Guus Schrijvers

Onderzoek toont aan dat traumacentra de beste kwaliteit van zorg bereiken als ze jaarlijks minimaal 650 patiënten behandelen. Nederland heeft elf traumacentra. Als wij de kwaliteitsnorm van 650 gaan hanteren, zijn er slecht drie of vier traumacentra noodzakelijk in ons land.

Multitrauma patiënten
Jaarlijks telt Nederland zo’n 2.500 multitraumapatiënten. Multitrauma wil zeggen dat er meer dan één ernstig letsel bestaat bij de patiënt. Van die 2.500 multitraumapatiënten gaan ongeveer 500 patiënten naar een ziekenhuis zonder traumacentrum. De overige gaan naar één van de elf traumacentra. Gemiddeld ziet zo’n centrum jaarlijks dus ongeveer 180 multitraumapatiënten ( circa drie tot vier per week).

In 1997 wees de minister van VWS de volgende elf ziekenhuizen aan als traumacentrum: de acht academische ziekenhuizen, het St. Elisabeth Ziekenhuis te Tilburg, het Medisch Spectrum Twente en het Haga Ziekenhuis te Den Haag. De traumacentra beschikken 24 uur per dag over een traumateam dat bestaat uit een traumachirurg, een anesthesist en een verpleegkundige. De traumacentra in Nederland en elders bleken een groot succes. Zij verhoogden, vergeleken met ziekenhuizen zonder zo’n centrum, in de loop der jaren de overlevingskans van traumaslachtoffers in Nederland ^1,2 en elders in de wereld ^3,4.

Buitenland
De Nederlandse traumacentra zijn klein in vergelijking met centra in de Verenigde Staten en Engeland. Het Harborview traumacentrum in Seattle behandelt jaarlijks ongeveer 2.200 patiënten met een multitrauma. Dit ziekenhuis is in staat om succesvol een gebied zo groot als de oppervlakte tussen Londen en Berlijn te bedienen. Vanaf 150 kilometer van het ziekenhuis gebruikt men een helikopter voor het vervoer.
In de regio Londen, met 8,4 miljoen inwoners, functioneren vier traumacentra met jaarlijks zo’n 400 multitraumapatiënten.

Kwaliteit en kosten
Onderzoek toont aan dat de traumacentra de hoogste kwaliteit van zorg bereiken, als zij jaarlijks minimaal 650 patiënten behandelen.⁵ Pas ik de Engelse en Amerikaanse kennis toe op Nederland, dan constateer ik dat Nederland te veel traumacentra telt. Stel dat zorgverzekeraars traumazorg voortaan alleen inkopen bij traumacentra. Dan stijgt het jaarlijks gemiddelde van circa 180 naar 230 patiënten per centrum (2.500 gedeeld door elf). Als Nederland de kwaliteitsnorm van 650 patiënten gaat hanteren, is er slechts behoefte aan drie tot vier traumacentra. Dit aantal is niet alleen gewenst vanwege de kwaliteitsverbetering. Ook de kosten gaan hierbij omlaag. Want het 24 uur openhouden van een traumacentrum en de benodigde apparatuur is duur. Dus: het verminderen van het aantal traumacentra bespaart levens en ook kosten. Gemiddeld gaat bij een dergelijke reductie de reistijd voor multitraumapatiënten met negen minuten omhoog.⁶

Groeien dankzij snoeien
In de komende jaren stijgt het macrobudget van de zorg nauwelijks. De genoemde reductie hoeft voor de betrokken ziekenhuizen die een traumacentrum moeten inleveren geen bezuiniging te betekenen. Wat mij betreft mogen zij de bespaarde uitgaven anders uitgeven aan bijvoorbeeld zorg voor patiënten met chronische aandoeningen. In beeldspraak heet dit: groeien dankzij snoeien. In mijn boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel werk ik dit nader uit. Het ligt voor de hand om de reductie van traumacentra geleidelijk in te voeren. Wellicht zou je als eerste de centra in Den Haag, Rotterdam en Leiden kunnen samen. En ook de twee in Amsterdam. Daarna zouden Nijmegen en Maastricht kunnen volgen.

Roze olifant
Het bovenstaande schreef ik op naar aanleiding van het nationale congres over spoedzorg dat onlangs plaatsvond en waar ik het jaarlijks spoeddebat mocht leiden. Ik kreeg het gevoel dat beleidsmakers en sprekers om de hete brij draaiden als het gaat om de reductie van het aantal traumacentra. Alleen trauma-chirurg en hoogleraar Goslings stipte deze roze olifant even aan. Zijn presentatie vind je hier.

Wat vind jij? Kan het aantal traumacentra in Nederland terug naar drie of vier? En wat doen we dan met de besparingen die dat oplevert? Graag je mening hieronder!