1. Net zoals bij de ambulantisering ggz, Dat is de naam van het eerste scenario om het aantal Spoedeisende Hulpafdelingen (SEHs) in Nederland te verminderen. In 2012 sloten brancheorganisaties, zorgverzekeraars en VWS een hoofdlijnenakkoord om 30% van de intramurale psychiatrische bedden in te leveren per 1 januari 2020. Dit was een grote trendbreuk. Die norm is thans (najaar 2019) grotendeels gehaald. Het succes smaakt naar meer. Het hoofdlijnenakkoord over de curatieve zorg dat na de verkiezingen in maart 2021 tot stand komt, zou kunnen pleiten tot 30% reductie van het aantal SEHs in 2028. Ik kom op dit percentage op basis van een rapport uit 2013 van Zorgverzekeraars Nederland. Dat moet dan wel worden geactualiseerd.
Hieronder som ik vijf andere scenario’s op zonder de haalbaarheid van elk scenario expliciet te benoemen. Ik kom aan het einde van dit stuk wel daarop terug. Ik bedacht de scenario’s op de vooravond van het twintigste Nationale Spoedzorg Congres op 6 november, waarvoor grote belangstelling bestaat.
Regiobeelden
2. Op basis van regiobeelden. In elke regio zijn regiobeelden in voorbereiding. Voor Flevoland, Zuid-Limburg en Zeeland bestaan ze al. RIVM , Regionale Overlegorganen Acute Zorg (ROAZs), Menzis en andere zorgverzekeraars zijn er volop mee bezig. Vanuit die regiobeelden is het een kleine stap om regionale scenario’s te maken en een voorkeurssscenario te ontwerpen in een regionaal hoofdlijnenakkoord.
Nieuwe wetgeving
3. Op basis van wetgeving. Elders lichtte ik reeds toe dat politieke partijen in hun programma voor de verkiezingen in maart 2021 de acute zorg meer in het publiek domein willen brengen. De Jonge en Bruins bereiden al een nota voor over regionalisatie van de zorg. Door bekostiging en aansturing van de acute zorg te regionaliseren en te beleggen bij specifieke bestuursorganen wordt regionaal beleid eenvoudiger: er is maar één machtscentrum.
4. Op basis van geografische overbodigheid. In Nederland liggen tien SEHs op een afstand van elkaar van rond vijf kilometer. Het RIVM berekende dat en ik publiceerde erover. Sluiting of wisseldiensten (de ene week ziekenhuis A en de andere ziekenhuis B) zijn te realiseren. Voor de bevolking maakt het niet veel uit als een van beide dicht gaan. Wel krijgt de open blijvende SEH het drukker.
5. Net als bij VGZ. Zorgverzekeraar VGZ tracht zinnige zorg te verspreiden op basis van goede voorbeelden in Gorinchem en Bernhoven. Zij doet dat binnen een groep van twaalf ziekenhuizen en andere zorgaanbieders. Een zorgverzekeraar zou zo’n groep zou ook kunnen formeren rondom het thema sluiting en hervorming van SEHs. Eventueel met financiële steun uit het transformatiefonds van Juiste Zorg op de Juiste Plek.
6. Net als bij Waardigheid en Trots. In dit zesde scenario neemt VWS de rol van VGZ in het vijfde scenario over. Het Ministerie heeft grote ervaringen met het aansturen van zorgprogramma’s van overheid en veld. Het meest recente is Waardigheid en Trots (2017- 2019). Eerdere programma’s waren Sneller Beter (2003- 2008), InvoorZorg!(2009-2017) en Experiment Regelarme Instellingen (2010- 2015). Zo’n programma is ook te formeren rond een thema SEH-sluiting en herinrichting van de acute zorg.
Collectief besef
Elk van deze zes scenario’s valt en staat met de aanwezigheid van een collectief besef dat het aantal SEHs omlaag moet. Want er zijn niet genoeg professionals om buiten kantooruren acute zorg te bieden. Bovendien zijn er buiten kantoren te weinig patiënten om meer dan één locatie open te houden binnen een stad of een regio. Dat wordt te duur. Als dit collectieve besef eenmaal bestaat, komen bovenstaande scenario’s aan de orde.
Zorgverzekeraars waren te vroeg
Binnen het veld van de zorg bestaat dit besef intussen wel, zo merk ik de laatste maanden na afloop van eigen voordrachten en congressen. Zorgverzekeraars Nederland begon al in 2013 te pleiten voor die reductie. ZN stopte daarmee toen de Tweede Kamer en de Federatie van Medisch Specialisten zich hiertegen uitspraken. Ik hoop maar dat de tijd nu wel rijp is voor dat collectieve besef.
Beste heer Schrijvers,
Dank voor de samenvattende zienswijze en de 6 mogelijke scenario’s. Echter, bij het lezen van dit stukje met de 6 scenario’s mis ik een belangrijk onderdeel. In alle scenario’s spelen de aanbieders, financiers, beleidsmakers en overheid een zeer belangrijke en bepalende rol. Echter, de zorgconsument is geen partij. Dit kan natuurlijk niet de bedoeling zijn. Immers, de ervaring bij de failliete MC Slotervaart en MC IJsselmeer ziekenhuizen heeft aangetoond dat patiënten veel verder moeten reizen, aanrijtijden van ambulances niet gehaald worden voor patiënten die verder van de openzijnde SEH’s wonen, dat de andere SEH’s de extra zorgvraag niet aankunnen en dat bepaalde oudere patiënten besluiten om niet naar de verder weg gelegen SEH te gaan. Dit alles schaad de kwaliteit van leven van de patiënten en verhoogd op de langere termijn de zorgkosten.
Collectief besef is er nu misschien bij zorgverzekeraars, overheid, zorgprofessionals, ziekenhuis- en MSB-besturen, maar niet bij de patiënten.
Daarnaast is het tegenwoordig ook zo dat elk ziekenhuis ontzettend veel geld uitgeeft aan verbouwingen, etc. Want men wil een nieuw, State-of-the-art ziekenhuis zijn. Hetgeen soms niets te maken heeft met het leveren van goede zorgkwaliteit. Dit maakt het onnodig duur, hetgeen niet noodzakelijk is. Hier dient rekening mee gehouden te worden.
Met vriendelijke groet,
Pascal Gorissen