Guus Schrijvers

In twintig regio’s stelt Achmea de volgende vraag aan mantelzorgers van mensen met dementie: hoe lang denkt u het vol te houden? Afhankelijk van het antwoord zet de professional dan respijtzorg in ter verlichting van de taken van de mantelzorger. We hebben het dan bijvoorbeeld over deeltijdopname van de dementerende voor enkele ochtenden per week in een verpleeghuis, verblijf op een dagvoorziening, een tijdelijke opname in een verzorgingshuis bij ziekte van de mantelzorger of extra thuiszorg.

Respijtzorg
Dit nieuws kwam 13 maart naar voren tijdens de promotie van Henk Kraijo, die de volhoudtijd van ruim 300 mantelzorgers onderzocht.  Het gebeurt zelden of nooit dat wetenschappelijke resultaten uit een proefschrift zo snel toepassing vinden in de praktijk van zorgverzekeraars. Helaas zijn gemeenten vergeten respijtzorg in te kopen, zo blijkt uit berichten in Zorgvisie.

Woede en moedeloosheid overheersten op een grote bijeenkomst 19 januari van mantelzorgers in de Statenzaal van de Provincie Groningen. Het Hattinga Verschure Platform had de bijeenkomst georganiseerd. Dit platform behartigt de belangen van mantelzorgers in het noorden van Nederland.

Nota
Mijn presentatie bestond uit een breed overzicht van de economische aspecten, ontwikkelingen en actualiteit van mantelzorg. Na mijn lezing kwamen er van de circa zeventig aanwezige mantelzorgers vele emotionele reacties vol wanhoop, woede en zelfbeklag. Ik  heb hun het advies gegeven om hun nare casuïstieke ervaringen te bundelen in een nota en elke casus te voorzien van suggesties, hoe deze voor hun zelf en andere betrokkenen beter had kunnen verlopen. De titel van de nota die ik suggereerde was: Maak van jouw emotie je kracht. Ik liet mij daarbij inspireren door het oude Bijbelse spreekwoord ieder mens krijgt kracht naar kruis. De deelnemers reageerden onthutst: Nu moesten ze ook nog een stuk gaan schrijven. Andries Kroese die werkt bij Zorgbelang Groningen en het genoemde platform ondersteunt, gaat bekijken of zo’n nota haalbaar is.

SCPO-rapporten
Op het congres over Financiële Toegang tot de Langdurige Zorg op 30 september komt mantelzorg uitvoerig aan de orde. Medewerkers van het Sociaal Cultureel Planbureau vatten dan voor de congresgangers alle SCPO-rapporten van de afgelopen vijftien jaar samen. Ook doen zij een voorspelling over de beschikbare mantelzorg in de komende jaren. Hier vind je meer informatie over het congres. Mijn PowerPoint presentatie over mantelzorg tref je hier aan.

Meer informatie over het Hattinga Verschure Platform tref je aan op www.sphv.nl .Het platvorm draagt de de naam van de bedenker van de naam mantelzorg, Joop Hattinga Verschure, hoogleraar ziekenhuiswetenschappen bij het UMC Utrecht van 1971-1984.

Ziekenhuizen van de toekomst gaan zich opnieuw bundelen rond thema’s, bijvoorbeeld als diagnostisch centrum of als ondersteuner voor de eerstelijn. De indeling van ziekenhuizen naar medisch specialisme is uit de tijd. Deze bevindingen bracht Hein Abeln naar voren op zaterdag 15 februari tijdens de herdenking van de 100ste geboortedag van prof. Joop Hattinga Verschure op het UMC Utrecht.

Abeln is bestuursadviseur en partner van adviesbureau Twynstra  Gudde te Amersfoort. Hij schetste drie ontwikkelingen voor medisch specialisten sinds de jaren zeventig. Ten eerste sturen ziekenhuisbestuurders tegenwoordig meer op collectieve ambitie en bezieling dan op het faciliteren van maatschappen van medisch specialismen. Ten tweede is het bijhouden van de eigen vakkennis thans van nog grotere betekenis dan vroeger. Ten derde vindt veel meer sturing plaats op uitkomsten van behandeling en zorg.

Genuanceerd

Oud-student Abeln memoreerde dat zijn professor Joop Hattinga Verschure al deze ontwikkelingen al had voorzien, toen hij als hoogleraar ziekenhuiswetenschappen bij de Medische Faculteit Utrecht (1971-1984) werkte. Ondergetekende (ook oud-student) volgde in 1987 de genoemde Hattinga Verschure op. Ik herinnerde de ruimt zestig symposium deelnemers eraan, hoe genuanceerd Hattinga Verschure altijd was. Hij zei vaak: het is altijd én – én en nooit of – of. Patiënt de baas of de dokter? Nee. Het is én – én. Overheidssturing of marktwerking? Nee. Het is én – én. Centralisatie of decentralisatie? Beiden moeten gebeuren.

Mantelzorg

Tijdens het symposium ging ook grote aandacht uit naar het begrip mantelzorg, dat Hattinga Verschure bedacht in 1971. Mantelzorg zonder liefde is niet mogelijk, aldus Hattinga Verschure. Deelnemers aan het symposium wezen erop, dat mantelzorgrelaties vaak verzuurd zijn. Zoals ook huwelijken slecht kunnen zijn. Is er dan geen sprake van mantelzorg? Ben je geïnteresseerd in de PowerPoint presentatie van Hein Abeln? klik dan hier.

Op zaterdag 15 februari van 10.00 tot 13.30 uur ben ik gastheer van ‘Mantelzorg en zorginnovatie in perspectief’ in de gele collegezaal van het UMC Utrecht. Dit symposium zal worden gehouden in het kader van de honderdste geboortedag van prof. dr. Joop Hattinga Verschure.

Hattinga Verschure was in leven medisch directeur van het Lucas Andreas Ziekenhuis en het OLVG te Amsterdam, een korte tijd medisch directeur van het AZU, bouwpastoor van het UMC Utrecht in De Uithof en hoogleraar  ziekenhuiswetenschappen van de Medische Faculteit Utrecht. Zijn Instituut voor Ziekenhuiswetenschappen is een van de voorgangers van het Julius Centrum.

Hattinga Verschure heeft de term mantelzorg geïntroduceerd in de Nederlandse taal. Hij heeft in 1971 (zo’n veertig jaar geleden) als eerste op de grote noodzaak daarvan gewezen vanwege de kostenstijging van de gezondheidszorg. Ook startte hij multidisciplinair onderwijs in  datzelfde jaar en ontwierp het beroemde P-model voor ziekenhuizen. Tal van oud-leerlingen kwamen in leidinggevende posities terecht in wetenschap, onderwijs en veld van de gezondheidszorg.

Het symposium-programma omvat lezingen over de mantelzorg, multidisciplinair onderwijs en de ziekenhuisorganisatie. Je kan je vóór 1 februari 2014 aanmelden, door een mail te sturen aan: mail@guusschrijvers.nl. Meer informatie en het programma vind je hier.

Kwetsbare ouderen hebben vaak behoefte aan verzorging en verpleging thuis. Meestal gebruiken zij drie of meer medicijnen per dag. Vaak moeten ze kortdurend terug naar een arts. Want meestal zijn kwetsbare ouderen ook chronisch ziek.

Ondersteuning

Een wijkverpleegkundige zou hen moeten steunen. Met handige en makkelijk te bedienen technologieën, in hun eigen regie bij verzorging, verpleging, medicatie en medische zorg. Met steun van verzorging thuis en van wijkverpleging kan zo veel spoedopnamen in ziekenhuizen voorkomen worden. Dat is het Standpunt, dat ActiZ voorzitter prof. Dr. Guus Van Montfort uitwerkt bij de opening van het Congres Chronische Zorg: persoonsgerichte zorg en eigen regie, op 28 juni in Zeist.

iPad

‘Het is verrassend hoe kwetsbare ouderen met een iPad omgaan die is voorzien van enkele grote knoppen op het scherm’, vertelt professor Van Montfort. ‘Na een paar dagen zie je niet alleen de eigen regie toenemen, maar ook het gevoel van veiligheid en de kwaliteit van leven.’

Betere kwaliteit

Het begrip persoonsgerichte zorg staat dus centraal tijdens het Congres Chronische Zorg. Persoonsgerichte zorg helpt mensen met een chronische ziekte om hun ziekte beter in te passen in het dagelijks leven. Als patiënten zelf meer meer de regie in handen nemen en de verantwoordelijkheid nemen om zo gezond mogelijk te leven met hun aandoening, kan dit een impuls geven tot betere kwaliteit van zorg en leven. Persoonsgerichte zorg en eigen regie werken goed voor veel mensen met een chronische aandoening. Maar waar liggen de grenzen van een dergelijke aanpak?

Meer informatie en aanmelden

ZonMw, Vilans en het Julius Centrum organiseren op 28 juni het Chronische Zorg Congres in het Achmea Congres Centrum te Zeist. Download de brochure voor meer informatie en meld je aan!

De verpleeghuisarts moet de wijk in. Want daar wonen meer kwetsbare ouderen dan in verzorgings- en verpleeghuizen. De specialist Ouderengeneeskunde (zo heet de verpleeghuisarts tegenwoordig) zou dan de multi-pathologie van deze ouderen in kaart kunnen brengen en ook de medicatie. Huisartsen hebben hiervoor geen tijd en te weinig expertise over de inwerking van verschillende chronische ziekten op elkaar. Oud- VWS Staatsecretaris Marlies van Veldhuijzen (CDA) en ik zijn het hierover eens. Wij spraken elkaar op 5 juni. Op vrijdag 28 juni op het congres Chronische Zorg: persoonsgerichte zorg en eigen regie, werk ik deze gedachte uit in een workshop.

Congres Chronische Zorg

Het begrip persoonsgerichte zorg staat centraal tijdens het Congres Chronische Zorg. Persoonsgerichte zorg helpt mensen met een chronische ziekte om hun ziekte beter in te passen in het dagelijks leven. Het gaat over wat mensen nodig hebben om zich gezond en gelukkig te voelen. Ook eigen regie kan hieraan bijdragen. Als patiënten meer de rol van regisseur op zich nemen en de verantwoordelijkheid nemen om zo gezond mogelijk te leven met hun aandoening, kan dit bovendien een impuls geven tot betere kwaliteit van zorg en leven. Persoonsgerichte zorg en eigen regie werken goed voor veel mensen met een chronische aandoening. Maar het werkt niet bij iedereen. Waar liggen de grenzen van een dergelijke aanpak? ZonMw, Vilans en het Julius Centrum organiseren dit congres in het Achmea Congres Centrum te Zeist. Download de brochure voor meer informatie en meld je aan!

Sinds jaar en dag staat de scheiding van wonen en zorg op de beleidsagenda van regering, parlement en tal van beleidsinstanties. Want de AWBZ is voor zorg en niet voor wonen. De zittende regering tracht deze scheiding te realiseren door hoge eigen bijdragen te vragen voor verblijf in verzorgingshuizen en verpleeghuizen. Die worden voor mensen met een modaal of hoger inkomen zo hoog, dat vele partners en kinderen zich gaan inspannen om thuiszorg zo te arrangeren dat ernstig behoeftige mensen toch thuis kunnen blijven wonen. Want thuis betaalt men een veel lagere eigen bijdrage. Dit houdt in dat vanaf 2014 verzorgingshuizen leeg gaan lopen. Die trend is nu al zichtbaar.

Hoge eigen bijdragen

Dit leeglopen is een gewenst gevolg van het beleid van een aantal achtereenvolgende  regeringen en van vele beroepsgroepen: zorg dichtbij huis en zo lang mogelijk thuis, dat willen we toch? Ook verpleeghuizen krijgen te maken met de gevolgen van de hoge eigen bijdragen voor verblijf. Want mensen met somatische aandoeningen zullen zo lang mogelijk thuis willen blijven. Wat resteert zijn dementerenden. Want die vragen bij zwerfgedrag en apathie zo veel zorg en bewaking, dat thuiszorg niet meer is op te brengen, ook niet voor de rijkeren onder ons.

Congres AWBZ en Wmo

Deze voorspellingen doe ik bij het Julius Centrum op het congres over recente ontwikkelingen in beleid, veld en onderzoek van de AWBZ en de Wmo, dat de Julius Academy organiseert op vrijdag 5 april in de Reehorst te Ede. Wil jij in één dag op de hoge raken van al die ontwikkelingen? Kom dan naar dit congres.

Op 5 oktober 2012 stond er een uitgebreid interview met mij in Medisch Contact. Citaat: ‘Huisartsen en specialisten moeten één team gaan vormen.’ Lees het volledige artikel.