Guus Schrijvers

De regering wil dat burgers meer mantelzorg gaan verrichten. Als we mantelzorgers het minimum uurloon (9,5 euro) zouden betalen, zou dat de samenleving 6,5 miljard euro kosten. Stel gemeenten en zorgverzekeraars zouden een een klein deel van die 6,5 miljard besteden aan het ontlasten van mantelzorgers. Hoe zouden ze dat geld dan het beste kunnen besteden? Ik stel voor een begin te maken met de volgende tien maatregelen:

1. Geef mantelzorgers gratis onderwijs. Bijvoorbeeld een cursus ‘Je geliefde uit bed tillen zonder dat je zelf door je rug gaat.’.
2. Geef mantelzorgers een aantal vakantiedagen per jaar. Gedurende die dagen kunnen zij zich laten vervangen door betaalde, professionele zorg.
3. Wijzig sociale wetgeving, zodat deze de inzet van mantelzorg niet langer belemmert. Schaf bijvoorbeeld de verlaging af van de AOW van ouders die samenwonen met hun kinderen.
4. Gebruik het persoonsgebonden budget niet alleen als financiering van reguliere zorgaanbieders, maar ook als middel om mantelzorg te ondersteunen.
5. Zorg dat Wmo-consulenten beter getraind zijn in het beoordelen van familierelaties. Vaak is er al sprake van een verstoorde familierelatie als kinderen of partner geen mantelzorg bieden. Zo zijn familierelaties soms de oorzaak van bijvoorbeeld chronische depressie. Dan is het funest om de familie te mobiliseren voor mantelzorg.
6. Laat professionals bij elk intakegesprek de volgende vraag stellen: Wat kunnen wij doen zodat u het langer volhoudt om voor uw geliefde te zorgen? Ui wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de opname van mensen met dementie in een verpleeghuis hierdoor enkele maanden uitgesteld kan worden.
7. Bied alle mantelzorgers een keer per jaar een etentje aan om hen te bedanken voor hun inzet. In sommige gemeenten gebeurt dit al, met groot succes. Uit dit kleine gebaar spreekt maatschappelijke waardering.
8. Geef mantelzorgers korting op de nominale premie van de zorgverzekering, als ze zich meer dan een x-aantal uren per jaar inzetten voor hun geliefden.
9. Zorg voor voldoende respijtzorg, zodra een mantelzorger uitvalt door ziekte of uitputting. Sommige gemeenten vergaten deze zorg in te kopen voor 2015.
10. Stel een tablet ter beschikking aan uitwonende mantelzorgers met een laag inkomen, zodat ze via de webcam met hun geliefde kunnen communiceren en kunnen waken over hun veiligheid.

Wat vind jij van deze maatregelen? En heb je nog meer tips om mantelzorgers te ontlasten? Graag hieronder je reactie!

De economische waarde van de jaarlijkse mantelzorg is zes en een half miljard euro. Dat bedrag zouden wij als Nederlandse samenleving kwijt zijn als we mantelzorgers het minimum uurloon (9,5 euro) zouden betalen. Een miljoen mensen biedt langer dan drie maanden meer dan acht uur per week mantelzorg aan en familielid of dierbare. Wie een huisgenoot heeft met beperkingen, biedt gemiddeld 40 uur mantelzorg per week. En mantelzorgers maken gemiddeld 1.100 euro per jaar extra onkosten vanwege reizen, telefoontjes en dergelijke.

Deze en nog veel meer wetenswaardigheden presenteerde Alice de Boer op een recent congres van de Julius Academie. Zij is senior onderzoeker Zorg, Emancipatie en Tijdsbesteding bij het Sociaal en Cultureel Planbureau. Haar volledige presentatie kan je hier downloaden.

Mantelzorgers in Duitsland mogen maximaal vier weken respijtzorg claimen bij de Pflegeversicherung. Zij kunnen dan zelf op vakantie. Hun huisgenoot of familielid met dagelijkse zorgbehoeften laten zij achter in de vertrouwde handen van thuiszorg, verzorgingshuizen of verpleeghuizen. Regering en parlement hebben dit al jaren geleden mogelijk gemaakt. Want deze maatregel verlengt de volhoudtijd van mantelzorgers. Dat is goedkoop. Of zoals ze in Duitsland zeggen: Selbsthilfe ist billig, aber nicht um sonnst.

Vragen
Dit nieuws kreeg ik aangereikt van een mantelzorg-expert met familie in Duitsland die een artikel over Duits zorggeld in mijn nieuwsbrief had gelezen. Ondergetekende heeft nu bij het Duitse Ministerie voor Volksgezondheid nagevraagd in welke mate van deze vakantie-regeling gebruikt wordt gemaakt. Ook is interessant om te weten of een mantelzorger die 28 dagen ineens moet opnemen, of dit mag spreiden over bijvoorbeeld veertien weekenden.

Nederlandse situatie
In Nederland staat de respijtzorg onder druk. Die valt tegenwoordig onder de gemeenten. Die zijn vergeten deze respijtzorg voor 2015 in te kopen. Tal van WMO-raden staan op hun achterste benen. Het is jammer dat deze raden niet vooraf de bestekken hebben gecheckt, waarmee gemeenten offertes vragen bij zorgaanbieders. Dan hadden deze raden gemeenten erop kunnen attenderen dat zij wat vergeten zijn.

Congres langdurige zorg
Op al deze financiële aspecten gaat dr. Ir. Alice de Boer in op het congres Financiële Toegang tot de Langdurige zorg op 30 september. Zij is wetenschappelijk medewerker voor de thema’s informele zorg, mantelzorg en ouderenzorg bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) te Den Haag. De Boer doet al vele jaren onderzoek bij het SCP naar aspecten van mantelzorg. Op verzoek van ondergetekende vat zij samen wat haar onderzoeken aan kennis opleveren over financiële aspecten van de mantelzorg. De titel van haar plenaire lezing luidt: Mantelzorg, gratis!?.

Meer informatie
Zelf verwacht ik op 30 september nadere informatie te hebben uit Duitsland. Daarover doe ik dan verslag tijdens een plenaire lezing op het congres Financiële Toegang tot de langdurige Zorg. Wil je naar dit congres? Wil je nieuwe kennis(sen) opdoen? Klik dan hier voor meer informatie.

In twintig regio’s stelt Achmea de volgende vraag aan mantelzorgers van mensen met dementie: hoe lang denkt u het vol te houden? Afhankelijk van het antwoord zet de professional dan respijtzorg in ter verlichting van de taken van de mantelzorger. We hebben het dan bijvoorbeeld over deeltijdopname van de dementerende voor enkele ochtenden per week in een verpleeghuis, verblijf op een dagvoorziening, een tijdelijke opname in een verzorgingshuis bij ziekte van de mantelzorger of extra thuiszorg.

Respijtzorg
Dit nieuws kwam 13 maart naar voren tijdens de promotie van Henk Kraijo, die de volhoudtijd van ruim 300 mantelzorgers onderzocht.  Het gebeurt zelden of nooit dat wetenschappelijke resultaten uit een proefschrift zo snel toepassing vinden in de praktijk van zorgverzekeraars. Helaas zijn gemeenten vergeten respijtzorg in te kopen, zo blijkt uit berichten in Zorgvisie.