Onderzoek toont aan dat traumacentra de beste kwaliteit van zorg bereiken als ze jaarlijks minimaal 650 patiënten behandelen. Nederland heeft elf traumacentra. Als wij de kwaliteitsnorm van 650 gaan hanteren, zijn er slecht drie of vier traumacentra noodzakelijk in ons land.
Multitrauma patiënten
Jaarlijks telt Nederland zo’n 2.500 multitraumapatiënten. Multitrauma wil zeggen dat er meer dan één ernstig letsel bestaat bij de patiënt. Van die 2.500 multitraumapatiënten gaan ongeveer 500 patiënten naar een ziekenhuis zonder traumacentrum. De overige gaan naar één van de elf traumacentra. Gemiddeld ziet zo’n centrum jaarlijks dus ongeveer 180 multitraumapatiënten ( circa drie tot vier per week).
In 1997 wees de minister van VWS de volgende elf ziekenhuizen aan als traumacentrum: de acht academische ziekenhuizen, het St. Elisabeth Ziekenhuis te Tilburg, het Medisch Spectrum Twente en het Haga Ziekenhuis te Den Haag. De traumacentra beschikken 24 uur per dag over een traumateam dat bestaat uit een traumachirurg, een anesthesist en een verpleegkundige. De traumacentra in Nederland en elders bleken een groot succes. Zij verhoogden, vergeleken met ziekenhuizen zonder zo’n centrum, in de loop der jaren de overlevingskans van traumaslachtoffers in Nederland 1,2 en elders in de wereld 3,4.
Buitenland
De Nederlandse traumacentra zijn klein in vergelijking met centra in de Verenigde Staten en Engeland. Het Harborview traumacentrum in Seattle behandelt jaarlijks ongeveer 2.200 patiënten met een multitrauma. Dit ziekenhuis is in staat om succesvol een gebied zo groot als de oppervlakte tussen Londen en Berlijn te bedienen. Vanaf 150 kilometer van het ziekenhuis gebruikt men een helikopter voor het vervoer.
In de regio Londen, met 8,4 miljoen inwoners, functioneren vier traumacentra met jaarlijks zo’n 400 multitraumapatiënten.
Kwaliteit en kosten
Onderzoek toont aan dat de traumacentra de hoogste kwaliteit van zorg bereiken, als zij jaarlijks minimaal 650 patiënten behandelen.5 Pas ik de Engelse en Amerikaanse kennis toe op Nederland, dan constateer ik dat Nederland te veel traumacentra telt. Stel dat zorgverzekeraars traumazorg voortaan alleen inkopen bij traumacentra. Dan stijgt het jaarlijks gemiddelde van circa 180 naar 230 patiënten per centrum (2.500 gedeeld door elf). Als Nederland de kwaliteitsnorm van 650 patiënten gaat hanteren, is er slechts behoefte aan drie tot vier traumacentra. Dit aantal is niet alleen gewenst vanwege de kwaliteitsverbetering. Ook de kosten gaan hierbij omlaag. Want het 24 uur openhouden van een traumacentrum en de benodigde apparatuur is duur. Dus: het verminderen van het aantal traumacentra bespaart levens en ook kosten. Gemiddeld gaat bij een dergelijke reductie de reistijd voor multitraumapatiënten met negen minuten omhoog.6
Groeien dankzij snoeien
In de komende jaren stijgt het macrobudget van de zorg nauwelijks. De genoemde reductie hoeft voor de betrokken ziekenhuizen die een traumacentrum moeten inleveren geen bezuiniging te betekenen. Wat mij betreft mogen zij de bespaarde uitgaven anders uitgeven aan bijvoorbeeld zorg voor patiënten met chronische aandoeningen. In beeldspraak heet dit: groeien dankzij snoeien. In mijn boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel werk ik dit nader uit. Het ligt voor de hand om de reductie van traumacentra geleidelijk in te voeren. Wellicht zou je als eerste de centra in Den Haag, Rotterdam en Leiden kunnen samen. En ook de twee in Amsterdam. Daarna zouden Nijmegen en Maastricht kunnen volgen.
Roze olifant
Het bovenstaande schreef ik op naar aanleiding van het nationale congres over spoedzorg dat onlangs plaatsvond en waar ik het jaarlijks spoeddebat mocht leiden. Ik kreeg het gevoel dat beleidsmakers en sprekers om de hete brij draaiden als het gaat om de reductie van het aantal traumacentra. Alleen trauma-chirurg en hoogleraar Goslings stipte deze roze olifant even aan. Zijn presentatie vind je hier.
Wat vind jij? Kan het aantal traumacentra in Nederland terug naar drie of vier? En wat doen we dan met de besparingen die dat oplevert? Graag je mening hieronder!
1 Lansink K. et al., Evaluation of trauma care in a mature level I trauma center in The Netherlands. Outcomes in a Dutch mature level I trauma center, World J Surg 2013; 37(10): 2353-9.
2 Spijkers A.T.E. et al., Mortality Decreases by Implementing a Level I Trauma Center in a Dutch Hospital, J Trauma 2010; 69(5): 1138-42
3 Dutton R.P., Trauma Mortality in Mature Trauma Systems: Are We Doing Better? An Analysis of Trauma Mortality Patterns, 1997-2008, J Trauma. 2010; 69(3): 620-6
4 MacKenzie E.J. et al., A national evaluation of the effect of trauma-center care on mortality, N Engl J Med 2006; 354(4): 366-78
5 Nathens AB et al, Relationship Between Trauma Center Volume and Outcomes, JAMA. 2001;285(9):1164-1171. doi:10.1001/jama.285.9.1164.
6 Zorgverzekeraars Nederland, Kwaliteitsvisie Spoedeisende Zorg. Onderbouwende bijlage. Rapport Zorgverzekeraars Nederland, Zeist, februari 2013
Beste Guus,
Als emeritus hoogleraar biochemie moet ik natuurlijk zeer terughoudend zijn met een oordeel over dit medisch probleem. Dat neemt niet weg dat ik als wetenschapper de neiging heb om jouw mening te onderschrijven dat het aantal trauma centra in Nederland gereduceerd zou kunnen worden tot 3 of 4, als inderdaad de studies die suggereren dat de hoogste kwaliteitszorg bereikt wordt bij behandeling van minimaal 650 patiënten per jaar juist zijn.
Bert van Golde
zolang er te weinig mensen zijn die voldoende kennis, invloed en durf hebben om te kunnen kiezen wanneer er wat gesnoeid moet en kan worden zal er verkeerd gesnoeid blijven worden.
Wat interessant is….heeft reisafstand tot een centrum effect op de outcome. Met andere worden in hoeverre is ’the golden hour’ hierin van belang?
Noodzaak van behandeling in traumacentra.
Uit de landelijke traumaregistratie (LTR) is bekend dat in 2014 in Nederland 83.000 patiënten met een ongevalletsel zijn opgenomen in een ziekenhuis. Van deze patiënten wordt het overgrote deel (78%) opgenomen in de algemene ziekenhuizen en 22% in Traumacentra.
Nederland telt bijna 5.900 multitrauma patiënten (ISS >15). Dit is twee keer zoveel als in het artikel vermeldde aantal. Van deze multitrauma patiënten zijn in 2014 ruim 3.300 patiënten (57%) behandeld in de speciaal daartoe ingerichte Traumacentra en ruim 2.500 (43%) in de algemene ziekenhuizen. Het LTR rapport waarin deze aantallen zijn beschreven is te downloaden van de website van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (www.lnaz.nl).
Volume normen
In Nederland wordt momenteel een volumenorm (NVT) gehanteerd van minimaal 100 multitrauma patiënten per jaar. Deze norm wordt, mede op basis van recente internationale studies, in 2018 verhoogd naar 240. Ook gaat als nieuwe norm gelden dat 90% van de multitrauma patiënten direct gepresenteerd moet worden in het traumacentrum. Het opvolgen van deze normen zal leiden tot een hoger volume van multitrauma patiënten in de traumacentra. Beide normen zijn onlangs vastgesteld door het Zorginstituut Nederland [Zorginstituut Nederland, Spoed moet goed, 2015].
Focus op de juiste zorg op de juiste plaats
Los van de discussie hoeveel patiënten een traumacentrum minimaal zou moeten zien is het van belang te constateren dat in Nederland in 2014 nog steeds een grote groep van ernstig gewonde patiënten niet in een traumacentrum wordt behandeld.
De vraag die nu voorligt en al onderwerp van gesprek is in de trauma regio’s is hoe we met elkaar ervoor zorgen dat deze groep van patiënten zoveel mogelijk direct wordt opgenomen en behandeld in de speciaal daartoe ingerichte traumacentra. De LTR monitort dit proces en wordt geraadpleegd voor onderbouwing van keuzes in de inrichting van het zorglandschap. De vraag of er teveel traumacentra zijn is nu niet aan de orde.
Beste Guus,
Het is wel duidelijk dat je grotendeels gelijk hebt. Voor minder dan 200 patienten per jaar een centrum 24/7 openhouden is geldverspilling, en verhoogt zeker de kwaliteit niet. Of je nu echt moet streven naar 65o patienten per jaar is de vraag, maar het zullen er minimaal 400-500 moeten zijn, dus 4 tot 5 centra in Nederland.
Afspraak zou moeten zijn dat het adherentiegebied van Maastricht, Nijmegen en Groningen tot ruim over de grens zich kan uitstrekken. De langere rij- of vliegtijd is mijns inziens te verwaarlozen om dat de eerste stabilisatie toch al op de plek van het onheil en onderweg plaatsvindt. De besparingen die deze operatie oplevert kan wellicht (mede) besteed worden aan preventieve maatregelen zodat aantal traumapatienten naar beneden gaat.
Ik begrijp uw onderbouwing. Als het aantal traumacentra gereduceert wordt, worden de wachttermijnen des te langer. Ze zijn al erg lang, zeker voor iemand die ernstig last heeft trauma. Ik ben enorm bang dat bij het reduceren van het aantal traumacentra patiënten terughoudend zullen worden in het zoeken naar hulp. Daarmee krijgen zij niet de zorg de zij nodig hebben.