Guus Schrijvers

Sinds eind jaren zestig vindt een heftig wetenschappelijk en maatschappelijk debat plaats of meer zout in voeding zoals chips, patat en soep leidt tot hogere bloeddruk, meer hartinfarcten, meer beroertes en meer sterfte. In die ruim veertig jaar vonden tientallen studies naar deze verbanden plaats. Vier gezaghebbende, achtereenvolgende literatuur studies van het Cochrane Center hadden als conclusie dat er geen bewijs bestaat voor de relatie minder zout, meer gezondheid.

Zoutreductie in voeding

Er bestaan artikelen die deze relatie wel en die deze relatie niet aantonen. Beide soorten artikelen zijn geschreven door onderzoekers met en zonder banden met de voedingsindustrie. Ik kom tot deze conclusie na lezing van een zeer recent artikel van Newyorkse onderzoekers van de Mailman School of Public Health van de Columbia University. De onderzoekers wijten het gebrek aan bewijs aan tekort schietende onderzoeksmethoden (onder meer te kleine groepen en te weinig nametingen) en verkeerde uitkomstmaten. Over de gehele wereld is het overheids- en medisch beleid gericht op vermindering van de zoutinname. De auteurs bepleiten dat overheden en instanties hun verantwoordelijkheid nemen en dan maar eventueel zonder overtuigend bewijs toch zoutreductie in voeding blijven nastreven. De opzoekgegevens van het artikel zijn: Bayer R. et al, Salt and Public Health: Contested science and the challenge of Evidence-based decision making, Health Affairs, december 2012, pp 2738-2746.

‘Meer gezondheid per Euro’

Ik stuitte op dit artikel bij het schrijven van hoofdstukken twee en drie van mijn nieuwe boek ‘Meer gezondheid per Euro’. Die hoofdstukken gaan over preventie. Ik had willen pleiten voor een zoutaccijns, waardoor producten met veel zout duurder worden, wat leidt tot minder aankopen. Dat pleidooi ga ik toch maar niet houden. Totdat het overtuigende bewijs van ‘minder zout, meer gezondheid’ wel gevonden is. Ik ben overigens gezondheidseconoom en geen expert op het terrein van voeding. Wie meent dat de conclusies van Bayer en collega’s onjuist zijn, nodig ik uit om hieronder te reageren of via mail@guusschrijvers.nl. Mijn boek komt in 2014 uit.

Wat is de beste bekostiging voor ketenzorg, een koptarief, een keten-DBC of populatiegebonden bekostiging? Dit is de eerste van vier vragen die centraal staan op het dertiende ketenzorg congres van de International Foundation of Integrated Care (IFIC). Dit congres vindt plaats op donderdag 11 en vrijdag 12 april in Berlijn.

De andere drie vragen zijn: Welke patiënten hebben baat bij een disease management programma en welke bij een breed programma voor kwetsbare ouderen? In welke situaties heeft een gefuseerde instelling respectievelijk een netwerk de voorkeur als organisatievorm voor ketenzorg? Hoe kan je een effectieve lobby naar regeringen en parlementen op zetten om wetgeving en bekostiging aan te passen ter ondersteuning van ketenzorg?

Mijn lezing gaat over de beste bekostiging van de ketenzorg. In het programma staan alle genoemde vragen toegelicht. Deelnemers kunnen tot eind januari 2013 een abstract aanbieden van een lezing die zij in een parallelsessie willen houden. Meer info? Aanmelden? Surf naar de totaal vernieuwde IFIC-website.

In het kader van mijn afscheid als hoogleraar Public Health bij het UMC heb ik een interview gegeven aan Zorgvisie Magazine. Citaat: ‘Zowel door mijn opvoeding als mijn studie economie denk ik in termen van meerwaarde. Zorginkopers moeten geen voorwaarden stellen, maar zich afvragen wat de meerwaarde is. Als de kuur van dokters erger is dan de kwaal, is er geen meerwaarde.’ Lees het volledige artikel.

De meerderheid van de bevallingen in het ziekenhuis vinden plaats onder leiding van een verloskundige. Gynaecologen komen vooral in beeld bij kunstverlossingen. Verloskundigen doen ook de meeste bevallingen in de eerstelijn. Huisartsen hebben daarin slechts een klein aandeel. Deze statistische observaties leiden tot de conclusie dat verloskundigen in Nederland de meeste bevallingen begeleiden.

‘Preventive INCAS onderzoek’

De professionele discussie is dan ook niet, wie de bevallingen in Nederland moeten doen. Dat is dus de verloskundige. Evenmin is de discussie aan de orde tussen professionals of bevallingen thuis, in een geboortecentrum of in het ziekenhuis moeten plaatsvinden. Daarover beslissen de aanstaande ouders. Wel is de professionele discussie interessant, hoe het aantal kunstverlossingen zoals keizersneden, tangverlossingen en vacuumverlossingen terug te dringen te zijn. Dat kan bijvoorbeeld dankzij de strategie ‘preventive support of labour’, waarover Bruinse en Reuwer een boek schreven.

Nationale Congres Geboortezorg

Ook van belang is de discussie waar bevallingen het goedkoopste kunnen plaatsvinden voor ouders en maatschappij. Het terugdringen van kunstverlossingen en het verlagen van de kosten van geboortezorg daardoor is één van de onderwerpen die aan de orde komen op het Nationale Congres Geboortezorg dat op 18 januari 2013 plaatsvindt. Mijn bijdrage aan dit congres is het leiden van een discussie over verloskundige samenwerkingsverbanden in Nederland. Wil jij ook naar dit congres met allemaal nieuws over beleid, innovaties en onderzoek in de geboortezorg? Klik dan hier. Lees de uitvoerige brochure en meld je aan.

Op 30 oktober 2012 heb ik op Radio 1 in het NTR-programma Lijn1 een interview gegeven over de gevolgen van de nieuwe zorgplannen van het tweede kabinet Rutte. In dit interview pleitte ik onder andere voor een lager BTW-tarief voor gezonde voeding. Ook hield ik een pleidooi om zorg en welzijn dichter bij elkaar te brengen. beluister hier het interview.

Bij het radioprogramma BNR Gezond ben ik op 3 november 2012 geïnterviewd over integrated care in het Duitse Kinzigtal. De inwoners zijn daar de afgelopen jaren gezonder geworden en de zorgkosten zijn gedaald. Een mooi voorbeeld van Triple Aim in Europa. Tijdens de Preventie Conferentie op donderdag 29 november 2012 bij de De Fabrique in Utrecht wordt het experiment in Kizingtal uitgebreid besproken. Beluister hier het interview.

In Blaricum staat een prachtig gezondheidscentrum ‘De Lloods‘, waar veertig bevlogen professionals werken. Op 31 oktober nodigden ze mij uit om de lange termijn van de gezondheidszorg te bespreken. Naast medewerkers en bestuur waren de Blaricumse WMO-wethouder Gijs van Loef en twee medewerkers van Achmea aanwezig. Ik heb deze kans aangegrepen om een Nederlandse versie van de Amerikaanse en Duitse Triple Aim aanpak te presenteren. Ik noem deze aanpak ‘de nieuwe drie-eenheid van de zorg’. In deze aanpak streven gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders samen drie doelen na: Betere gezondheid, betere zorg en lagere kosten per verzekerde of inwoner. In mijn afscheidscollege heb ik hierover uitgebreid gesproken. Deze nieuwe aanpak heeft de volgende kenmerken:

• Doelmatigheidswinst wordt ingezet voor preventie en betere zorg
• Eenheid van beleid is belangrijker dan eenheid van bestuur
• Ontwikkelen vanuit kleine demonstratieprojecten
• Zorgverzekeraar en gemeente zijn in the lead
• Eerst lange termijn en de weg waarlangs bepalen (pre-planning)
• Daarna doorrekenen en uitwerken
• Tegelijkertijd innoveren en verspreiden
• Motivatie van professionals is startpunt
• Coalities op basis van ideeën. Gemeente, zorgverzekeraar en zorgaanbieders hebben een open boek-relatie.

De Nieuwe drie-eenheid van de zorg is een alternatief voor de marktwerking. De voorgestelde aanpak werd toegejuicht door bestuur, professionals, wethouder en Achmea-medewerkers. Men gaat daar nu trachten de verschillende kenmerken tegelijk te realiseren. Bekijk hier de PowerPointpresentatie.

Lage rugklachten, overspannen zijn, migraine, depressie en griep zijn ziektebeelden die relatief vaak voorkomen bij de Amerikaanse en ook de Nederlandse beroepsbevolking. Amerikaanse bedrijven kopen voor hun medewerkers en familie zorg in. Zij vervullen de rol die zorgverzekeraars in Nederland hebben.

Het Virginia Mason Medical Center (VMMC) is een aanbieder van eerstelijns- en ziekenhuiszorg in Seattle. Als klanten heeft zij de verzekerden van onder meer Starbucks en Alaska Airlines. Zij ontwikkelde een zorgaanbod voor patiënten met lage rugklachten. Die kunnen zich elk uur van de dag telefonisch of per email wenden tot een VMMC-verpleegkundige. Die doet onmiddellijke triage. Indien nodig vindt er binnen 24 uur een gesprek met een fysiotherapeut en een huisarts plaats. Daarna volgt zorgverlening conform een evidence based zorgpad. Er zijn geen tussentijdse wachttijden. Deze gang van zaken leidt tot:
1. Betere gezondheid van patiënten, want hun rugklachten duren korter.
2. lagere zorgkosten: wat niet werkt, wordt niet betaald.
3. grotere productiviteit van de bedrijven, want het ziekteverzuim neemt af.

Triple Aim

Dankzij dit zorgpad bij rugklachten verwierf VMMC het grote bedrijf Intel als klant. Ook daar was de zorgpaden aanpak een groot succes. Inmiddels heeft VMMC ook voor de andere genoemde aandoeningen transmurale zorgpaden ontwikkeld. De leiding van Intel en andere bedrijven bleken de zorgpaden aanpak met Lean Six Sigma en Core Process Redesign goed te begrijpen. Want die manier van denken hanteren zij ook voor hun eigen productieprocessen. Al deze informatie pikte ik op uit hoofdstuk 2 van het boek ‘Pursuing the Triple Aim’, waarvan Maureen Bisognano en Charles Kenney de auteurs zijn en Jossey Bass de uitgever is. In dit boek verzamelden de auteurs zeven goede voorbeelden van zorgpaden met drie doelstelling tegelijk (Triple Aim), te weten:

• gezondheid bevorderen
• kwaliteit van zorg verhogen
• kosten verlagen

 

Zorgpadencongres

Ik zit al weken te denken hoe dit initiatief van bedrijven, eerstelijn en ziekenhuizen vorm kan krijgen in Nederland. Op het Julius Zorgpadencongres op 8 februari 2013, waarop ik een lezing geef, verwacht ik een voorstel te doen. Als je suggesties hebt voor een experiment in Nederland, hoor ik dat graag via: mail@guusschrijvers.nl. Wil je meer informatie over het Zorgpadencongres? klik dan hier.

In 2013 vindt voor de zesde keer de Masterclass Geïntegreerde Zorg voor Chronisch Zieken plaats. Als sterk punt van deze masterclass beschouwden eerdere deelnemers dat in de colleges zowel academische kennis als praktische ervaringen worden ingebracht en verbonden. De deelnemers komen uit verschillende sectoren van de zorg, zoals huisartsenzorg, eerstelijns centra, GGZ, ziekenhuizen, zorgnetwerken en verzekeraars. Ze zijn zowel managers in de zorg als praktiserende zorgverleners. De Masterclass staat onder leiding van Dr. Rob de Leeuw, verbonden aan het Julius Centrum, UMC Utrecht. De Masterclass van 12 colleges start op 12 maart 2013 en eindigt op 15 oktober 2013. De colleges worden gegeven in een prachtige omgeving in Zeist en vinden steeds plaats op een dinsdag van 15.00 tot 19.00 uur, met doorgaans een interval van twee weken ertussen.

College onderwerpen zijn:

• Ontwikkelingen in de bekostiging en financiering van de chronische zorg.
• Inhoudelijke ontwikkelingen in de chronische zorg.
• Verwachtingen over de chronische zorg van patiënten en patiëntorganisaties.
• Zelfmanagement, disease management en preventie.
• Verzekerde zorg, inkoop van zorg en kwaliteitsindicatoren.
• Procesontwikkeling en ondersteuning door ICT.
• Taakherschikking in de chronische zorg en verantwoordelijkheden.
• Culturen van organisaties en marktwerking.
• Samenwerken, onderhandelen en conflicthantering.
• Veranderen en leiderschap.
• Buitenlandse ervaringen (Kaiser Permanente, Engelse ketenzorg, Duitse aanpak disease management).
• Eigen projecten (afsluiting).

 

Vooraanstaande gastdocenten

Het aantal deelnemers is minimaal 12 en maximaal 18. In de Masterclass treden vooraanstaande gastdocenten op met kennis en ervaring in onderzoek, beleidsontwikkeling en/of de praktijk in het werkveld van geïntegreerde zorg, zoals Dr. Henk van der Steeg (mede initiatiefnemer van deze masterclass), Herman Flens (Achmea Zorgverzekeraars), Dr. Mark van Houdenhoven (HagaZiekenhuis), Leo Kliphuis (LVG), Robert Polet (NZa), Martien Bouwmans (Zorgverzekeraars Nederland), Mr. Mirjam de Bruin (Bureau Schutjens en de Bruin), Jan Christiaan Huijsman (Programmamanager Zorg ICT, UMC Utrecht), Dr. Maurice de Valk (Intermedic) en ikzelf. Wil jij je opgeven voor deze masterclass? Klik dan hier.

Nu zelfs in alle verkiezingsprogramma’s zorg in de buurt centraal staat, staat het belang voor de eerste lijn van wijkgericht werken niet meer ter discussie. De wijze waarop we samenhangende zorg in de buurt bereiken is echter nog niet overduidelijk. Op vele plaatsen wordt geëxperimenteerd met nieuwe overlegstructuren en samenwerkingsverbanden. Duidelijk lijkt wel dat er niet één gouden standaard is om tot meer wijkgericht werken te komen.
Tijdens dit congres over de transformatie van de eerstelijn werd zowel vanuit wetenschappelijke en beleidsmatige kant, als vanuit de praktijk belicht welke transformaties er nodig zijn om wijkgericht werken te kunnen realiseren en hoe je dit vorm kan geven. Bezoekers werden geïnspireerd door vele voorbeelden, inzicht in mechanismen en discussie over strategieën om in je eigen omgeving aan de slag te kunnen.

Regeerakkoord Zorg

Tijdens het congres  op 2 november in Almere, hielden Oud-Kamerlid Eeke van de Veen en ik  een workshop (‘De politieke Arena’) over de resultaten van het regeerakkoord die de zorg betreffen.  Ondergetekende inventariseerde eerst bij workshopdeelnemers waarover zij van gedachten wilden wisselen. Aan de hand van de meeste stemmen, kozen we vervolgens twee onderwerpen. Bij elk onderwerp kwam aan de orde:
1. Wat staat er precies in het regeerakkoord?
2. Wat is de recente parlementaire geschiedenis van het onderwerp?
3. Wat is de theoretische kennis over dit onderwerp?
Daarna volgde een discussie.

Het congres over de transformatie van de eerstelijn werd georganiseerd door  het Jan van Es Instituut, de Zorggroep Almere en het Julius Centrum.