Guus Schrijvers

In de afgelopen dertig jaar is het aandeel mensen met overgewicht in Nederland toegenomen, zowel bij volwassenen als bij 4 tot 20 jarigen. De toename is vooral groot bij volwassenen; het aandeel met ernstig overgewicht is zelfs meer dan verdubbeld. Bij mannen van 40 jaar of ouder heeft inmiddels meer dan de helft overgewicht. In 2009/2011 hadden zo’n 6,5 miljoen mensen in ons land matig tot ernstig overgewicht. Dat komt neer op een aandeel van 41 procent. Er zijn dus meer mensen met overgewicht dan mensen die roken (33% in 2010).

Hoge kosten

In 2007 werd in ons land 505,4 miljoen euro uitgegeven aan zorg voor (directe) gevolgen van ernstig overgewicht. De zorgkosten per Amerikaan met ernstig overgewicht waren in 2009 42% hoger dan voor een Amerikaan met een gewoon gewicht. De kosten van de Amerikaanse gezondheidszorg zouden in 2009 tien procent lager zijn, indien de prevalentie van overgewicht op het niveau van 1987 was gebleven.

Preventie

Aan het bevorderen van een gezond gewicht en een gezonde voeding is in Nederland in 2007 ongeveer 13 miljoen euro uitgegeven, bijna negen miljoen aan voorlichtingsactiviteiten en vier miljoen aan preventieve dieetadvisering door diëtisten. Dat is veel minder dan de kosten van 505,4 miljoen euro aan zorg voor mensen met overgewicht.

Nieuw Boek

Deze kennis staat in hoofdstuk 2 van mijn boek in wording Meer gezond en Welzijn voor ons geld. Het hoofdstuk heeft als titel: In een gezonde omgeving wonen gezonde mensen. Ik ben benieuwd wat jij van dit hoofdstuk vindt. Denk mee!

Preventie van besmettelijke ziekten, kindersterfte, alcoholmisbruik, roken en verkeersdoden was in de afgelopen 170 jaren enorm succesvol. In de komende dertig jaar is er preventie nodig van overgewicht, alcoholverslaving (hetgeen weer enorm is toegenomen) en van tabaksgebruik (dat nog steeds te hoog is). De geschiedenis leert dat preventie alleen succes heeft als deze vanuit de zorg voortkomt en niet vanuit de overheid.

Omgeving en gedrag

Het duurde in het verleden 20 tot 30 jaar voordat preventie echt effect had. Ook was en is het van belang dat zowel de ziekmakende omgeving (bijvoorbeeld goede riolering) van mensen gezonder wordt als het gedrag (bijvoorbeeld stoppen met roken).  Al deze kennis staat in het voorlopige tweede hoofdstuk van Het Zorginnovatieboek: Meer gezondheid en welzijn voor ons geld dat ik zojuist gepubliceerd heb. Het hoofdstuk heeft als titel: In een gezonde omgeving wonen gezonde mensen. Ik ben benieuwd wat jij van dit hoofdstuk vindt.

 

 

Zieken huizen die besparen op acute zorg en IC afdelingen mogen die besparingen voor een groot deel herbestemmen voor preventie, bijvoorbeeld aan valpreventie. Op deze manier zouden er geen professionals in die ziekenhuizen ontslagen hoeven te worden. Alleen de werkzaamheden worden anders. Meer geld voor valpreventie bij mensen met poreuze botten (osteoporose) en bij mensen die snel hun evenwicht verliezen, levert dan weer extra verlaging van het aantal opnames op.

Symptoomherkenning
Het geld zou ook uitgegeven kunnen worden aan cursussen om competenties bij patiënten en mantelzorgers te verhogen bij acute situaties. Door eerdere symptoomherkenning kunnen bijvoorbeeld mensen met COPD eerder hun medicatie aanpassen en daarmee benauwdheidsaanvallen voorkomen. Partners van patiënten met een hoge bloeddruk en/of hartfalen zouden ook een training in reanimeren kunnen krijgen, betaald uit die bespaarde en opnieuw bestede gelden. Al deze tips staan in het voorlopige eerste hoofdstuk van Het Zorginnovatieboek: Meer gezondheid en welzijn voor ons geld dat ik zojuist gepubliceerd heb. Ik ben benieuwd wat jij van dit hoofdstuk vindt.

Zorgaanbieder, financier en patiënt staan centraal in de nieuwe drie-eenheid van de zorg ofwel Triple Aim. Gezamenlijk streven zij naar verbetering van de drie velden van de driehoek: Gezondheid, Kwaliteit van zorg en Kosten per verzekerde. De posities van de drie partijen zijn hier verschillend, evenals bij marktwerking. Maar er is wel eenheid van beleid. Daarmee onderscheidt deze driehoek zich van de driehoek van de marktwerking, waarin de drie partijen zorgaanbieders, patiënten en financiers zich nadrukkelijk profileren op hun eigen posities.

Preventieve interventies

Ook zorgverzekeraars streven bij triple Aim preventie na. Ik weet dat zij nu nog geen financiële middelen op basis van de Zorgverzekeringswet kunnen toewijzen aan preventieve interventies, zoals leefstijlbevordering. Dat moet veranderen. Ook ziekenhuizen streven bij de Triple Aim-aanpak preventie na. Dat is mogelijk met twee soorten activiteiten. Ten eerste door ‘motivational interviewing’ als een verpleegkundige of specialist vaststelt dat een ziekenhuisopname mede is veroorzaakt door een ongezonde leefstijl. Ten tweede hebben ziekenhuizen een taak om patiënten na een ernstige ingreep te helpen hun leven weer in balans te brengen en om verslechtering en recidive te voorkomen. Ik denk hierbij aan hartrevalidatie, oncologische revalidatie, algemene revalidatie na chirurgische ingrepen. Dit citaat staat in het eerste hoofdstuk van Het Zorginnovatieboek: Meer gezondheid en welzijn voor ons geld dat ik zojuist gepubliceerd heb. Ik ben benieuwd wat jij van dit hoofdstuk vindt.

‘Eén gezamenlijk afgesproken ‘nationaal preventieplan’, dat ervoor moet zorgen dat mensen gezonder gaan leven.’ Met dat verzoek richtten Hanke Bruins Slot (CDA) en Pia Dijkstra (D66) zich eind vorig jaar tot minister Edith Schippers en staatssecretaris Martin van Rijn. Met het Nationaal Preventie Programma (NPP) komt het kabinet duidelijk aan dit verzoek tegemoet. Want het NPP zal zich kenmerken door intensieve interactie met de betrokken partijen. Inhoudelijk staat nog niets vast. Het plan moet in het najaar openbaar worden. Therese Noorlander trekt bij VWS dit programma.

Nieuwe boek

Inmiddels Zijn de hoofdstukken van mijn nieuwe boek gereed die gaan over preventie. Gelet op het genoemde preventieplan worden deze hoofdstukken binnenkort al op mijn website gepubliceerd. Het boek zelf komt eind 2014 uit. Blijf deze website en mijn Twitterberichten volgen.

Sinds eind jaren zestig vindt een heftig wetenschappelijk en maatschappelijk debat plaats of meer zout in voeding zoals chips, patat en soep leidt tot hogere bloeddruk, meer hartinfarcten, meer beroertes en meer sterfte. In die ruim veertig jaar vonden tientallen studies naar deze verbanden plaats. Vier gezaghebbende, achtereenvolgende literatuur studies van het Cochrane Center hadden als conclusie dat er geen bewijs bestaat voor de relatie minder zout, meer gezondheid.

Zoutreductie in voeding

Er bestaan artikelen die deze relatie wel en die deze relatie niet aantonen. Beide soorten artikelen zijn geschreven door onderzoekers met en zonder banden met de voedingsindustrie. Ik kom tot deze conclusie na lezing van een zeer recent artikel van Newyorkse onderzoekers van de Mailman School of Public Health van de Columbia University. De onderzoekers wijten het gebrek aan bewijs aan tekort schietende onderzoeksmethoden (onder meer te kleine groepen en te weinig nametingen) en verkeerde uitkomstmaten. Over de gehele wereld is het overheids- en medisch beleid gericht op vermindering van de zoutinname. De auteurs bepleiten dat overheden en instanties hun verantwoordelijkheid nemen en dan maar eventueel zonder overtuigend bewijs toch zoutreductie in voeding blijven nastreven. De opzoekgegevens van het artikel zijn: Bayer R. et al, Salt and Public Health: Contested science and the challenge of Evidence-based decision making, Health Affairs, december 2012, pp 2738-2746.

‘Meer gezondheid per Euro’

Ik stuitte op dit artikel bij het schrijven van hoofdstukken twee en drie van mijn nieuwe boek ‘Meer gezondheid per Euro’. Die hoofdstukken gaan over preventie. Ik had willen pleiten voor een zoutaccijns, waardoor producten met veel zout duurder worden, wat leidt tot minder aankopen. Dat pleidooi ga ik toch maar niet houden. Totdat het overtuigende bewijs van ‘minder zout, meer gezondheid’ wel gevonden is. Ik ben overigens gezondheidseconoom en geen expert op het terrein van voeding. Wie meent dat de conclusies van Bayer en collega’s onjuist zijn, nodig ik uit om hieronder te reageren of via mail@guusschrijvers.nl. Mijn boek komt in 2014 uit.

Op 5 oktober 2012 stond er een uitgebreid interview met mij in Medisch Contact. Citaat: ‘Huisartsen en specialisten moeten één team gaan vormen.’ Lees het volledige artikel.

Verantwoording en dankwoord

Hoofdstuk 1. Gedragseconomie, Triple Aim aanpak, co-creatie, cappuccinomodel en zorginnovatie

Hoofdstuk 2. In een gezonde omgeving wonen gezonde mensen

Hoofdstuk 3. Gezond maakt mooi, slim en blij

Hoofdstuk 4. Duur in de mond houdt het lichaam gezond

Hoofdstuk 5. Geboortezorg: een goed begin is het halve werk

Hoofdstuk 6. De jeugd is gezond, professionals zijn innovatief en de transitie gaat te snel

Hoofdstuk 7: De eerstelijn toen, nu en straks

Hoofdstuk 8. Het geheel van de chronische zorg is meer dan de som der delen

Hoofdstuk 9. De ouderdom komt met beperkingen

Hoofdstuk 10. Kanker economisch benaderen: ja dat kan

Hoofdstuk 11. De diagnostische inflatie van de geestelijke gezondheidszorg

Hoofdstuk 12. De verslavingszorg: een hernieuwde doordenking gewenst

Hoofdstuk 13. Gezondheidswinst en besparingen door intensivering farmaceutische zorg

Hoofdstuk 14. Niets is zo planbaar als spoedzorg

Hoofdstuk 15. Van zorgpaden naar menu gestuurde zorg

Hoofdstuk 16. Ziekenhuizen en hun antwoord op disruptieve innovaties

Hoofdstuk 17. Triple Aim, co-creatie en het Cappuccino-model

Hoofdstuk 18. Nawoord: een econoom doet toekomstvoorspellingen voor de zorg

Het boek is uitgegeven door uitgeverij Thoeris en is gewoon in de boekhandel te bestellen. Je kunt het ook rechtstreeks bij de uitgever bestellen op www.Thoeris.nl.