Guus Schrijvers

Medisch specialisten bieden onder meer planbare zorg. Daarbij maken patiënten afspraken. Deze zorg bestaat uit diagnostische interventies zoals beeldvormende diagnostiek en laboratoriumbepalingen. Ook chemokuren, bestralingen en oncologische operaties vallen onder planbare zorg. Verder zijn vele chirurgische ingrepen planbaar. Denk aan heup- en knievervangingen en cataract operaties. Chirurgen spreken van electieve en niet van planbare ingrepen. Naast planbare zorg bieden specialisten acute zorg. Die moeten zij bieden binnen vier uur. Soms moeten zij à la minute ingrijpen, zoals bij een acute hartstilstand. Ik schat in dat zestig procent van Nederlandse ziekenhuisopnamen planbaar is. De rest betreft acute opnamen. Precieze cijfers zijn niet beschikbaar. Ik baseer de percentages op ervaringen van professionals en managers aan wie ik les geef in diverse Masterclasses.

Planbare zorg

Ziekenhuizen bieden planbare zorg tijdens kantooruren. Maar meestal is de bedrijfstijd daarvoor slechts van acht uur ’s morgens tot vier uur ’s middags. Dat betekent dat per week operatiekamers, röntgenkamers en laboratoria slechts vijf maal acht uur in gebruik zijn. Dat is veertig uur per week. Stel dat de bedrijfstijd van ziekenhuizen voor planbare zorg langer wordt. Ze gaan open tot negen uur ’s avonds. En op zaterdagen gaan ze open van acht tot vier uur. Dan vindt een bedrijfstijdverlenging plaats van de vijf maal vijf uur plus acht uur. Dat is 33 uur. In totaal hebben ziekenhuizen dan een bedrijfstijd van 73 uur (40 plus 33 uur) voor planbare zorg.

Concentratie ziekenhuisfuncties

Het recente regeerakkoord pleit voor concentratie van ziekenhuisfuncties. Volgens dat akkoord bieden niet alle ziekenhuizen acute zorg. En niet alle ziekenhuizen bieden alle vormen van planbare zorg. Het is verstandig om in deze concentratie de verlenging van de bedrijfstijd voor planbare zorg meteen mee te nemen. Dan kunnen ziekenhuizen in de toekomst met minder operatiekamers, laboratoria en röntgenkamer toe. Dan realiseren zij tegelijk drie doelstellingen van Triple Aim, zoals ik die in mijn afscheidscollege formuleerde, te weten: betere gezondheid, beter kwaliteit van zorg en lagere kosten per patiënt. De gezondheid wordt beter door deze concentratie plus bedrijfstijdverlenging omdat specialisten grotere series van dezelfde patiënten behandelen. De kwaliteit van zorg gaat onder meer omhoog, omdat patiënten meer keuzes krijgen voor het uur van de week waarop zij een behandeling ondergaan. De kosten van de planbare zorg gaan omlaag, omdat de afschrijvingen op gebouwen en apparatuur plaats vindt over meer uren openingstijd.

Bedrijfstijdverlenging

Dit voorstel leidt tot grote weerstanden bij verpleegkundigen en artsen die niet meer ’s avonds en op zaterdagen willen werken. Dat bleek op een discussie tijdens de Landelijke dag Transferverpleegkundigen op zaterdag 17 november. Daar kwam het onderwerp van bedrijfstijdverlenging voor planbare zorg aan de orde. Bij de 285 aanwezige professionals op het VUmc ontstond tumult rond het thema bedrijfstijdverlenging. Ondergetekende gaf er een college over transferpunten in ziekenhuizen op lange termijn. Klik hier voor de PowerPoints van mijn lezing. Toch is de bedrijfstijdverlenging een goede optie voor de toekomende moeilijke financiële jaren. Ik zie uit naar het eerst ziekenhuis dan experimenteert met bedrijfsverlenging en concentratie van functies. Suur je mij een mail als je daarmee bezig bent? Mijn mailadres is mail@guusschrijvers.nl

Bij het radioprogramma BNR Gezond ben ik op 3 november 2012 geïnterviewd over integrated care in het Duitse Kinzigtal. De inwoners zijn daar de afgelopen jaren gezonder geworden en de zorgkosten zijn gedaald. Een mooi voorbeeld van Triple Aim in Europa. Tijdens de Preventie Conferentie op donderdag 29 november 2012 bij de De Fabrique in Utrecht wordt het experiment in Kizingtal uitgebreid besproken. Beluister hier het interview.

In Blaricum staat een prachtig gezondheidscentrum ‘De Lloods‘, waar veertig bevlogen professionals werken. Op 31 oktober nodigden ze mij uit om de lange termijn van de gezondheidszorg te bespreken. Naast medewerkers en bestuur waren de Blaricumse WMO-wethouder Gijs van Loef en twee medewerkers van Achmea aanwezig. Ik heb deze kans aangegrepen om een Nederlandse versie van de Amerikaanse en Duitse Triple Aim aanpak te presenteren. Ik noem deze aanpak ‘de nieuwe drie-eenheid van de zorg’. In deze aanpak streven gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders samen drie doelen na: Betere gezondheid, betere zorg en lagere kosten per verzekerde of inwoner. In mijn afscheidscollege heb ik hierover uitgebreid gesproken. Deze nieuwe aanpak heeft de volgende kenmerken:

• Doelmatigheidswinst wordt ingezet voor preventie en betere zorg
• Eenheid van beleid is belangrijker dan eenheid van bestuur
• Ontwikkelen vanuit kleine demonstratieprojecten
• Zorgverzekeraar en gemeente zijn in the lead
• Eerst lange termijn en de weg waarlangs bepalen (pre-planning)
• Daarna doorrekenen en uitwerken
• Tegelijkertijd innoveren en verspreiden
• Motivatie van professionals is startpunt
• Coalities op basis van ideeën. Gemeente, zorgverzekeraar en zorgaanbieders hebben een open boek-relatie.

De Nieuwe drie-eenheid van de zorg is een alternatief voor de marktwerking. De voorgestelde aanpak werd toegejuicht door bestuur, professionals, wethouder en Achmea-medewerkers. Men gaat daar nu trachten de verschillende kenmerken tegelijk te realiseren. Bekijk hier de PowerPointpresentatie.

Lage rugklachten, overspannen zijn, migraine, depressie en griep zijn ziektebeelden die relatief vaak voorkomen bij de Amerikaanse en ook de Nederlandse beroepsbevolking. Amerikaanse bedrijven kopen voor hun medewerkers en familie zorg in. Zij vervullen de rol die zorgverzekeraars in Nederland hebben.

Het Virginia Mason Medical Center (VMMC) is een aanbieder van eerstelijns- en ziekenhuiszorg in Seattle. Als klanten heeft zij de verzekerden van onder meer Starbucks en Alaska Airlines. Zij ontwikkelde een zorgaanbod voor patiënten met lage rugklachten. Die kunnen zich elk uur van de dag telefonisch of per email wenden tot een VMMC-verpleegkundige. Die doet onmiddellijke triage. Indien nodig vindt er binnen 24 uur een gesprek met een fysiotherapeut en een huisarts plaats. Daarna volgt zorgverlening conform een evidence based zorgpad. Er zijn geen tussentijdse wachttijden. Deze gang van zaken leidt tot:
1. Betere gezondheid van patiënten, want hun rugklachten duren korter.
2. lagere zorgkosten: wat niet werkt, wordt niet betaald.
3. grotere productiviteit van de bedrijven, want het ziekteverzuim neemt af.

Triple Aim

Dankzij dit zorgpad bij rugklachten verwierf VMMC het grote bedrijf Intel als klant. Ook daar was de zorgpaden aanpak een groot succes. Inmiddels heeft VMMC ook voor de andere genoemde aandoeningen transmurale zorgpaden ontwikkeld. De leiding van Intel en andere bedrijven bleken de zorgpaden aanpak met Lean Six Sigma en Core Process Redesign goed te begrijpen. Want die manier van denken hanteren zij ook voor hun eigen productieprocessen. Al deze informatie pikte ik op uit hoofdstuk 2 van het boek ‘Pursuing the Triple Aim’, waarvan Maureen Bisognano en Charles Kenney de auteurs zijn en Jossey Bass de uitgever is. In dit boek verzamelden de auteurs zeven goede voorbeelden van zorgpaden met drie doelstelling tegelijk (Triple Aim), te weten:

• gezondheid bevorderen
• kwaliteit van zorg verhogen
• kosten verlagen

 

Zorgpadencongres

Ik zit al weken te denken hoe dit initiatief van bedrijven, eerstelijn en ziekenhuizen vorm kan krijgen in Nederland. Op het Julius Zorgpadencongres op 8 februari 2013, waarop ik een lezing geef, verwacht ik een voorstel te doen. Als je suggesties hebt voor een experiment in Nederland, hoor ik dat graag via: mail@guusschrijvers.nl. Wil je meer informatie over het Zorgpadencongres? klik dan hier.

Nu zelfs in alle verkiezingsprogramma’s zorg in de buurt centraal staat, staat het belang voor de eerste lijn van wijkgericht werken niet meer ter discussie. De wijze waarop we samenhangende zorg in de buurt bereiken is echter nog niet overduidelijk. Op vele plaatsen wordt geëxperimenteerd met nieuwe overlegstructuren en samenwerkingsverbanden. Duidelijk lijkt wel dat er niet één gouden standaard is om tot meer wijkgericht werken te komen.
Tijdens dit congres over de transformatie van de eerstelijn werd zowel vanuit wetenschappelijke en beleidsmatige kant, als vanuit de praktijk belicht welke transformaties er nodig zijn om wijkgericht werken te kunnen realiseren en hoe je dit vorm kan geven. Bezoekers werden geïnspireerd door vele voorbeelden, inzicht in mechanismen en discussie over strategieën om in je eigen omgeving aan de slag te kunnen.

Regeerakkoord Zorg

Tijdens het congres  op 2 november in Almere, hielden Oud-Kamerlid Eeke van de Veen en ik  een workshop (‘De politieke Arena’) over de resultaten van het regeerakkoord die de zorg betreffen.  Ondergetekende inventariseerde eerst bij workshopdeelnemers waarover zij van gedachten wilden wisselen. Aan de hand van de meeste stemmen, kozen we vervolgens twee onderwerpen. Bij elk onderwerp kwam aan de orde:
1. Wat staat er precies in het regeerakkoord?
2. Wat is de recente parlementaire geschiedenis van het onderwerp?
3. Wat is de theoretische kennis over dit onderwerp?
Daarna volgde een discussie.

Het congres over de transformatie van de eerstelijn werd georganiseerd door  het Jan van Es Instituut, de Zorggroep Almere en het Julius Centrum.

Per 1 oktober heb ik na 25 jaar hoogleraarschap afscheid genomen van het UMC Utrecht. Ter gelegenheid daarvan vond op 27 september een afscheidssymposium plaats.

Het symposium werd gehouden in de Blauwe Collegezaal van het UMC Utrecht en was tevens online te volgen via een internet uitzending. Het inhoudelijke programma ging over een thema, waarover ik na mijn pensionering een boek ga schrijven: ‘Meer zorg met evenveel professionals?’

Tijdens mijn voordracht heb ik de gezondheidszorg beschreven indien daarin alle beschikbare, arbeidsbesparende innovaties zouden worden geïmplementeerd. Het gaat hierbij om accijnsverhogingen, vroegtijdige onderkenning, zelfmanagement, versterking eerste-lijn, anderhalve-lijn, e-health, taakherschikking, ketenzorg, netwerkorganisatie, ziekenhuisconcentratie, populatiegebonden bekostiging en shared saving. Deze zaken passeerden in onderlinge samenhang de revue.

Bij vele van deze innovaties was ik zelf betrokken. Ik ben in mijn college niet ingegaan op de aspecten haalbaarheid, patiëntenbelang en de wetenschappelijk nog openstaande vragen. Daarop gingen achtereenvolgens in: Wim Schellekens, oud- hoofdinspecteur van de Inspectie voor de Gezondheidszorg, Rick Grobbee, hoogleraar Klinische epidemiologie en universiteitshoogleraar Global Health en Jopie Verhoeven, voorzitter van de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF).

Na deze sprekers vond een plenair debat plaats met de zaal en met de online-deelnemers die al twitterend konden reageren. Julius Centrum-voorzitter Arno Hoes trad op als voorzitter van het afscheidssymposium en leider van het plenaire debat. Daarna was er nog een ceremonieel deel, waarin diverse betrokkenen een korte toespraak hielden.

Download voor meer informatie de uitgeschreven tekst van mijn afscheidscollege of bekijk de PowerpointPresentatie of de video. Aan het eind van mijn afscheidssymposium kreeg ik ook nog een Liber Amicorum (vriendenboek) uitgereikt, samengesteld door Henk van Stel, Rob de Leeuw en Wynand Ros. Download hier het boek.

Op 5 oktober 2012 stond er een uitgebreid interview met mij in Medisch Contact. Citaat: ‘Huisartsen en specialisten moeten één team gaan vormen.’ Lees het volledige artikel.

Verantwoording en dankwoord

Hoofdstuk 1. Gedragseconomie, Triple Aim aanpak, co-creatie, cappuccinomodel en zorginnovatie

Hoofdstuk 2. In een gezonde omgeving wonen gezonde mensen

Hoofdstuk 3. Gezond maakt mooi, slim en blij

Hoofdstuk 4. Duur in de mond houdt het lichaam gezond

Hoofdstuk 5. Geboortezorg: een goed begin is het halve werk

Hoofdstuk 6. De jeugd is gezond, professionals zijn innovatief en de transitie gaat te snel

Hoofdstuk 7: De eerstelijn toen, nu en straks

Hoofdstuk 8. Het geheel van de chronische zorg is meer dan de som der delen

Hoofdstuk 9. De ouderdom komt met beperkingen

Hoofdstuk 10. Kanker economisch benaderen: ja dat kan

Hoofdstuk 11. De diagnostische inflatie van de geestelijke gezondheidszorg

Hoofdstuk 12. De verslavingszorg: een hernieuwde doordenking gewenst

Hoofdstuk 13. Gezondheidswinst en besparingen door intensivering farmaceutische zorg

Hoofdstuk 14. Niets is zo planbaar als spoedzorg

Hoofdstuk 15. Van zorgpaden naar menu gestuurde zorg

Hoofdstuk 16. Ziekenhuizen en hun antwoord op disruptieve innovaties

Hoofdstuk 17. Triple Aim, co-creatie en het Cappuccino-model

Hoofdstuk 18. Nawoord: een econoom doet toekomstvoorspellingen voor de zorg

Het boek is uitgegeven door uitgeverij Thoeris en is gewoon in de boekhandel te bestellen. Je kunt het ook rechtstreeks bij de uitgever bestellen op www.Thoeris.nl.