Guus Schrijvers

Per 1 januari 2018 heft de Coöperatie Verpleegkundige Zorg Rotterdam zichzelf op, ondanks de grote gezondheidswinst die zij bewerkstelligen bij mensen in achterstandswijken. De reden hiervoor is dat het Zilveren Kruis en de Gemeente Rotterdam ieder jaar andere inkoopvoorwaarden en andere formulieren hanteert. Dat leidt tot een enorme bureaucratie. De tweede reden is de felle concurrentie met zorgaanbieders die ook verzorgingshuizen en verpleeghuizen runnen.

Zichtbare schakels

In een aantal Rotterdamse wijken werken circa vijftig wijkverpleegkundigen samen in een coöperatie. Zij zijn (net als veel huisartsen en fysiotherapeuten) zelf hun eigen werkgever. Managers zijn er ter ondersteuning van de professionele werkprocessen en worden door die vijftig aangestuurd. Deze Coöperatie Verpleegkundige Zorg Rotterdam kwam voort uit het succesrijke ZonMw project Zichtbare Schakels.

Achterstandswijken

In dit programma worden extra wijkverpleegkundigen ingezet in (met name) de veertig achterstandswijken om, naast de geïndiceerde zorg, te kunnen werken aan integrale zorg en samenhang in preventie, wonen, zorg en welzijn.

Positieve resultaten

Zichtbare Schakels leverde tot 1 september 2011 een winst op van ruim 3,3 miljoen euro. Per wijkverpleegkundige bedroeg de winst 17.606 euro. Per wijkverpleegkundige werden 1,89 gezonde levensjaren gewonnen bij cliënten. De opbrengsten zijn bereikt bij patiënten met psychische (61%), sociale (31%) en somatische problemen(8%).

Tweede lijn

De wijkverpleegkundige realiseert met name besparingen in de tweede lijn: 41% hiervan betreft instellingen voor intramurale verpleging en verzorging en 21% ziekenhuizen. De helft van de besparingen betreft AWBZ-bekostiging, 29% Zvw-bekostiging en 20% bekostiging vanuit de WMO. De Rotterdamse Coöperatie zette tot nu toe de werkwijze van Zichtbare Schakels voort. Zij doet dat onder leiding van de wijkverpleegkundigen Yolande van den Brink en Joke Schoehuizen.

Bureaucratie

In een gesprek op 31 augustus met ondergetekende vertelden zij dat hun coöperatie zich per 1 januari 2018 opheft. Als reden hiervoor noemen zij de toenemende bureaucratie, omdat het Zilveren Kruis en de Gemeente Rotterdam ieder jaar andere inkoopvoorwaarden en andere formulieren voorschrijven.

Concurrentie

Daarnaast noemden zij de grote concurrentie met zorgaanbieders die ook verzorgingshuizen en verpleeghuizen exploiteren. Die zien wijkverpleegkundigen als toeleverancier van nieuwe bewoners. ‘Er is in Rotterdam een race-to-the-bottom aan de gang om de cliënten en de prijzen’, aldus mijn gesprekspartners.

Congres

Op vrijdag 29 september geven Yolande van den Brink en Joke Schoehuizen een workshop over de opkomst, bloei en ondergang van Zichtbare Schakels in Rotterdam. Zij doen dat op het congres over samenwerking tussen eerste lijn, sociale teams, wijkverpleegkundigen, jeugdteams, jeugd(gezondheids)zorg en FACTteams in de geestelijke gezondheidszorg. Dat vindt plaats in de Jaarbeurs te Utrecht.

Geslaagde voorbeelden

Tijdens het gesprek attendeerden Van den Brink en Schoehuizen mij erop dat het congres een optimistische voorstelling van zaken geeft. Dat klopt. Het programma toont vooral geslaagde voorbeelden van samenwerking. De discussie zal gaan over de vraag hoe deze good practices te implementeren zijn bij de hevige strijd tussen zorgaanbieders en bij sociale wijkteams, die in sommige gemeenten verworden zijn tot lokale CIZ-instellingen en zelf nauwelijks meer hulp verlenen.

Hoop

Ik zie de Coöperatie Wijkverpleegkundige Zorg te Rotterdam als een geslaagd voorbeeld, dat helaas binnenkort gaat verdwijnen. Wellicht is de opheffing nog te voorkomen gelet op de grote effecten ervan op de gezondheid en financiële winst bij de zorg in achterstandswijken.