Guus Schrijvers

Hoe kan je de keukentafelgesprekken verbeteren tussen sociale wijkteams en cliënten die een beroep willen doen op voorzieningen via de WMO, de Jeugdwet of Participatiewet? Deze vraag stond centraal tijdens een workshop die ik gegeven heb op een congres over meer democratie in de zorg op 29 oktober.

Sociale wijkteams
In vrijwel alle grote gemeenten functioneren thans sociale wijkteams. In kleine gemeenten heten die dorpsteams of gebiedsteams. Deze teams (met zo’n tien leden) werken voor de uitvoering van regelingen voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), de Jeugdwet (voor jeugdzorg) en de Participatiewet (voor werk en inkomen) en soms ook voor regelingen van het speciaal onderwijs.

Voorzieningen
Deze teams houden keukentafelgesprekken met burgers die gebruik willen maken van voorzieningen betaald uit een van deze vier regelingen. Over mogelijkheden om deze gesprekken te verbeteren hield ondergetekende op 29 oktober een workshop in Heerenveen. Ik gaf die tijdens het congres “Meer Democratie in de Zorg” dat Zorgbelang Fryslan organiseerde. Van die organisatie ben ik tot 1 december directeur ad interim.

Mantelzorger noodzakelijk
Workshopdeelnemers (bestuursleden van patiëntenorganisaties, wijkteamleden en zorgaanbieders) konden stemmen over negen stellingen. Op de stelling: het wijkteam moet de cliënt verzoeken om de mantelzorger bij het gesprek uit te nodigen reageerden de workshopdeelnemers zeer enthousiast. Zij formuleerden tot mijn verrassing de stelling zelfs stelliger: het gesprek kan alleen doorgaan als de mantelzorger erbij is. En als er geen mantelzorger beschikbaar is, moet als vervanger een onafhankelijke cliëntondersteuner aan de keukentafel aanzitten.

Bescheiden
De workshopdeelnemers hadden als argument dat vele oudere cliënten van de WMO niet de hulp vragen die zij eigenlijk nodig hebben. Zij zijn te trots of te bescheiden. Of ze ontkennen hun beperkingen. Een liefdevolle mantelzorger kan in het gesprek dan voor hen opkomen. Verder blijken veel cliënten zenuwachtig en angstig voor het gesprek. Want er hangt veel van af. Dan is een stevige mantelzorger goud waard.

Luchtige sfeer
Sommige workshopdeelnemers maakten bezwaar tegen de term keukentafelgesprek. Die suggereert een luchtig gesprek: “even een bakkie koffie doen”. Zelf ben ik het daarmee niet eens. Het is mogelijk een serieus gesprek te voeren en toch een open en luchtige sfeer te houden, met name door humor te gebruiken. Zo had ik de afgelopen dagen een gesprek met iemand met kanker in een vergevorderd stadium. Het klinkt paradoxaal en misschien was het wel een beetje galgenhumor. Toch hadden wij plezier.

De workshop ondersteunde ik met een PowerPoint presentatie waarin tien tips zijn opgenomen voor het houden van een keukentafelgesprek. Deze kan je hier bekijken. De foto bij dit bericht is gemaakt tijdens een workshop enige weken geleden.