Op maandag 10 april trad de Raad van Bestuur en een deel van de Raad van Toezicht van het Gelderse Vallei Ziekenhuis te Ede af. Zij deden dat vanwege een conflict met het Medisch Specialistisch Bedrijf van dat ziekenhuis. Dat is een ziekenhuisbrede maatschap van alle 110 vrijgevestigde specialisten. Daarbuiten werken er zo’n vijftig specialisten in loondienst. Ondanks tal van persberichten blijft het gissen waarover het conflict ging. Ik doe ook een poging.
(In)competentie
Een competent duo trad op als RvB. Voorzitter Dik van Starkenburg en bestuurslid Nicolet Zeller hebben een uitstekende staat van dienst binnen en buiten het ziekenhuis. Als er incompetentie in het spel zou zijn, dan was de Raad van Toezicht gewoon aangebleven. Ik acht het evenmin waarschijnlijk dat het duo niet meer mee kon in de bestuurlijke vernieuwing, zoals in persberichten staat vermeld. Beiden zijn meegegroeid met de veranderde verhoudingen tussen ziekenhuis en specialisten. Wat ook vreemd is, is dat het duo met onmiddellijke ingang is gestopt: Wie als RvB bestuurlijke vernieuwing niet wil meemaken, vertrekt geleidelijk: al dan niet met een gouden handdruk.
Kwaliteitsbeleid
Het Gelderse Vallei ziekenhuis scoort best goed op de kwaliteit van zorg ranglijstjes. In 2016 was zij bijvoorbeeld nummer 38 (een middenpositie), in de ranglijst van het Algemeen Dagblad. Er bestaat een uitstekend samenwerkingsverband voor oncologie met het Rijnstate in Arnhem en het Slingeland ziekenhuis te Deventer. De ambitie voor het kwaliteitsbeleid ligt hoog in Ede. Er ging aan het aftreden van de RvB geen ernstig incident vooraf, zoals een verzwegen ziekenhuisepidemie in Rotterdam of een vermijdbaar sterfgeval op de Spoedeisende Hulp in ‘t Gooi.
Verschillende organen
Toch houd ik de optie open dat het conflict ook over kwaliteitsbeleid ging. In vele ziekenhuizen hebben specialisten tegenwoordig drie organen om invloed uit te oefenen op de RvB: Via het MSB bestuur ,via de vereniging of het platform van specialisten-in-dienstverband en via het stafbestuur. Voor een RVB is het lastig manoeuvreren als deze drie organen elkaar tegenspreken. Zij riskeert haar eigen aftreden als zij expliciet kiest voor een van de drie organen.
Eindverantwoordelijkheid
Mijn tweede punt betreft de eindverantwoordelijkheid voor het medische beleid. Stel er treedt zo’n ernstig medisch incident op, zoals hierboven omschreven. Wie komt er dan bij de tuchtrechter en bij de massamedia om verantwoording af te leggen? De RvB? Of het bestuur van het medisch Specialistisch Bedrijf?
Tekst en uitleg
Ik vermoed dat deze twee punten meespeelden in het conflict, omdat beide vragen bij vele ziekenhuizen spelen. Ik heb geen inside information uit het ziekenhuis zelf. Het zou de eveneens competente nieuwe interim-bestuurders Wander Blaauw en Arthur van Zanten sieren als zij tekst en uitleg geven over beide punten.
financiële druk
Sinds enkele jaren draaien ziekenhuizen minder verpleegdagen, minder opnamen en minder polikliniek bezoeken. Daardoor staan tal van ziekenhuizen onder financiële druk. Ziekenhuizen en medisch specialistische bedrijven worden uit dezelfde financiële bronnen betaald: via de DOT van de Zorgverzekeringswet. Daardoor ontstaat er risico op concurrentie tussen beide ziekenhuisorganen. In economische termen heet dat het probleem van de afwenteling: bij minder beschikbare middelen probeert het MSB haar probleem af te wentelen op het ziekenhuis. Of het gebeurt andersom.
Langetermijnafspraken
Sommige RvB’s proberen een conflict met de MSB te vermijden, door langetermijnafspraken te maken met zorgverzekeraars. Daarbij levert het ziekenhuis in, maar behouden specialisten hun omzet. Dit zet kwaad bloed in de ziekenhuisorganisatie. Een RvB die solidair is met haar eigen personeel kan dan niet veel anders doen dan aftreden. Of financiële belangen op deze wijze meespeelden in Ede weet ik niet. Als er over enkele maanden een bezuinigingsprogramma wordt afgekondigd waarbij specialisten worden gespaard, dan was dat het geval. De tijd zal het leren.
Congres
Op 19 mei organiseer ik samen met voormalig hoofdinspecteur IGZ Wim Schellekens een congres over de relatie medisch specialistisch bedrijf en ziekenhuisbestuur. Twee vragen staan centraal: hoe kan de onderlinge relatie tussen specialisten en ziekenhuis zodanig worden ingericht dat continue verbetering van de patiëntenzorg erdoor wordt gestimuleerd? En hoe kunnen we zo goed mogelijk tegemoet komen aan de gelegitimeerde belangen van specialist en ziekenhuis? Het congres vindt plaats in Congrescentrum de ReeHorst te Ede. Meer informatie? Bekijk dan de uitgebreide congresbrochure op de informatiepagina.
Dit bericht is in iets gewijzigde vorm ook verschenen als column in Zorgvisie.