel werd gestart, wat leidt tot een langere verpleegduur. Verder deden vele specialisten de IC er een beetje bij.
ICs konden de groei van patiënten aan
Hierin kwam verandering dankzij de regelgeving van de Landelijke Specialisten Vereniging. Die erkende het beroep van intensivisten. Zij gingen (en niet de verwijzende specialisten) voortaan leiding geven aan de IC. Dankzij deze nieuwe wind konden ICs de groei van patiënten aan. Totdat een half jaar geleden de Covid-19 pandemie uitbrak. Over de ICs nu spreekt Piet Melief op 19 november.
Minder nachtdiensten dankzij huisartsenposten
Ongeveer gelijktijdig met de IC-vernieuwing kwamen in 2000 de eerste huisartsenposten op. Binnen twee jaar bestond er een landelijk netwerk van meer dan honderd HAPs. Ze vervingen de waarneemgroepen van huisartsen. Ze betekenden een enorme besparing op nachtdiensten: moesten huisartsen eerst enkele malen per week hun bed uit, dat werd dankzij de HAPs één nachtdienst in de zoveel weken. De komst van de HAPs leidde tot professionalisering. De Nederlandse Triage Stadaard en triagisten deden hun intree op de posten. Herbezinning kwam op gang over samenwerking met de SEHs. Proefschriften verschenen hierover. Een daarvan komt op 19 november aan de orde.
Takenpakketten van SEHs gingen verschillen
Een innovatiegolf deed zich sinds pakweg 2010 ook voor op de SEHs. Ten eerste door de komst van nieuwe beroepen van SEH-verpleegkundigen en SEH-artsen. Er kwamen nieuwe interne zorgpaden om zeer acute patiënten sneller aan een behandelingsinfuus te krijgen: De door-to-needle-times werden in de loop der jaren aanmerkelijk korter. Vele ziekenhuizen gingen werken met een Acute Opname Afdeling. Binnen de SEHs ontstond differentiatie: niet iedere SEH bood voortaan hetzelfde takenpakket aan. Traumacentra voor de allerzwaarste patiënten kwamen in de afgelopen decennia op. Terwijl tal van kleine SEHs gingen sluiten: het was niet meer haalbaar om 24/7 het brede dienstenpakket aan te bieden.
Moeilijke jaren voor de ambulancezorg
De ambulancezorg had het in de afgelopen twintig jaar moeilijk. Eerst moest deze sector strijden tegen marktwerking: moesten de regionale voorzieningen nu echt wel worden afgebroken en vervangen door een markt met vele kleine vervoerders en jaarlijkse cont4ractverlening door zorgverzekeraars? Enkele jaren geleden besliste regering en parlement hiertoe niet over te gaan. Rust keerde terug. Parallel daaraan volgden vele jaren beleidsdiscussies over samenwerking met politie en brandweer. Ook die is gaan liggen. Er zijn nu 25 veiligheidsregio’s waar ambulancediensten met hun meldkamers op aansluiten.
Ambulancezorg pleit voor regionale coördinatie van acute zorg
Sinds twee jaar is er ruimte om na te denken over regionale acute-zorgcoördinatie. Een inspirerende nota en video van de Ambulance Zorg Nederland kwamen erover uit. Op 19 november komt deze coördinatie uitvoerig aan de orde.
Ook bestuurlijke innovaties
Ook bestuurlijk gebeurde er veel in spoedzorgland. VWS en andere beleidsinstanties gingen het concept spoedzorgketen hanteren. Dit leidde tot het Kwaliteitskader Spoedzorgketen van het Zorginstituut Nederland. De traumacentra groeiden regionaal uit tot Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ). De ROAZ speelden de afgelopen maanden een grote rol tijdens de Covid-19 pandemie. Blijven zij dat doen? Gaan zij zich ook bezig houden met in crisisdiensten van de ggz, de gehandicaptenzorg en de ouderenzorg? Meerdere sprekers op 19 november gaan hierop in.
Kortom
De Guus Schrijvers Academie biedt graag in deze special een podium aan recente innovaties in de acute zorg. Veel leesplezier met deze special en als je naar het congres komt, bedenk dan dat de gepresenteerde innovaties voortbouwen op vele ervaringen en studies in de afgelopen decennia.