Het Ommelander Ziekenhuis in Scheemda wil een contract afsluiten van vijftien jaar met Siemens. Dan moet het ziekenhuis bij voorkeur Siemens apparatuur gebruiken. In ruil daarvoor krijgt het een lening tegen zachte voorwaarden van de ‘Siemens Bank’. Het UMC Groningen is eigenaar van dit ziekenhuis. Ondergetekende acht dit contract moreel onjuist. Hieronder vind je mijn argumenten:
- Het bestuur van het Ommelander Ziekenhuis is verantwoordelijk voor een zo goed mogelijke specialistische zorg in Oost-Groningen. Dat betekent onder meer het aanschaffen van zo goed mogelijke apparatuur voor diagnostiek, monitoring en behandeling. Financiële prikkels van Siemens mogen dit bestuur niet afleiden van deze kerntaak.
- Eigenaar van dit ziekenhuis is het UMC Groningen. Dat schaft ook veel apparatuur aan. Dan is het doelmatig dat het Ommelander Ziekenhuis zich als filiaal aansluit bij het aankoopbeleid van de grote broer. Dat levert kwantumkorting op als men bij Siemens, Philips of een Amerikaans bedrijf apparatuur bestelt. En het opleiden van bedienend personeel van de apparatuur en het onderhoud ervan wordt dan goedkoper voor ‘Scheemda’: men lift mee met het UMC.
- Siemens levert ook software voor ziekenhuizen onder de naam Cerner. Die software zit ook in haar hardware. Maar UMC Groningen zit binnenkort op ander software, en wel van het alom bekend bedrijf EPIC. Rationeel gezien ligt het voor de hand dat het Ommelander ziekenhuis ook op EPIC overgaat. Dat is makkelijk als patiënten vanuit Scheemda worden verwezen naar het UMC Groningen.
- Er speelt ook een hellend vlak argument. Deze casus mag niet het Nederlandse voorbeeld zijn dat een leverancier grote invloed krijgt op het ziekenhuisbeleid. Nu is dit een apparatuur fabrikant. Wie volgt? Een farmaceutisch bedrijf? Een Bouwbedrijf? Een software leverancier?
- Ik vermoed dat het lenen van geld bij Siemens een noodgreep is. Want het Ommelander ziekenhuis moet blijven voortbestaan voor een goed toegankelijke specialistische zorg in Oost-Groningen. Het is tegenwoordig heel moeilijk voor kleine ziekenhuizen om geld te lenen. Het argument voor het ziekenhuisbestuur zou thans kunnen zijn: nood breekt wet. Maar waarom springen het UMC Groningen of Menzis dan niet bij?
- Er zijn twee arme krimpgebieden die met succes aan crowdfunding hebben gedaan. De ene is Oost Friesland, voor de aanschaf van apparatuur in de Sionsberg te Dokkum. Dit speelde enkele jaren geleden. Ook een geldinzameling in Zeeland voor een polikliniek in Vlissingen was succesvol. Waarom doet het Ommelander ziekenhuis niet aan crowdfunding?
- Het ziekenhuisbestuur zou kunnen zeggen: Het sluiten van het contract met Siemens is wettelijk toegestaan. Dat klopt. Maar dat is voor mijn oordeel niet aan de orde. Mijn punt is dat dit contract niet bijdraagt aan de volksgezondheid in Oost-Groningen.
- Het zou kunnen dat het UMC Groningen niet mag interveniëren in Oost-Groningen. Want volgens de Wet Marktwerking Gezondheidszorg verwerft het dan teveel marktmacht in Oost-Groningen. Aan de andere kant ligt de zorg in krimpgebieden als Oost-Groningen, Oost Friesland en Zeeland gevoelig in het parlement en bij minister Schippers. Men is in Den Haag bereid uitzonderingen te maken als concurrentievermindering leidt tot meer doelmatigheid en betere toegang tot de zorg. Dat is hier het geval.
- Tenslotte dit. Ik ben voorstander van uitdunning van regelgeving in de zorg. Dat vereist wel een goed ontwikkeld moreel kompas van de leiding van zorgaanbieders. Ik mis dat in deze casus.
Deze negen punten schrijf ik op naar aanleiding van een interview met mij in op 18 mei in het televisieprogramma EenVandaag op NPO 1. De redactie stuurde mij ter voorbereiding diverse beleidsstukken op. Je kan de uitzending hier bekijken.
Ik ben benieuwd wat jij vindt van de lening van Siemens aan het Ommelander Ziekenhuis. Graag hieronder jouw reactie.
Geachte heer Schrijvers, beste Guus,
Ik begrijp de gevoeligheid als een commerciële partij betrokken raakt bij de financiering van de nieuwbouw van een ziekenhuis, maar vind de morele afwijzing nogal drastisch.
1. Het bestuur in Oost-Groningen is niet verantwoordelijk voor zo goed mogelijke specialistische zorg, maar voor de continuïteit van een bepaalde beschikbaarheid en bereikbaarheid van medisch specialistische zorg. De deal met Siemens biedt hiervoor mogelijk meer garanties tegen betere condities dan andere (marktconforme?) aanbiedingen.
2. Natuurlijk is meeliften met het UMC Groningen handig, maar ehmm … ik lees online dat Siemens al een partnership heeft met het UMCG voor beeldvormingstechnieken! Dus uw argument vervalt m.i. hiermee.
3. Cerner, EPIC, etc. Wat uiteindelijk telt, is of de data uitwisselbaar is. En daarvoor is het 100% van belang of men gebruik maakt van internationale standaarden (IHE – http://www.ihe-nl.org/).
4. Ook hier: ik begrijp de gevoeligheid. Maar toch – de conclusie dat een leverancier hiermee grote invloed krijgt op het ziekenhuisbeleid is mij echt te snel getrokken. Er zijn veel partijen met invloed (provincie, zorgverzekeraar), en ik geloof niet dat één commerciële partij hiermee opeens eigenstandig besluiten kan afdwingen die tegen het algemeen publiek belang zijn.
5. Tja … een vermoeden. UMC G en Menzis zijn geen financiers, maar een zorgaanbieder en een verzekeraar. Die hebben geen financieringsmaatschappij (Siemens Financial Services).
6. Crowdfunding was wellicht ook een mogelijkheid om het te financieren bedrag bijeen te krijgen. Al ging het bij De Sionsberg om de bekostiging/financiering van één kinderarts ter waarde van maar liefst €80.000 en in Zeeland om €10,6 miljoen. Hier hoor ik een bedrag van €29 miljoen. Knappe krimpregio die zo’n bedrag bijeen sprokkelt …
7. Vind ik een vreemd argument. Moet ieder contract en iedere actie bijdragen aan de volksgezondheid in een regio om een gunstig oordeel te krijgen?? Nou, dan geloof ik vast dat er heel wat andere activiteiten ook “moreel onjuist” zijn ….
8. Ik weet niet op welke wet u hier doelt. Er bestaat een Wet Marktordening Gezondheidszorg (WMG) en een Mededingingswet (MW). Vooral die laatste ziet op machtsposities, en het eventuele misbruik daarvan. Maar op allerlei fronten geeft de wetgever ruimte om specifieke afspraken te maken – omwille van het borgen van kwaliteit en het dienen van de belangen van patiënten/cliënten/burgers. Zo lang het consumentenbelang gediend is, en er geen sprake is van ongewenste prijsafspraken en onnodige marktverdeling, zijn er best veel zorginhoudelijke afspraken mogelijk.
9. Tot slot nog dit. Ik zie niet hoe uitdunning van regelgeving, het moreel kompas van de leiding van zorgaanbieders, en deze casus samenhangen.
Begrijp me goed – een reguliere bancaire financiering is logischer, maar past ook bij een oude tijd. Misschien is voor deze casus in deze tijd de gekozen constructie juist bijzonder geschikt om bereikbaarheid en beschikbaarheid van ziekenhuiszorg met redelijk moderne apparatuur te borgen. Heb geen enkel zakelijk belang bij deze casus en heb me er verder niet verdiept. Woon in het zuiden van ’t land. Maar uw uitdrukkelijke uitnodiging om te reageren triggerde me.
Met groet
Dag Guus,
Ik constateer een onjuistheid in je argumenten. Dat betreft je punt 3. Dit is helaas niet juist en ondersteunt je casus dus geheel niet. Siemens is een grote organisatie met vele afdelingen. Naast wasmachines en treinen ook een tak die rontgenapparatuur en alle moderne PACS opvolgers daarvan levert.
Een van de vele takken was het deel Siemens Healthcare en het USA bedrijf en de daarbij horende afdelingen, zoals Siemens Healthcare Nederland zijn verkocht aan EPIC. Dat betreft bijvoorbeeld het eigen EPD (Soarian) en diverse andere zaken. Deze tak van sport is door Siemens overgedragen aan Cerner, maar niet de rontgen, scan, MRI en PACS modaliteiten. Het betreft hier geheel (100%) andere software. De stelling dat Siemens nu onder de naam Cerner verder verkoopt klopt dan ook niet. Sterker, de software die Siemens had voor EPD wordt afgebouwd ten gunste van Cerner. En Siemens gaat op eigen kracht verder met de beeldmodaliteiten.
Vriendelijke groet,
William
Beste Guus,
Ben het wel met je eens dat het vastleggen van een voorkeursleverancier voor 15 jaar wel erg lang is. Apparatuur gekocht in jaar 15 kan met een onderhoudscontract van 10 jaar dus leiden tot een verbintenis aan Siemens van 25 jaar!
Concurrentie houdt de markt scherp voor innovatie en dit kan in het belang zijn van de patient, maar het is de vraag of Ommelander gezien haar omvang hier uberhaupt invloed op heeft.
Misschien had het wat dat betreft inderdaad beter samen kunnen werken met UMCG die blijkbaar al over een partnership met Siemens beschikt.
Toch, er zijn meer van dergelijke partnerships met periferere ziekenhuizen en het is niet verboden. Sterker nog, de nieuwe aanbestedingswet stimuleert o.a. de UMCs juist aan te besteden met innovatieve partnerschappen: langdurige contracten waarbij o.a. innovatie en levering van medische apparatuur kunnen worden gekoppeld zonder concurrentie.
De conclusie dat een ziekenhuis de fout ingaat is dus misschien iets te snel getrokken, maar of hier de juiste inkoopafwegingen zijn gemaakt zal de tijd leren.
Ik lees net dat je aangeeft dat umcg eind 2015 Ommelander zou hebben overgenomen, maar dan zou Ommelander aanbestedingsplichtig zijn? In hoeverre is deze opdracht aanbesteed?
Beetje late reactie, maar dit wordt natuurlijk steeds actueler. Het is een zeer interessante ontwikkeling dat leveranciers het gebruik van hun producten verkopen, in plaats van de producten zelf, waar het in dit geval natuurlijk op neerkomt. Het stelt de leveranciers meteen ook verantwoordelijk voor de afvoer van de producten aan het einde van een levenscyclus. Een mooie circulaire oplossing, mits zorgvuldig uitgevoerd.
Ook is het fascinerend dat een leverancier als Siemens zich op de vastgoedmarkt gaat bewegen. Fascinerend deels omdat brancheverschillen hierdoor verder vervagen, wat in het geval van healthcare veel juridische uitdagingen met zich meebrengt.
Echter, het was de reactie van Piet die nogal opviel en ook dat niemand daartegen in ging, “Het bestuur in Oost-Groningen is niet verantwoordelijk voor zo goed mogelijke specialistische zorg”…. Nog afgezien van de wettelijke verplichtingen van ziekenhuizen, heeft het bestuur op zijn allerminst de morele verantwoordelijkheid om te zorgen voor een zo goed mogelijke zorg. Als zij niet verantwoordelijk zijn, wie wel?
Met betrekking tot het benodigde “morele kompas” waar Guus Schrijvers naar verwees, dan is het wellicht goed om te weten dat er nogal wat druk wordt uitgeoefend op medische professionals om bepaalde medicijnen voor de schrijven of apparaten aan te schaffen. Als professional moet je stevig in je schoenen staan en een goed moreel kompas hebben om te allen tijde te optimalisering van de medische behandeling voorrang te geven.
Navigerend in deze nieuwe werkelijkheid vol grijze gebieden is een goed moreel kompas juist essentieel, zou ik zeggen.