Guus Schrijvers

De WHO pleit voor wereldwijde toepassing van ketenzorg. Zij wil een fundamentele paradigma verandering voor de manier waarop gezondheidszorg wordt betaald, aangestuurd en aangeboden. Deze is dringend nodig, aldus de WHO. Want de wereldbevolking leeft langer en er zijn meer chronische aandoeningen, die kostbare, complexe zorg- en dienstverlening vereisen.

Behoefte centraal
De ketenzorg is ook van het grootste belang om acute infectieziekten beter te bestrijden, zoals de uitbraak van het Ebola virus. Om deze paradigma verandering te realiseren dringt de WHO er bij regeringen op aan om een visie over de toekomst van de zorg te ontwikkelen, die voortaan gecoördineerd wordt rondom behoefte van mensen en niet rondom ziekten.

Samenhang
De WHO wil verder de zorg zodanig inrichten dat burgers daarover kunnen meebeslissen. Ook dringt zij aan op het aanbieden van ketenzorg die samenhangt van gezondheidszorgbevordering, ziektepreventie, diagnostiek, behandeling, revalidatie tot en met paliatieve zorg. De WHO acht het realiseren van een basisverzekering voor de gehele bevolking en van een sterke eerstelijnszorg van groot belang. Verder wijst zij erop, dat zorginnovaties lokaal worden ontwikkeld en vormgegeven.

Beleidsstrategieën
De WHO wil al die veranderingen bereiken met behulp van vijf beleidsstrategieën van overheden:

1. Het versterken van de positie van burgers en patiënten binnen de zorg.
2. Het versterken van toezicht en verantwoordelijkheidstoedeling in de zorg.
3. Een heroriëntatie op het inkopen van vooral eerstelijnszorg en andere zorg buiten het ziekenhuis.
4. Het coördineren van de zorg rondom de behoeften van patiënten en het creëren van netwerken tussen zorg, wonen en welzijn.
5. Het creëren van een stimulerende omgeving waarin burgers, patiënten, professionals, zorgaanbieders en zorgverzekeraars gezamenlijk werken om de genoemde veranderingen geleidelijk (De WHO gebruikt het woord ”transformational’) in te voeren.

Ketenzorgcongres
Al deze informatie staat in twee WHO-rapporten die vrijdag 27 maart uitkwamen. Ze hebben als titel WHO global strategy on people-centred and integrated health services en People-centred and integrated health services: an overview of the evidence. De Amerikaan Ed Kelley is directeur van de WHO-afdeling Service Delivery and Safety te Geneve, die beide rapporten heeft voorbereid. Hij presenteerde de rapporten tijdens de slotsessie van het 15e Internationale congres over ketenzorg dat van 25 tot en met 27 maart plaatsvond in Edinburgh.

De rapporten staan over enkele weken op de website www.who.int. Ondergetekende beschikt over papieren exemplaren van de twee rapporten. De makkelijk leesbare PowerPointpresentatie van Ed Kelley behandelt de inhoud van beide rapporten in vogelvlucht. Zij staan binnenkort op de IFIC-website. Op de afbeelding hierboven zie je de vijf WHO-strategieën uit dit bericht.

Nederland
Het is de vraag of de Nederlandse regering en de Nederlandse zorgverzekeraars zich iets zullen aantrekken van de nieuwe WHO beleidsnota. Tot nu toe kent Nederland nauwelijks samenhangend beleid ter stimulering van ketenzorg. De vele zorgprofessionals die ik dagelijks tegenkom zien vaak wel de voordelen van ketenzorg in. Mijn boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel bevat voorstellen voor dergelijk beleid, door gelijktijdig de zorg, de ICT en de bekostiging te innoveren om meer samenhang te creëren in de zorg.

In mijn nieuwe boek ‘Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel’ geef ik mijn visie hoe de gezondheidszorg eruit zou kunnen zien in een maatschappij met schaarste aan zorg. Het boek heeft twee boodschappen:

• Een betere gezondheid en een hogere kwaliteit van zorg is mogelijk met hetzelfde geld als Nederland tegelijk de zorg,  de ICT en de bekostiging innoveert.
• Burgers moeten worden beloond bij gezond gedrag en ongezond gedrag dient via hogere accijnzen en BTW tegengegaan te worden.

Cappuccinofinanciering
Meer gezondheid bij gelijkblijvend budget is mogelijk. Ook al stijgt het aantal kankerpatiënten per jaar met vier procent en vergrijst de bevolking. En ook al komen er meer mensen met chronische aandoeningen en multimorbiditeit. Meer zorg voor evenveel geld, dat kan als zorginnovatie gelijk opgaat met cappuccinofinanciering. Hierbij ontvangen alle zorgaanbieders een abonnementstarief of salaris en een kleine betaling per verrichting. Als schuim op de cappuccino ontvangen zij betaling voor kwaliteitsverbetering en innovatie.

Verbazing
Tot nu toe zijn er in vier maanden tijd al bijna 3.000 boeken verkocht. Dat aantal verbaast mij enigszins. Er vinden op dit moment namelijk zoveel veranderingen in de zorg plaats, dat ik verrast ben dat een boek over zorginnovatie met langetermijn oplossingen aanslaat. De drie decentralisaties in de zorg en zaken als de nieuwe fiscale posities van de specialisten vragen zoveel aandacht, dat er dit jaar nauwelijks ruimte is voor echte zorginnovaties. In deze periode van schaarste staat het eigenbelang van mensen vaak centraal. Idealistische oplossingen zoals in mijn boek beschreven, waarbij het maatschappelijke- en het patiëntenbelang voorop staan, zijn nu helaas wat minder populair.

Nieuwe mogelijkheden
Het boek wordt veel gelezen door (huis)artsen, verloskundigen, verpleegkundigen en dergelijke die al veel werkervaring hebben en leiding willen gaan geven aan een afdeling of organisatie. Door het ontvlechten van grote organisaties en business units ontstaan er nieuwe mogelijkheden voor dit soort professionals. Zij krijgen middels dit boek een goed beeld welke inhoudelijke en financiële innovaties er mogelijk zijn in de zorg. 

Gezondheidszorg en geld
Zo geef ik een aantal praktische, realistische innovaties voor de verslavingszorg, oncologie, farmacie, geestelijke gezondheidszorg, eerstelijnszorg, tweedelijnszorg, acute zorg, geboortezorg, ouderenzorg en dergelijke. Het boek is geschreven voor iedereen die geïnteresseerd is in gezondheidszorg en geld. Dus ook beleidmakers, zorgverzekeraars, politici en vertegenwoordigers van patiëntenorganisaties behoren tot mijn lezers. 

Feedback lezers
Op dit moment ben ik in onderhandeling met een uitgever voor een Engelse vertaling. Ik zal daarbij rekening houden met de feedback van lezers. Die vinden dat er in het boek voldoende aandacht is voor zorginnovatie en financiering, maar dat er meer nadruk gelegd moet worden op ICT-oplossingen.

Het boek ‘Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel’ omvat bijna 400 pagina’s, 1200 voetnoten en 93 afbeeldingen en wordt uitgegeven door Uitgeverij Thoeris. Je kan het zowel online als in de boekhandel bestellen voor 24,95 euro. ISBN 9789072219923.

Het regent reacties op mijn nieuwe boek ‘Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel’. Dagelijks krijg ik tal van e-mails. Een ervan staat hieronder:

Beste Guus, 
Afgelopen weekend heb ik je boek ‘Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel’ (ondanks zijn omvang) in één ruk uitgelezen! Prachtige synthese van historisch overzicht, economisch- en zorgrelevant bedrijfskundig denken. Goed te zien dat waar wij als huisartsen nu mee bezig zijn (drie segmenten bekostiging) volgens jou uiteindelijk toch het beste financieringsmodel zal blijken te zijn (ondanks de huidige contracteringsperikelen met zorgverzekeraars). De Cappuccino zal echter wel duurzaam moeten worden aangevuld met een Senseo-effect (succesvolle samenwerking of alliantie) tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars.

Vriendelijke groet,
Gert van de Wetering, praktijkhoudend huisarts en bedrijfskundige.  

Het tegenwoordige overheidsbeleid bewijst geen eer aan de preventiesuccessen uit het verleden. Het is eenzijdig gericht op gedragsverandering en niet op omgevingsaanpassing. Dit is de eerste van vier conclusies van een artikel van mij in het blad Supplement dat deze week uitkwam. De titel van het artikel is: Gezondheidspreventie in de huidige tijd: Het belang van een geïntegreerde aanpak met financiële prikkels.

De drie andere conclusies zijn:

• Voor zover sprake is van initiatieven om te komen tot gedragsverandering, gaan die niet uit van vele actoren tezamen.
• Financiële prikkels ter bevordering van preventief gedrag staan niet op de Nederlandse beleidsagenda. Nederland loopt daarmee achter op andere landen.
• Gezondheidsbevordering vereist een geïntegreerde aanpak van interventies gericht op omgeving, gedrag en financiële prikkels.

Wil je het hele artikel lezen? Klik dan hier. Het artikel is gebaseerd op de eerste vier hoofdstukken van mijn nieuwe boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel. Dit boek is zowel online te koop als in de boekhandel (24,95 euro).

Tijdens een drukbezocht middagsymposium op 31 oktober in Utrecht heb ik de eerste exemplaren van mijn nieuwe boek Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel uitgereikt. Tweede Kamerleden Agnes Wolbert (PVDA) en Pia Dijkstra (D66) namen het boek in ontvangst. Agens Wolbert gaf aan minister Van Rijn van VWS te zullen vragen of hij kennis genomen heeft van het boek en welke stappen het ministerie gaat ondernemen om populatiegebonden bekostiging te bevorderen. Mijn PowerPoint presentatie over het cappuccinomodel vind je  hier.

Het symposium over cappuccino financiering stond onder leiding van prof.dr. Arno Hoes, hoogleraar klinisch epidemiologie en huisartsgeneeskunde van het UMC Utrecht.

Vitality points
De eerste spreker op het symposium was Deepak Patel. Hij is arts en werkt bij Discovery, een zorgverzekeraar in Zuid-Afrika, waarvoor hij een spaarpuntenprogramma ontwierp (zie ook hoofdstuk 4 van mijn boek). Verzekerden verdienen die punten (vitality points) als ze in bepaalde supermarkten gezonde voedingsmiddelen kopen. Ze verdienen ook punten als ze sportscholen bezoeken of spullen kopen die je gebruikt voor een gezonde leefstijl (bijvoorbeeld sportschoenen). De spaarpunten kunnen de verzekerden inwisselen voor een lagere verzekeringspremie. Daarnaast krijgen deelnemers korting op hun gezonde aankopen bij de aangesloten supermarkten. Ook kunnen zij er in een webshop gezonde artikelen voor kopen. Voorkomen is beter dan genezen, maar is dat ook goedkoper? Ja, de aanpak werkt, zoals blijkt uit de analyse in bijgaande PowerPoint presentatie. Verzekeraars in de USA, China en Engeland namen het programma al over. Wanneer volgen Nederlandse zorgverzekeraars en supermarkten?

Iedereen aan de cappuccino?
René Groot Koerkamp, directie- en bestuursadviseur Zorgverzekeraars Nederland, gaf tijdens het symposium zijn mening over mijn capppuccinomodel. Hij deed dit aan de hand van vijf criteria: de zichtbaarheid, het relatieve voordeel, de complexiteit, de inpasbaarheid en de testbaarheid van het model. Zonder wetswijziging is een goede inbedding van het cappuccinomodel in het systeem van de wet- en regelgeving niet mogelijk volgens hem. Er is onvoldoende professionele vrijheid om het cappuccinomodel al dan niet over te nemen. Daarom stelt hij voor artikel 45 van de de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) aan te passen. De PowerPoint presentatie van René Groot Koerkamp vind je hier.

Proeftuinen
Daan Rooijmans is senior manager regioregie bij zorgverzekeraar CZ. Hij kan zich grotendeels vinden in mijn financieringsmodel voor de gezondheidszorg. Wel stelt hij als spreker vraagtekens bij de voorspelling in mijn boek dat proeftuinen zullen gaan mislukken. Ik denk dat, omdat ze pas op lange termijn resultaten gaan opleveren en er onvoldoende aandacht is voor ICT. Daan Rooijmans is betrokken bij de proeftuin in Zeeuws Vlaanderen. Hij denkt dat sommige proeftuinen wel zullen slagen, als er een goede collectieve ambitie is. De PowerPoint presentatie van Daan Rooijmans volgt.

Extra Symposium
Wegens de grote belangstelling is er een extra symposium over mijn boek op woensdag 12 november vanaf 13.30 uur in Utrecht. Ik geef die middag drie colleges:

• Het belonen van burgers en patiënten bij het tonen van gezond gedrag. Hierbij behandel ik ook het recente WRR-rapport hierover.
• Het Cappuccinomodel en de gedragseconomie: een theoretische onderbouwing.
• Het Cappucinomodel uitgewerkt voor eerstelijn, ziekenhuizen en geestelijke gezondheidszorg.

De kosten voor deze middag zijn 50 euro, inclusief catering en het boek. Je kan je hier inschrijven. Het symposium is geaccrediteerd voor nascholing.

Het boek Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel (400 pagina’s) is zowel online als in de boekhandel te bestellen voor 24,95 euro. ISBN 9789072219923. 

Voor mijn nieuwe boek ‘Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel’ heb ik een aantal video’s gemaakt, waarin ik een aantal vragen beantwoord over het boek. De video’s staan op mijn YouTube-kanaal. Je kan ze ook hieronder bekijken.
Wil je de presentatie van mijn boek bijwonen? Schrijf je dan in voor het middagsymposium op woensdag 12 november in Utrecht en ontvang het boek gratis. De kosten voor deze middag zijn 50,00 euro, inclusief catering. Klik hier voor meer informatie.