Per 1 januari 2018 heft de Coöperatie Verpleegkundige Zorg Rotterdam zichzelf op, ondanks de grote gezondheidswinst die zij bewerkstelligen bij mensen in achterstandswijken. De reden hiervoor is dat het Zilveren Kruis en de Gemeente Rotterdam ieder jaar andere inkoopvoorwaarden en andere formulieren hanteert. Dat leidt tot een enorme bureaucratie. De tweede reden is de felle concurrentie met zorgaanbieders die ook verzorgingshuizen en verpleeghuizen runnen.
Zichtbare schakels
In een aantal Rotterdamse wijken werken circa vijftig wijkverpleegkundigen samen in een coöperatie. Zij zijn (net als veel huisartsen en fysiotherapeuten) zelf hun eigen werkgever. Managers zijn er ter ondersteuning van de professionele werkprocessen en worden door die vijftig aangestuurd. Deze Coöperatie Verpleegkundige Zorg Rotterdam kwam voort uit het succesrijke ZonMw project Zichtbare Schakels.
Achterstandswijken
In dit programma worden extra wijkverpleegkundigen ingezet in (met name) de veertig achterstandswijken om, naast de geïndiceerde zorg, te kunnen werken aan integrale zorg en samenhang in preventie, wonen, zorg en welzijn.
Positieve resultaten
Zichtbare Schakels leverde tot 1 september 2011 een winst op van ruim 3,3 miljoen euro. Per wijkverpleegkundige bedroeg de winst 17.606 euro. Per wijkverpleegkundige werden 1,89 gezonde levensjaren gewonnen bij cliënten. De opbrengsten zijn bereikt bij patiënten met psychische (61%), sociale (31%) en somatische problemen(8%).
Tweede lijn
De wijkverpleegkundige realiseert met name besparingen in de tweede lijn: 41% hiervan betreft instellingen voor intramurale verpleging en verzorging en 21% ziekenhuizen. De helft van de besparingen betreft AWBZ-bekostiging, 29% Zvw-bekostiging en 20% bekostiging vanuit de WMO. De Rotterdamse Coöperatie zette tot nu toe de werkwijze van Zichtbare Schakels voort. Zij doet dat onder leiding van de wijkverpleegkundigen Yolande van den Brink en Joke Schoehuizen.
Bureaucratie
In een gesprek op 31 augustus met ondergetekende vertelden zij dat hun coöperatie zich per 1 januari 2018 opheft. Als reden hiervoor noemen zij de toenemende bureaucratie, omdat het Zilveren Kruis en de Gemeente Rotterdam ieder jaar andere inkoopvoorwaarden en andere formulieren voorschrijven.
Concurrentie
Daarnaast noemden zij de grote concurrentie met zorgaanbieders die ook verzorgingshuizen en verpleeghuizen exploiteren. Die zien wijkverpleegkundigen als toeleverancier van nieuwe bewoners. ‘Er is in Rotterdam een race-to-the-bottom aan de gang om de cliënten en de prijzen’, aldus mijn gesprekspartners.
Congres
Op vrijdag 29 september geven Yolande van den Brink en Joke Schoehuizen een workshop over de opkomst, bloei en ondergang van Zichtbare Schakels in Rotterdam. Zij doen dat op het congres over samenwerking tussen eerste lijn, sociale teams, wijkverpleegkundigen, jeugdteams, jeugd(gezondheids)zorg en FACTteams in de geestelijke gezondheidszorg. Dat vindt plaats in de Jaarbeurs te Utrecht.
Geslaagde voorbeelden
Tijdens het gesprek attendeerden Van den Brink en Schoehuizen mij erop dat het congres een optimistische voorstelling van zaken geeft. Dat klopt. Het programma toont vooral geslaagde voorbeelden van samenwerking. De discussie zal gaan over de vraag hoe deze good practices te implementeren zijn bij de hevige strijd tussen zorgaanbieders en bij sociale wijkteams, die in sommige gemeenten verworden zijn tot lokale CIZ-instellingen en zelf nauwelijks meer hulp verlenen.
Hoop
Ik zie de Coöperatie Wijkverpleegkundige Zorg te Rotterdam als een geslaagd voorbeeld, dat helaas binnenkort gaat verdwijnen. Wellicht is de opheffing nog te voorkomen gelet op de grote effecten ervan op de gezondheid en financiële winst bij de zorg in achterstandswijken.
Even een rectificatie van de inhoud:
Joke Schoehuizen is wijkverpleegkundige in de wijk Beverwaard Rotterdam en lid van de Coöperatie Wijkverpleegkundigen Rotterdam. Yolande van den Brink heeft in 2014 afscheid genomen van het Project Zichtbare Schakels Rotterdam en is niet meer actief betrokken bij deze Coöperatie.
Het is zo dat het wijkverpleegkundige werk door het project Zichtbare Schakels weer werkelijk de inhoud kreeg waar het vak voor staat en tot een opmerkelijke gezondheidswinst leidde. Door de wetswijzigingen in 2015, de enorme bezuinigingen, het tekort aan wijkverpleegkundigen in heel NL. is het beroep inmiddels gereduceerd tot indicatiesteller en inkomstenbron van de grote thuiszorginstellingen in Rotterdam. Verder dan dit, komt die enkele wijkverpleegkundige in de regel niet meer, mede doordat er met de wetgeving (ZvW en WLZ, WMO) een beleid is weggezet op een beroepsgroep, die al in de jaren ’90 door goedkope zorgarbeidskrachten, bijna niet meer aanwezig was. Buurtzorg heeft in NL de laatste 10 jaar, het laatste restje wijkverpleegkundigen afgeroomd en bemoeit zich niet of nauwelijks met de zorg, die niet toewijsbaar is (lees niet indiceerbaar is), of lees: niet betaald wordt. Er is geen professie in NL die sinds 2015 zo door de mangel gehaald is en wordt door overheid en zorgverzekeraars als het vak wijkverpleegkunde. Wij kunnen niet meer van kwaliteit van de professie / kwaliteit van de uitvoering spreken. Te meer de zorgverzekeraars bij de jaarlijkse inkoopprocedures op de stoel van de wijkverpleegkundige gaan zitten, bepalen wat de wijkverpleegkundige nog wel en niet mag doen vanuit de Zvw en onder welke voorwaarden des te meer de professional zich niet meer herkent in het werk en gedwongen afscheid moet nemen. Wij zijn hier niet blij mee….en de patiënt nog minder.
Beste Yolande en Guus.
Natuurlijk doodzonde als een goed effectieve aanpak Zichtbare Schakel ten onder gaat in marktwerking en gebrekkige financiering van een zorgverzekeraar.
Wat mij natuurlijk triggered als w.v. Buurtzorg met ook andersoortige ervaring is de uithaal
over het ” afromen ” van wv’en en het niet meer doen dan te indiceren zorg.
Volgens mij is het niet fair om Buurtzorg met ca 900 zelfsturende professionele teams en zeer betrokken ( wijk) verpleegkundigen zo neer te zetten. Bovendien is de patienttevredenheid ook nog eens zeer hoog. Natuurlijk wordt er ook door Bz werkers op lokaal niveau ingezet op preventie, buurtgericht werken , ketensamenwerking etc. Het is toch niet zo vreemd dat ook Buurtzorg zich minder op zorg kan richten waar ze door de verzekeraar ( lees overheid/ VWS) niet wordt betaald. ( Hoewel ik vermoed dat veel zorgwerkers meer uren zorg aan hun werk besteden dan waarvoor ze worden betaald : ” liefdewerk……” .)
Uiteindelijk gaat het er om hoeveel middelen wij als samenleving i.c. onze moeizaam tot stand komende regering over heeft voor meer en goed opgeleide ( wijk) verpleegkundigen en voor het reeds in beleid opgenomen realiseren van eigen regie ( zelfredzaamheid, zelfmanagement) van burgers. En daar zijn inderdaad o.a. meer wijkverpleegkundigen voor nodig die niet alleen als regisseurs, coaches en indiceerders werken maar ook nog zelf met” de poten in de klei staan” en de ” handen aan het bed” houden.