Guus Schrijvers

Slechts 17 procent van de Nederlandse bevolking vindt het eigen risico een goede zaak. Deze groep mensen wil gemiddeld een bedrag van 182 euro per jaar betalen als eigen risico. Van de mensen die een lager eigen risico willen, zijn de meesten bereid maandelijks gemiddeld 12,27 euro extra premie te betalen. Dat is te weinig: om afschaffing van het eigen risico te betalen, is een maandelijks bedrag van circa 25 euro extra nodig. Al deze gegevens staan te lezen in een artikel dat een groep NIVEL-onderzoekers (eerste auteur Romy Bes) op 13 juli publiceerde in Economisch Statistische Berichten. Uit het artikel rijst het beeld op dat Nederlanders behoorlijk egoïstisch zijn.

Solidair

Van de Nederlanders vindt 78 procent het onjuist dat rijke mensen betere zorg krijgen dan arme mensen. Alleen Slovenië (83%) en Frankrijk (80%) scoren hoger. Duitsland en Zweden hebben een iets lagere score (beiden 75%). In het Verenigd Koninkrijk en de VS liggen deze percentages een stuk lager, respectievelijk 45% en 54% . Al deze uitkomsten publiceerde een onderzoeksteam (eerste auteur Joachim Hero) van Harvard University in juni in Health Affairs. Uit het onderzoek onder 32 landen komen Nederlanders als zeer solidaire mensen naar voren.

Tegenstrijdigheid

De Nivel- en de Harvardstudie leggen een spanningsveld in de economische wetenschap bloot, dat tussen de homo economicus en de homo sapiens. De eerste stelt het eigen belang centraal en de tweede het algemene belang. De grondlegger van deze wetenschap, Adam Smith, tobde al met deze tegenstrijdigheid. In zijn Wealth of Nations pleitte hij voor vrije concurrentie, gebaseerd op het eigen belang van een ieder.

Spanningsveld

In een ander boek, The theory of Moral Sentiments, pleit Smith voor samenlevingen gebaseerd op solidariteit. Grondlegger van de gedragseconomie is Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman (1934). Hij bevestigt het spanningsveld tussen impulsief korte termijn denken en het langzame, beredeneerde lang- termijndenken. Lees zijn prachtige boek Thinking fast and slow.

Eigen risico

Wat moet de nieuwe Nederlandse regering nu met een volk dat én egoïstisch én solidair is? Mijn antwoord is: Verlaag het eigen risico tot het genoemd bedrag van 182 euro en baseer je dan op bovengenoemde Nivelstudie. Verhoog hiertoe de procentuele premie met ongeveer 25 euro per maand. Doe dat niet via verhoging van de nominale premie. Want die vormt, relatief gezien, een zwaardere belasting voor arme- dan voor rijke mensen. Voor een dergelijk beleid van hogere procentuele premie bestaat draagvlak volgens de Harvardstudie.

Belonen

Het spanningsveld tussen de homo economicus en homo sapiens is ook te verkleinen door solidair gedrag financieel te belonen. Bijvoorbeeld door mantelzorgers een kostenvergoeding te gunnen. Of mensen een belastingverlaging toe te staan, als zij huisgenoten met beperkingen verzorgen. Experimenten hiermee staan nog in de kinderschoenen. Ik raad de nieuwe regering aan deze innovaties eens uit te proberen. Nivel en Harvard willen deze vast wel evalueren.

Congres

Op het congres over recente ontwikkelingen in de samenwerking tussen eerste lijn en sociale wijkteams op 29 september komt de vraag naar voren hoe via financiële innovaties de samenwerking tussen medische en sociale domein te versterken. Wil je naar dit congres over lopende innovaties van instellingen als Movisie en Vilans? Klik dan hier en schrijf je in.