Guus Schrijvers

Bij Stichting Raad en Daad werken vrijwilligers die ouderen zonder partner, kinderen, of mantelzorgers bijstaan in hun laatste levensfase. Het gaat hier niet alleen om zorg bij de regeling van de nalatenschap, maar ook om allerlei administratieve hulp aan ouderen.

Casus

Mevrouw De Vries is dement, maar woont volgens eigen zeggen nog relatief zelfstandig in een zorginstelling. Eten, drinken, de was en alles wordt voor haar verzorgd. Zij heeft echter een zoon die niet van haar geld kan afblijven. Met zachte overreding heeft hij zijn moeder een bankmachtiging laten tekenen, met forse schulden tot gevolg. Met behulp van een vrijwilliger van de Nieuwegeinse stichting Raad en Daad wordt dit via schuldsanering opgelost.

Bewindvoering en mentorschap

Mevrouw De Vries kan zonder hulp niet meer goed begrijpend lezen. Raad en Daad wordt weer gevraagd en bepleit bewindvoering. Dat lukt via de rechtbank. Als eerste komt de vrijwilliger onbetaalde rekeningen voor medicijnen en de huur van een hoog-laag bed tegen. Ook deze kwestie wordt opgelost. Maar wat nu als er vergaande besluiten genomen moeten worden? Bijvoorbeeld als mevrouw De Vries ernstig ziek wordt en er uit diverse opties gekozen moet worden? En wie regelt haar uitvaart? Als niemand in de omgeving dit op zich kan nemen, zal naast bewindvoering ook mentorschap gewenst zijn. De vrijwilliger tracht dit te regelen. Maar mevrouw De Vries moet hiervoor tekenen en zij begrijpt het allemaal niet meer zo goed.

Uitgebreide dienstverlening

Deze casus schetst de werkzaamheden van Raad en Daad waar vrijwilligers ouderen zonder partner, kinderen, of mantelzorgers bijstaan in hun laatste levensfase. Zij bieden de volgende diensten aan: administratieve dienstverlening, bewindvoering, en mentoraat. Maar ook nalatenschapszorg, zoals het opstellen en uitvoeren van een testament en het regelen van een uitvaart. De vrijwilligers zijn allen opgeleid en beëdigd. Zij werken in Nieuwegein en omgeving.

Controle en toezicht

Bij Raad en Daad vindt controle en toezicht op meerdere niveaus plaats: binnen de stichting zelf door het bestuur en door collegiale toetsing. Maar ook door controle via een externe accountant. Jaarlijks wordt over elke cliënt verantwoording afgelegd aan de Rechtbank. Al die controles beschermen de bezittingen van een cliënt tegen oneigenlijk gebruik. De vrijwilligers van Raad en Daad behartigen de belangen van de cliënten, zoals tijdig aanvragen van uitkeringen en toeslagen. Zij zorgen ook voor goede hulpmiddelen en passende recreatieve activiteiten.

Andere casus

Mijnheer Janssen is een slimme man. Hij is cum laude afgestudeerd en reist voor zijn goede baan de hele wereld over. Hierdoor zit hij veel in hotelbars en raakt aan de drank. Door de drank verliest hij tevens zijn baan. Op enig moment stelt de verslavingszorg vast dat mijnheer Janssen niet alleen aan Korsakov lijdt, maar hij ook vergaand dement is. Hij gaat naar een zorgcentrum, maar is daarnaast nog eigenaar van een appartement. Het zorgcentrum benadert Raad en Daad. Bewindvoering en mentorschap wordt aangevraagd. De rechtbank kent beide toe. De vrijwilliger ontvangt apart toestemming van de rechtbank om het appartement te verkopen, maar laat het eerst grondig opknappen. Bij de verkoop melden zich tot dan toe onbekende schuldeisers. Ook dat wordt via onderhandelingen opgelost. Mijnheer Janssen is aangesterkt en krijgt goed te eten. Vrijwilligers dammen regelmatig met hem en genieten van zijn geestige en spitsvondige opmerkingen.

Kosten

De heer Jansen betaalt Raad en Daad ongeveer 20 euro per uur. Dit is voor de overheadkosten van de Stichting en wordt dus niet uitbetaald aan de vrijwilliger. Het tarief is laag: betaalde bewindvoerders hanteren een uurtarief van soms wel 80 euro. De Gemeente Nieuwegein betaalt de inzet van de stichting voor mensen met die alleen bijstand of AOW hebben.

Goed voorbeeld doet goed volgen

Volgens de voorzitter van Raad en Daad, Evert van Linge, zijn zij de enige stichting in Nederland die met vrijwilligers dergelijke diensten verleent. De stichting groeit en bloeit en voorziet in een grote behoefte. Begin mei vierde Raad en Daad haar derde lustrum. Ondergetekende hield een feestrede over geïntegreerde ouderenzorg voor zowel sociale als medische kwesties. Van Linge presenteerde de hier genoemde casussen en pleitte voor stichtingen zoals Raad en Daad in alle gemeenten in Nederland. Graag geef ik deze boodschap door.

De ouderenzorg verandert snel. Ouderen blijven langer thuis wonen en willen zorg in de eigen omgeving ontvangen. De druk op de eerstelijnszorg neemt daardoor fors toe. Integrale ouderenzorg vergt goede samenwerking tussen huisartsen en de wijkverpleging. En goede samenwerking met het sociaal domein van de gemeente. Maar ook het regionale ziekenhuis kan de eerstelijns ouderenzorg ondersteunen, faciliteren en ontlasten.

Zorg op de juiste plek

Alle partijen in de zorg hebben het beleid van de overheid om zorg op de juiste plek te leveren, onderschreven. Dat betekent dat het ziekenhuis eenvoudige behandelingen, die niet noodzakelijkerwijs een gang naar het ziekenhuis vergen (denk bijvoorbeeld aan de vele na-controles), zou moeten gaan overdoen naar de eerstelijnszorg. Geen gemakkelijke opgave: huisartsen zitten nu al niet bepaald verlegen om werk.

Telemonitoring

Mede daarom komt het steeds vaker voor dat ziekenhuizen patiënten thuis monitoren. De ontwikkelingen op het gebied van tele-monitoring gaan snel. Patiënten krijgen meetapparatuur in huis, waarmee de arts hun gezondheid in de gaten houdt. Ze hoeven zo minder vaak naar de huisarts of het ziekenhuis. Steeds meer specialisten, huisartsen en thuiszorgorganisaties maken gebruik van deze vorm van begeleiding.

Spoedeisende hulp

Ziekenhuizen hebben dikwijls te maken een overbelaste Spoedeisende Hulp. Het zijn vaak oudere patiënten die via de SEH het ziekenhuis binnenkomen. Een betere organisatie van de lokale ouderenzorg kan dat aantal mogelijk terugbrengen. Want vaak gaat het om opnames die voorkomen hadden kunnen worden. Gelukkig zijn er steeds meer goede voorbeelden en initiatieven op dit gebied bekend. Alleen de verspreiding hiervan laat vaak nog te wensen over…

Transfer ziekenhuis naar huis

Ook de terugkeer naar huis, ná een ziekenhuisopname, vergt goede afstemming tussen ziekenhuis en de eerstelijnszorg (en mantelzorg) die de zorg thuis weer gaan overnemen. Ook hier zijn tal van verbeteringen mogelijk. Een goed voorbeeld daarvan speelt in Almere. Daar vormen huisartsen, wijkverpleegkundigen en apothekers samen een kernteam voor een multidisciplinair zorgprogramma voor kwetsbare ouderen. Dit kernteam wordt, indien nodig, aangevuld met fysiotherapie en de Specialist Ouderengeneeskunde. Hierbij krijgt het zorgpad met het Flevoziekenhuis rond opname en ontslag speciale aandacht. Dit goede voorbeeld wordt besproken door kaderarts ouderenzorg Anneke Pahlplatz op de studiedag Ouderenzorg in de eerstelijn, die de Guus Schrijvers Academie op 3 oktober organiseert in Utrecht.

Het ‘reactiverend ziekenhuis’

Een andere sessie op deze studiedag wordt verzorgd door Lotte kramer, projectleider ouderen in het Diakonessenhuis. Zij beantwoordt de volgende vragen: Wat kan het (regionale) ziekenhuis betekenen in de zorg voor ouderen thuis? Hoe kan het ziekenhuis een ondersteunende rol spelen? En hoe werkt ze hierin samen in een regionaal netwerk? Het Diaconessen ziekenhuis in Utrecht heeft onder meer afspraken met de verpleeghuissector gemaakt, om patiënten eerst te monitoren voordat er sprake is van ziekenhuisopname. Kramer spreekt over de verschillende initiatieven die het Diakonessenhuis heeft genomen rond de zorg voor ouderen. Ook vertelt zij over het ontwikkelen van het ‘reactiverend ziekenhuis’ om de gezondheid van oudere patiënten te stimuleren.

Sprekers gezocht

De Guus Schrijvers Academie is voor deze studiedag nog op zoek naar andere goede voorbeelden van de rol van het ziekenhuis in de zorg voor ouderen in de eerstelijn. Er is nog ruimte voor enkele sprekers die als ‘flitspresentator’ in tien minuten tijd een goed voorbeeld, onderzoek, of actueel project willen bespreken. Interesse? Stuur dan vóór 15 augustus 2019 een mail met daarin kort beschreven wat het onderwerp en doel van de presentatie is naar: marcelstam@guusschrijvers.nl. Het volledige programma van de studiedag Ouderenzorg in de eerste lijn vindt u hier.

Hoe gaan de zorg en dienstverlening rond thuiswonende ouderen eruitzien de komende jaren? Welke goede voorbeelden en actuele ontwikkelingen zijn er? Wat willen ouderen zelf? En hoe kan de eerste lijn omgaan met de groeiende groep kwetsbare ouderen die de meeste zorg nodig heeft? Deze (en andere vragen) staan centraal op de studiedag ‘Ouderenzorg in de eerste lijn’, die op 3 oktober 2019 plaatsvindt in Utrecht.

Thema’s

Anno 2019 zitten eerstelijnszorgverleners, gemeenten, zorgverzekeraars en dergelijke met tal van vragen. Een groot aantal daarvan wordt besproken op de studiedag op 3 oktober in Utrecht, zoals:

• Hoe gaan de zorg en dienstverlening rond thuiswonende ouderen eruit zien de komende jaren? Wat zijn de belangrijkste trends en ontwikkelingen? Welke goede voorbeelden zijn er?
• Hoe kunnen we voor een betere samenhang en afstemming zorgen in de keten van eerstelijnsouderenzorg (huisarts, SO, POHO, wijkverpleegkundige)?
• Hoe kan de eerste lijn omgaan met de groep kwetsbare ouderen die de grootse zorg nodig heeft?
• Wat willen de ouderen zélf? Niet alleen qua zorg, maar ook op het gebied van (veilig) wonen, maatschappelijke ontplooiing en dergelijke.
• Wat kunnen we in de praktijk met het plan van aanpak ‘Zorg en ondersteuning voor kwetsbare ouderen’?
• Hoe kun je casemanagement efficiënt inzetten in de ouderenzorg?
• Wat kan het (regionale) ziekenhuis betekenen in de zorg voor ouderen in de wijk?
• Hoe kan een Specialist Ouderenzorg de (huisartsen)zorg in de wijk versterken?
• Hoe kun je de grote hoeveelheid statistische data die beschikbaar is over de ouderenzorg inzetten om de ouderenzorg te verbeteren en efficiënter te maken?

Plenaire sprekers

De studiedag wordt geopend door Henk Nies. Hij is lid van de Raad van Bestuur en de Kwaliteitsraad van Vilans en gaat in op de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de ouderenzorg.
De tweede spreker is Liane den Haan, Directeur-bestuurder van de Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen (ANBO). Zij beantwoordt de vraag: wat willen de ouderen zélf? Niet alleen qua zorg, maar ook op het gebied van (veilig) wonen, maatschappelijke ontplooiing en dergelijke.
Peter van Linschoten, Directeur van onderzoeksbureau ARGO, is de derde plenaire spreker. Hij vertelt over het plan van aanpak ‘Zorg en ondersteuning voor kwetsbare ouderen thuis’, dat deze zomer verschijnt.

Parallelsessies en workshops

Naast plenaire sprekers zijn er twee rondes met parallelsessies en workshops over uiteenlopende onderwerpen. Van de Specialist Ouderengeneeskunde en de rol van de casemanager tot inzicht in data rond ouderenzorg. De verschillende sessies kunt u hier bekijken.

Flitspresentaties

Een van de parallelsessies bestaat uit een aantal flitspresentaties. Wij zoeken nog enkele sprekers die als ‘flitspresentator’ in tien minuten tijd een goed voorbeeld, onderzoek, of actueel project rond (geïntegreerde) ouderenzorg in de eerste lijn willen bespreken. Interesse? Stuur dan vóór 12 augustus 2019 een mail met daarin kort beschreven wat het onderwerp en doel van de presentatie is naar: marcelstam@guusschrijvers.nl.

Praktische tips

De studiedag eindigt met een aantal tips en een plenair debat over de vraag: waar liggen de grootste prioriteiten voor een goede ouderenzorg in de eerste lijn in de komende jaren?

Voor wie?

De studiedag is interessant voor huisartsen, praktijkverpleegkundigen, managers gezondheidscentra, casemanagers, specialisten ouderengeneeskunde, zorgmanagers, zorgkantoren, verpleeg- en verzorgingshuizen, revalidatiecentra, thuiszorgorganisaties en andere langdurige zorgorganisaties. Maar ook voor inkopers bij zorgverzekeraars, CIZ-indicatieadviseurs, vertegenwoordigers van brancheorganisaties, wijkteams, wijkverpleegkundigen, ouderenbonden, patiënten- en gehandicaptenorganisaties en alle anderen die mee willen denken over de toekomst van goede, persoonsgerichte ouderenzorg dicht bij huis.

Meer informatie

De Guus Schrijvers Academie (GSA) organiseert de studiedag over ouderenzorg in de eerste lijn op 3 oktober 2019 in Utrecht. De inhoud van de dag wordt verzorgd door Martien Bouwmans (beleidsadviseur), Stephan Hermsen (senior adviseur persoonsgerichte zorg en Triple Aim Vilans) en ondergetekende. Wilt u meer informatie? Kijk dan voor het programma, de sprekers en het inschrijfformulier op de congrespagina. Accreditatie is aangevraagd.

Twintig procent van de ouderen woont graag in een verzorgingshuis. Want daar heerst gezelligheid en ben je niet eenzaam. En daar woon je veilig, dankzij alarmknoppen in het appartement, leuningen in de gangen, beugels in de toiletten en goed afgesloten ramen en deuren. Ook de zorgbehoefte of toenemende behoefte aan dagstructuur vinden ouderen aantrekkelijk. Dit blijkt uit het All-inclusive experiment met twaalf verzorgingshuizen. In dit experiment is bekeken of het mogelijk is nieuwe, betaalbare woondiensten te ontwikkelen in voormalige verzorgingshuizen.

Beschut wonen
Mensen met een lichte zorgvraag komen tegenwoordig niet meer in aanmerking voor het verzorgingshuis Dit komt door wijzigingen in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), nu Wet Langdurige Zorg (WLZ). Hierdoor blijven steeds meer ouderen zelfstandig wonen. Dit vraagt om nieuwe vormen van beschut wonen. Het All-inclusive experiment biedt woonruimte, veiligheid, ontmoeting en dienstverlening. De bewoner betaalt huur voor de woning en een bijdrage voor de diensten die worden afgenomen.

Evaluatie
De organisatie van zorgondernemers Actiz publiceerde begin dit jaar een evaluatie over het All-inclusive experiment. De huizen in het experiment beschikten over relatief kleine appartementen (24 tot 45 vierkante meter). Zij boden aan circa 70 personen huisvesting. Indien nodig vonden kleine aanpassingen plaats, die het zelfstandig wonen versterkten. Zo kwamen er bijvoorbeeld eigen bellen en eigen brievenbussen. De totale kosten varieerden van 744 tot 1189 euro. Vooral 80-plussers met een laag inkomen hebben interesse in een dergelijke woning.

Voorwaarden
Uit de evaluatie blijkt dat het concept onder een aantal voorwaarden rendabel te exploiteren is:

• het vastgoed moet grotendeels afgeschreven zijn:
• het moet een centrum-locatie zijn;
• er moeten minimaal 60 mensen gebruik maken van de faciliteiten;
• de organisatie moet in staat zijn een 24-uurs oproepdienst aan te bieden en activiteiten kunnen organiseren.

Het oorspronkelijke onderzoeksverslag tref je hier aan.

Congres Financiële Toegang Langdurige Zorg
Op 30 september vindt het nationale congres Financiële Toegang tot Langdurige Zorg plaats in Zeist. Daar bespreekt ondergetekende bovenstaand experiment en zijn betekenis voor de langdurige zorg. Wil je meer informatie over het All Inclusive experiment? klik dan hier. Wil je naar het genoemde congres? Lees dan de brochure en schrijf je in.
Overigens vindt het congres plaats kort na het uitkomen van de Miljoenennota en de voorstellen daarin over langdurige zorg. Alle inleiders gaan in op de gevolgen van de Miljoenennota.

In een interview gisteren (4 juni) in het actualiteitenprogramma EenVandaag heb ik stelling genomen tegen de grootverdieners in de (ouderen)zorg. De verontwaardiging over de topinkomens is begrijpelijk. We komen het steeds vaker tegen in de gehele samenleving terwijl er nauwelijks geld is voor de mensen die aan het bed staan.

‘Wander Blauw van Zorgpartners Friesland staat bovenaan de lijst van 50 grootverdieners in de ouderenzorg. Hij zorgt goed voor de Friese patiënten, voor de medewerkers van zijn twee ziekenhuizen en helaas ook voor zichzelf. Hij verdient bijna vier ton en dat is teveel. Ook als je tachtig uur per week werkt.’

De oplossing? ‘De trap veeg je schoon van boven naar beneden. Op hoger niveau valt te bezuinigen. Je geeft dan ook een signaal af aan je hele organisatie. Want leiding geven is voorbeeld geven.’
Het hele item over de teveelverdieners in de ouderenzorg kan je hier bekijken.

 

Kwetsbare ouderen hebben vaak behoefte aan verzorging en verpleging thuis. Meestal gebruiken zij drie of meer medicijnen per dag. Vaak moeten ze kortdurend terug naar een arts. Want meestal zijn kwetsbare ouderen ook chronisch ziek.

Ondersteuning

Een wijkverpleegkundige zou hen moeten steunen. Met handige en makkelijk te bedienen technologieën, in hun eigen regie bij verzorging, verpleging, medicatie en medische zorg. Met steun van verzorging thuis en van wijkverpleging kan zo veel spoedopnamen in ziekenhuizen voorkomen worden. Dat is het Standpunt, dat ActiZ voorzitter prof. Dr. Guus Van Montfort uitwerkt bij de opening van het Congres Chronische Zorg: persoonsgerichte zorg en eigen regie, op 28 juni in Zeist.

iPad

‘Het is verrassend hoe kwetsbare ouderen met een iPad omgaan die is voorzien van enkele grote knoppen op het scherm’, vertelt professor Van Montfort. ‘Na een paar dagen zie je niet alleen de eigen regie toenemen, maar ook het gevoel van veiligheid en de kwaliteit van leven.’

Betere kwaliteit

Het begrip persoonsgerichte zorg staat dus centraal tijdens het Congres Chronische Zorg. Persoonsgerichte zorg helpt mensen met een chronische ziekte om hun ziekte beter in te passen in het dagelijks leven. Als patiënten zelf meer meer de regie in handen nemen en de verantwoordelijkheid nemen om zo gezond mogelijk te leven met hun aandoening, kan dit een impuls geven tot betere kwaliteit van zorg en leven. Persoonsgerichte zorg en eigen regie werken goed voor veel mensen met een chronische aandoening. Maar waar liggen de grenzen van een dergelijke aanpak?

Meer informatie en aanmelden

ZonMw, Vilans en het Julius Centrum organiseren op 28 juni het Chronische Zorg Congres in het Achmea Congres Centrum te Zeist. Download de brochure voor meer informatie en meld je aan!

De verpleeghuisarts moet de wijk in. Want daar wonen meer kwetsbare ouderen dan in verzorgings- en verpleeghuizen. De specialist Ouderengeneeskunde (zo heet de verpleeghuisarts tegenwoordig) zou dan de multi-pathologie van deze ouderen in kaart kunnen brengen en ook de medicatie. Huisartsen hebben hiervoor geen tijd en te weinig expertise over de inwerking van verschillende chronische ziekten op elkaar. Oud- VWS Staatsecretaris Marlies van Veldhuijzen (CDA) en ik zijn het hierover eens. Wij spraken elkaar op 5 juni. Op vrijdag 28 juni op het congres Chronische Zorg: persoonsgerichte zorg en eigen regie, werk ik deze gedachte uit in een workshop.

Congres Chronische Zorg

Het begrip persoonsgerichte zorg staat centraal tijdens het Congres Chronische Zorg. Persoonsgerichte zorg helpt mensen met een chronische ziekte om hun ziekte beter in te passen in het dagelijks leven. Het gaat over wat mensen nodig hebben om zich gezond en gelukkig te voelen. Ook eigen regie kan hieraan bijdragen. Als patiënten meer de rol van regisseur op zich nemen en de verantwoordelijkheid nemen om zo gezond mogelijk te leven met hun aandoening, kan dit bovendien een impuls geven tot betere kwaliteit van zorg en leven. Persoonsgerichte zorg en eigen regie werken goed voor veel mensen met een chronische aandoening. Maar het werkt niet bij iedereen. Waar liggen de grenzen van een dergelijke aanpak? ZonMw, Vilans en het Julius Centrum organiseren dit congres in het Achmea Congres Centrum te Zeist. Download de brochure voor meer informatie en meld je aan!

Het Belgische bedrijf Seniorcare24 organiseert hulp in huis voor mensen die dementeren. Daartoe leggen ze contact met Bulgaarse en Roemeense vrouwen die dan komen inwonen in het huis van de dementerende. Vaak is er voldoende plaats voor die inwoning. Het is een degelijk bedrijf en de vrouwen zijn competent. In de meeste gevallen wonen zij in, totdat de dementerende overlijdt. Eigenlijk is er dus sprake van au pairs, niet voor kinderen maar voor dementerenden. Per dag zijn deze au pairs waarschijnlijk goedkoper dan een dag wonen in een verpleeghuis. Bekijk hier de website van het bedrijf.

Chronische- en ouderenzorg

Ik pikte deze informatie op tijdens een werkbezoek aan Brussel op vrijdag 25 januari 2013. Daar overlegde ik met collega’s over nieuwe vormen van chronische zorg en ouderenzorg. Sinds vrijdag denk ik na over deze innovatie. Ik ben er niet uit of Nederland au pairs voor dementerenden moet bevorderen. Wat vind jij hiervan?