Preventieve interventies gericht op gedragsverandering werken niet als deze los worden aangeboden en alleen gericht zijn op informatie-overdracht zonder didactiek. Deze evidentie is onderbouwd in tal van studies. Met woorden van deze strekking opende ik mijn rede op de Preventie Conferentie die dit jaar plaatsvond op 17 november in Leiden. Aanwezig waren zo’n 150 deelnemers waarvan driekwart uit de regio Leiden.
Multi-actorenaanpak
Wat wel werkt is een multi-actorenaanpak, waarbij eerste lijn, jeugdgezondheidszorg, sportclubs, sociale teams, scholen, zorgaanbieders, supermarkten en lokale media de preventieve interventies ondersteunen. Hierbij is sprake van een preventieketen in drie stappen:
- Het signaleren dat er een ongezonde leefstijl bestaat. Dat kan bijvoorbeeld een huisarts doen.
- Het motiveren om wat te doen aan die ongezonde leefstijl. Dit kan gebeuren door een praktijkondersteuner met behulp van motivational interviewing.
- Het aanbieden van de preventieve interventie, door een aanbieder als Big Move.
Gedragsverandering
Ook bij een multi-actoren benadering is alleen sprake van interventies gericht op gedrag. Deze werken nog beter als zij gesteund worden door het gezond inrichten van de woon- en leefomgeving, bijvoorbeeld door het aanleggen van meer groen in woonwijken. Ook werken financiële prikkels goed als ondersteuning van gedragsverandering.
Gelijktijdige interventies
Een modern voorbeeld van financiële prikkels is het heffen van accijns op frisdrank, zoals thans door het CDA wordt voorgestaan. In het verleden hadden gelijktijdige interventies gericht op gedrag, woonomgeving en financiële prikkels vijf maal succes. Het ging hierbij om: 1. het stimuleren van hygiënisch gedrag 2. het bestrijden van alcoholmisbruik 3. het verlagen van kindersterfte 4. het tegengaan van roken en 5. het verminderen van het aantal verkeersdoden.
Grote diversiteit
Bij moderne preventie is er een breed scala aan interventies. Ik noem ze op in willekeurige volgorde: Het melden en tegengaan van huiselijk geweld, kindermishandeling, vallen, zorg en dwang, ondervoeding, decubitus, depressie en alcoholmisbruik, het tegengaan van overgewicht, roken en overmatig alcoholgebruik. Maar ook: het voorkomen van eenzaamheid, sociale isolatie en onderlinge agressie, welzijn op recept, kanker- en hartrevalidatie, bevorderen van therapietrouw bij chronische zorg, preventie van overbelasting mantelzorg, leefstijladvisering en tegengaan van hoge zorgconsumptie door SOLK.
Samenwerken
Hierbij staat SOLK voor Somatisch Onverklaarbare Lichamelijke Klachten. Er bestaat op dit moment geen samenhangend preventiebeleid voor al deze activiteiten. Dit is mogelijk indien op regionaal niveau zorgverzekeraar en gemeenten de handen in een slaan. Zij zouden moeten erkennen dat al deze preventies alleen werken onder drie condities: een multi-actoren aanpak, een preventieketen en met ondersteuning van omgevings- en financiële interventies.
Leiden
In de regio rondom Leiden hebben de gemeenten (waaronder Leiden zelf) en de regionale verzekeraar Zorg en Zekerheid elkaar daarin gevonden, zo bleek op 17 november. Zij benoemden vier doelgroepen en thema’s waarop zij preventief wille samenwerken: mensen met verstandelijke beperkingen; mensen met dementie; welzijn op recept en JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht).
De PowerPoint presentatie van mijn voordracht tref je hier aan. Het verslag van het congres en de presentaties van andere sprekers tref je binnenkort aan op de website van de Preventieconferentie.
Eens. Meer aandacht voor “het fenomeen” SOLK is en zal van zeer grote waarde zijn voor het tegengaan van de grote zorgconsumptie en daarmee het verlagen van onze zorguitgaven. SOLK is een MEGA probleem. SOLK (De diagoses die daaronder vallen) is mede een gebrek in de werkwijze van veel collegae artsen door te kort aan tijd (communicatie) en het gemis aan lef, empatisch vermogen en compassie. De oorzaak? Het zit initieel scheef en verkeerd op vele vlakken en dit komt mede door hoe onze gezondheidszorg is georganiseerd, ingericht en functioneerd. Inmiddels “vraagt” de maatschappij om diagnoses die we clusteren onder de noemer SOLK. Mensen willen niet de verantwoordelijkheid nemen voor de “pijn” die ze ervaren of aanrichten bij hunzelf en/of bij hun kinderen… ze willen (veerlal onbewust) een medische diagnose om zo hun verantwoordelijheid te kunnen vermijden (kan je kinderen en jongeren niet kwalijk nemen maar ouders en artsen wel). Het niet willen accepteren of aangaan van “de pijn”, leidt tot vermijdingsgedrag. Dit uit zich in bedwelming in drugs, alcohol, social media, seks, overmatig werken, zorgconsumptie etc. Dit zijn manieren om de “pijn” niet te voelen en is vluchtgedrag om geen verantwoordelijheid te nemen. Lichamelijke klachten als bijvoorbeeld, vermoeidheid, hoofdpijn, buikpijn, worden als signaal en symptoom niet begrepen en het gaat bij de (huis)arts niet waarover het wel zou moeten gaan… de echte reden waarom volwassenen / jongeren niet goed in hun vel zitten. Gevolg; De “patient” voelt zich niet gehoord en begrepen. Verwijzing voor nadere diagnostiek en onderzoek volgt, er wordt niets gevonden en helaas wel een etiket geplakt (CVS, fibromyalgie etc.). Een mens wordt hierdoor patient, medicalisering en patientengedrag zijn het gevolg. Gaat het om vage klachten? Welnee, veelal zijn deze volkomen duidelijk te objectiveren en te plaatsen in de context. Door het niet stellen van de juiste vragen en bij gebrek aan compassie, empathie en tijd, snappen wij artsen het alleen niet, en dat is een diagose geworden. Somatisch (door toedoen van de arts): Onverklaarbare Lichameljke Klachten
Vandsag in de Volkskrant: https://blendle.com/i/de-volkskrant/maagklachten-belastend-en-duur-kijkonderzoek-diagnostiek-alle-uitslagen-binnen-niets-wijzer-geworden-huisartsen-vitamines-als-haarlemmerolie/bnl-vkn-20161125-7391575