Herinrichting ziekenhuislandschap: do or die?
Er zijn tal van goede voorbeelden bekend van regionale samenwerking tussen ziekenhuizen en tussen maatschappen. Deze samenwerking leidt vaak tot een andere taakverdeling over de bestaande ziekenhuislocaties. Maar deze voorbeelden worden nauwelijks overgenomen in andere regio’s. Hoe effectief ze ook zijn en hoeveel kosten ze ook besparen. Met als mogelijk gevolg: sluiting van ziekenhuislocaties en een verschraling van het (regionale) zorgaanbod.
Goede voorbeelden
Veel goede samenwerkingsinitiatieven tussen ziekenhuizen en tussen maatschappen zijn de afgelopen jaren tot stand gekomen. Ik denk bijvoorbeeld aan de gezamenlijke prostaatkliniek van zeven ziekenhuizen in de Rijnmond, die willen concurreren met de wereldberoemde Martini kliniek in Hamburg. En aan de Maartenskliniek en haar samenwerking met het Radboud UMC, die zo veel betere kwaliteit en doelmatigheid oplevert. Ik noem ook de regiomaatschap Heelkunde Friesland. Hierin draaien 34 chirurgen van vier ziekenhuizen kwaliteitsprojecten, nemen elkaars diensten waar en verdelen de werkdruk.
Apparatuur en ICT
En niet te vergeten; de MRON (Maatschap Radiologie Oost Nederland) die voor de gezamenlijke radiologen van drie Twentse ziekenhuizen dure apparatuur inkoopt en voor goede onderlinge internetverbindingen zorgt. Mijn laatste twee goede voorbeelden staan in de provincies Zeeland en Groningen. Daar werken het Admiraal de Ruyterziekenhuis te Goes respectievelijk de Ommerlandergroep uitstekend samen met hun naburige UMC’s te Rotterdam en Groningen.
Andere taakverdeling
Al deze goede voorbeelden dragen bij aan de herinrichting van het zorglandschap in hun regio. Of anders gezegd: ze leiden tot een andere verdeling van taken over de bestaande ziekenhuislocaties. Hoe effectief ze ook zijn en hoeveel kosten ze ook besparen, de meeste van deze voorbeelden zijn tot nu toe uniek en hebben niet of nauwelijks tot navolging geleid. Zo verwachtte ik bijvoorbeeld dat de genoemde prostaatkliniek copy paste zou verschijnen in andere grote steden dan Rotterdam, maar dat gebeurde niet tot nu toe.
Tele-IC en -radiologie
Het zorglandschap zou nog meer kunnen veranderen, als tele-Intensive Care en tele-radiologie hun intrede zouden doen in Nederland. Tele-IC komt in de VS voor bij honderden kleine ziekenhuizen. Philips is daarvan de grote animator. Vanuit een centraal IC-centrum in een regio bewaken intensivisten 24/7 de IC’s van kleine zelfstandige ziekenhuizen. Dat gebeurt via contact tussen intensivisten in dat centrum en de IC-verpleegkundigen die op de IC’s van kleine ziekenhuizen werken. Ik heb diverse wetenschappelijke artikelen gelezen, waaruit blijkt dat dergelijke digitale zorgverlening even goed werkt als de traditionele.
Zorg op afstand
Radiologie is het vakgebied waarbij zorg-op-afstand het verste is ontwikkeld in de VS. Foto’s, scans en films worden bijvoorbeeld buiten kantoortijd en in kleine ziekenhuizen gemaakt, via het internet doorgezonden naar een topklinisch ziekenhuis waar ze 24/7 beoordeeld worden.
Concurrentie
Hoe komt het nu toch dat regionale samenwerking in Nederland niet goed loopt? Terwijl er zat goede voorbeelden uit binnen- en buitenland bestaan. Ik denk dat dat ten eerste te maken heeft met de concurrentie tussen ziekenhuizen. Hierdoor streven vele ziekenhuizen zo lang mogelijk onafhankelijkheid na en geen samenwerking waarbij zij enige autonomie opgeven. Zodra één van de ziekenhuizen het niet redt, zijn de collega’s er als de kippen bij om delen van de zorg over te nemen. Recente voorbeelden als het faillissement van het Zuiderzee ziekenhuis te Lelystad en het Slotervaart in Amsterdam illustreren dit. Tijdige samenwerking had de faillissementen waarschijnlijk kunnen voorkomen.
Bekostiging via DBC’s
Dat regionale samenwerking (nog) niet goed loopt, komt ook door de methode van bekostiging, via de DBC’s. Daar passen oplossingen als tele-IC’s niet goed in. Evenmin wordt rekening gehouden met transformatiekosten om regionale oplossingen te realiseren. Wellicht bieden de transformatiegelden van 475 miljoen euro binnen het beleid De Juiste Zorg op de Juiste Plek mogelijkheden. Maar het JZJP-beleid richt zich op substitutie van chronische zorg van ziekenhuizen naar de eerste lijn, niet op herschikking van taken tussen ziekenhuizen.
Do or die
De herinrichting van het zorglandschap verloopt niet snel genoeg. Dit komt door de ervaren concurrentie tussen ziekenhuizen, vanwege samenwerking die niet via DBC’s te bekostigen is en het ontbreken van transformatiegeld voor taakherschikking. Kleine ziekenhuizen vallen als eerste om, indien de grotere ziekenhuizen hen niet bijstaat met bijvoorbeeld tele-zorg. Dan verschraalt het zorglandschap. Herinrichting van ons zorglandschap is dus van levensbelang voor de ziekenhuizen: do it or die.
Herverdelen dienstverlening ziekenhuizen
Woensdag 26 juni vindt het congres Regionale samenwerking tussen ziekenhuizen plaats in Utrecht. Dan komen de meeste van de hier genoemde goede voorbeelden aan de orde. Ook de realisatie ervan krijgt aandacht.
Doelgroep
Het congres is bestemd voor leden van Raden van Bestuur en Raden van Toezicht van ziekenhuizen, medisch specialistische bedrijven en coöperaties, divisiemanagers, RVE-managers, afdelingshoofden en specialistenvertegenwoordigers. Maar ook voor patiëntenorganisaties en -vertegenwoordigers, zorgmanagers, zorgverzekeraars, bestuursorganen, beleidsmakers van overheidsorganisaties en organisatieadviseurs.
Informatie
Wil jij kennis nemen van de goede voorbeelden en van recente ontwikkelingen in het beleid van NVZ, de DSAZ ziekenhuizen, de STZ-ziekenhuizen, de Autoriteit Consument en Markt, de NZA en de zorgverzekeraars? klik dan hier, bekijk het programma en meld je aan.