Guus Schrijvers

Door Liane den Haan, onafhankelijk Tweede Kamerlid.

Mantelzorgers worden steeds belangrijker. Tijdens deze coronacrisis komt dat nog eens extra naar voren. Toen in het begin van de crisis de dagbesteding dicht ging, en de thuiszorg werd afgeschaald, kwam alle zorg bij mantelzorgers te liggen. De zorgprofessionals kunnen de zorg nog neerleggen bij mantelzorgers, maar mantelzorgers hebben niemand om op terug te vallen. Omvallen is geen optie, want wie moet er anders voor hun naaste zorgen?

Doorschuiven kan niet

Nu, met Omikron is dit nog actueler. Door de uitval van personeel in de thuiszorg, verpleeghuiszorg en dagbesteding, krijgen veel zorgorganisaties hun roosters niet meer rond. Personeel dat nog wel aan het werk is, is moe en zullen het niet meer lang volhouden. Het resultaat is dat de druk op mantelzorgers de komende tijd alleen maar zal toenemen. Gek genoeg gaat het in de pers altijd over de druk op de ziekenhuizen. De ziekenhuizen zijn ook gedurende deze hele coronacrisis buitengewoon zichtbaar gemaakt. Terecht, want het ging daar, zeker de afgelopen 2 jaar, over leven of dood. Maar het ziekenhuis is maar het topje van de ijsberg. De druk op de thuiszorg, de verpleeghuizen, de revalidatiecentra en de GGZ is ook torenhoog. En de uitval daar van zorgmedewerkers geeft een extra zware belasting op mantelzorgers.  In het begin van de crisis was er nog veel aandacht voor de thuiszorg en de verpleeghuizen, maar nu hoor of zie je er niets over. Laat staan dat er iemand omkijkt naar de mensen die alle zorg moeten opvangen, de mantelzorgers.

Regeerakkoord en de positie van mantelzorger

Verbaasd was ik daarom wel toen ik het regeerakkoord ontving. In het hele document komt mantelzorg één keer voor. In een opsomming van zaken waarop ingezet moet worden om ouderen gezond oud te kunnen laten worden in hun eigen of passende omgeving. Voor een groep die een enorme maatschappelijke en sociale waarde heeft, en ook nog een economische waarde heeft van 6,6 miljard, is dat natuurlijk erg summier. Bij het debat over het regeerakkoord heb ik daarom, samen met Sjoerd Warmerdam van D66, het kabinet verzocht om te komen tot een integrale visie op informele zorg, waaronder mantelzorg.

Want dat is hard nodig. De zorg zoals die nu georganiseerd is, is niet vol te houden. Er is nu al een nijpend te kort aan personeel en dat zal alleen maar toenemen. We zullen dus moeten nadenken over wat we verstaan onder de reguliere zorg. Hoort informele zorg onderdeel te zijn van de reguliere zorg? En zo niet, wat kunnen we dan verwachten van de zorgprofessionals?  Dat zijn zaken waar we over moeten nadenken.

Hoe dan ook, we moeten mantelzorgers beter ondersteunen. Wat mij betreft zou het mooi en terecht zijn als mantelzorgers een formele positie krijgen in de reguliere zorg, zodat zij gemakkelijk kunnen aantonen dat zij zorg verlenen. Nu moeten mantelzorgers vaak ijzer breken om dat te kunnen aantonen. Een landelijke mantelzorgverklaring zou hier een oplossing voor zijn. Een amendement hierover is twee jaar geleden al aangenomen in de Tweede Kamer. De overheid is nu aan zet om dat te regelen.

Regie,  bekostiging en pakket

Voor een betere ondersteuning van mantelzorgers is ook landelijke regie nodig. Nu is het zo dat de ondersteuning van mantelzorgers per gemeente enorm verschilt. In de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) staat dat gemeenten mantelzorgers zoveel mogelijk in staat moeten stellen om hun taken als mantelzorger uit te voeren. Dat is natuurlijk erg vaag omschreven. In de praktijk betekent dat, dat de ene gemeente de ondersteuning goed op orde heeft, terwijl de andere gemeente het houdt bij een jaarlijkse VVV-bon van 25 euro of pas hulp biedt op het moment dat een mantelzorger is omgevallen. Veel gemeenten beknibbelen op mantelzorgondersteuning, om gaten in de begroting van andere beleidsdomeinen te dichten. Daarom is het ook zo belangrijk dat de gemeenten voldoende geld krijgen en dat het geld dat bedoeld is voor mantelzorgers geoormerkt wordt én verantwoord wordt. Zo weten we zeker dat het geld bij de juiste groep terecht komt.

Wat ook zou helpen is om landelijk een pakket aan basismaatregelen vast te stellen voor mantelzorgondersteuning waar alle gemeenten aan moeten voldoen en natuurlijk moet daar geld beschikbaar voor worden gesteld.

Het bestuurlijk akkoord van 2020 en prestatieafspraken als bouwstenen voor integrale visie

Het bestuurlijk akkoord Samen Sterk voor Mantelzorg, dat is gesloten door gemeenten, zorgverzekeraars, MantelzorgNL, het ministerie van Volksgezondheid welzijn en Sport en VNO/NCW  is een goede eerste aanzet. Daarom heb ik ook aan het kabinet verzocht om dit bestuurlijke akkoord mee te nemen in de integrale visie.  Het akkoord is in 2020 gesloten en helaas zijn van veel van de afspraken in dat akkoord nog weinig terecht gekomen. Het zou goed zijn om prestatieafspraken te maken, zodat afspraken uit dat akkoord wel opgepakt móeten worden.

Dementie: zorg voor de mantelzorger

Ten slotte is het van groot belang dat in die visie nadrukkelijk aandacht wordt besteed aan de mantelzorgers die zorgen voor een naaste met dementie. Die hebben het vaak relatief zwaar. Het is van belang dat zij goede casemanagement ontvangen, dat er logeerzorg beschikbaar is en dat bij hen een vinger aan de pols wordt gehouden, zodat er niet pas hulp komt op het moment dat een mantelzorger omvalt. Want de mantelzorger zorgt, maar er moet ook voor hen worden gezorgd.

Door Bronne Pot en Liesbeth Hoogendijk, MantelzorgNL.

De Nederlandse overheid verwacht steeds meer van de burger. Wie oud wordt, blijft langer thuis wonen. Met hulp van het eigen netwerk. Wie kan werken, moet werken. Van de burger wordt een grote mate van zelfredzaamheid verwacht.  Dit is een opgave voor burgers die veel eigen inzet vergt. Deze opgave hoeft niet onmogelijk te zijn, mits de overheid burgers  steunt om hun leven hieromheen in te richten. Als het gaat om mantelzorg, merken wij dat het vaak mis gaat. Van de mantelzorger wordt veel verwacht en ondersteuning is niet altijd makkelijk te regelen. De mantelzorger wordt te vaak van het kastje naar de muur gestuurd.

Tekenend is een voorbeeld deze zomer op RTV Drenthe. In de gemeente Westerveld liggen verschillende aanvragen voor een mantelzorgwoning. Ter sprake komt een kwiek ouder echtpaar dat zich wil voorbereiden op hun oude dag en verzorging wenst door de eigen familie. Ergo: langer thuis wonen en langer thuis zorgen. Een geweldig initiatief wordt door de mensen zelf genomen. Om deze woning te mogen plaatsen vraagt de gemeente om een bewijs van mantelzorg. Wat volgt is een stroperig proces van anderhalf jaar dat sneuvelt omdat het echtpaar niet met de gevraagde doktersverklaring kan aantonen dat er sprake is van mantelzorg. Dit valt te verklaren doordat huisartsen het beleid hanteren  om deze verklaringen niet af te geven. De mantelzorgverklaring bestaat immers niet. Deze mensen werden dus op pad gestuurd met een onmogelijke opdracht. De situatie escaleert zodanig dat zelfs de gemeentelijke ombudsvrouw zich er mee bemoeit.

Deze casus staat niet op zichzelf. Verre van. MantelzorgNL heeft een landelijke hulplijn voor mantelzorgers. In 2020 ontving MantelzorgNL naar schatting 1.060 vragen van mantelzorgers waarin de vraag naar een mantelzorgverklaring centraal stond om in aanmerking te komen voor regelingen. Dit lijkt slechts het topje van de ijsberg omdat veel mantelzorgers hun signalen niet delen en/of vroegtijdig afhaken wanneer zij veel drempels ervaren bij het in aanmerking komen voor regelingen. Daarnaast ontvangt MantelzorgNL over dit thema vragen van gemeenten, mantelzorgsteunpunten, huisartsen en overige (zorg)professionals.

5 miljoen mantelzorgers zonder positie

Nederland kent bijna 5 miljoen mantelzorgers die de zorg op zich nemen voor een naaste. Met de meeste van deze mantelzorgers gaat het goed. Zij kunnen de zorg voor hun naaste goed combineren met hun andere bezigheden, zoals werk en gezin. De meeste mantelzorgers kloppen nooit aan bij de overheid om hulp te vragen, zij lossen het in hun eigen netwerk. Maar er is ook een groep mantelzorgers, zo’n 840.000 mensen, die  zowel langdurig (meer dan drie maanden) als intensief (meer dan 8 uur per week) hulp geeft aan een naaste. Zij hebben wel hulp nodig van de overheid en komen vaak terecht bij de gemeente of bij de zorgverzekeraar. 

Om de mantelzorger en diens naaste  te ondersteunen zijn er tal van regelingen op de terreinen van zorg, inkomen, wonen, studie en  werk. Maar bij het aanvragen van een voorziening of regeling ervaren mantelzorgers   obstakels.  De eerste is geschetst in het voorbeeld hierboven. Mantelzorgers moeten bij verschillende instanties steeds opnieuw aantonen dat ze mantelzorger zijn en kunnen dan vaak niet  voldoen aan de vereisten die opgelegd worden. Ten tweede worden mantelzorgers vaak van het kastje naar de muur gestuurd. Onbekendheid met regelingen, het gefragmenteerde aanbod en de verschillende werkwijzen zorgen ervoor dat  mantelzorgers, én vaak ook behandelende partijen, onbekend zijn met de mogelijkheden die er wel zijn. Dat elke gemeente hulp en ondersteuning anders heeft georganiseerd, draagt hier zeker aan bij.  

Een landelijke mantelzorgverklaring; of toch niet

Dit zijn tal van knelpunten en situaties waar mantelzorgers tegen aan lopen. Voor een meerderheid van de fracties in de Tweede Kamer was dit in 2020 aanleiding om een amendement van 50Plus te steunen, waarin de regering werd opgeroepen om een eenduidige, landelijke mantelzorgverklaring te ontwikkelen. Zodat mantelzorgers in ieder geval aan kunnen tonen dat zij mantelzorg geven.  Vertegenwoordigers van gemeenten, uitvoeringsinstanties, MantelzorgNL en het ministerie van VWS hebben de mogelijkheden verkend. Naast cijfers die de urgentie onderschrijven, waren er ook goede voorbeelden van gemeenten die de toegang voor mantelzorgers wel goed geregeld hebben. Zoals bijvoorbeeld in Den Bosch waar partijen afgesproken hebben dat het door een sociaal werker van een persoonlijk gesprek gemaakte verslag over de mantelzorgsituatie, door iedereen wordt erkend. De mantelzorger hoeft dus niet elke keer opnieuw aan te tonen zorgtaken uit te voeren en het aanvragen van een voorziening is transparant. 

Als vervolg op de verkenning is  in samenwerking met de VNG vanuit het ministerie van VWS een subsidietraject gestart voor gemeenten om de toegang tot ondersteuning van mantelzorgers te vereenvoudigen. Meer dan 70 gemeenten tekenden op deze subsidieaanvraag in en werden gehonoreerd om aan deze vereenvoudiging te gaan werken. MantelzorgNL vindt dit  verrassend en hoopgevend. Dit betekent dat veel gemeenten zicht bewust zijn van de opgaves waar mantelzorgers voor staan en dat goede ondersteuning mantelzorgers helpt, om de zorg voor een ander vol te houden.

Teleurstellend is wel dat er geen draagvlak lijkt te zijn voor een landelijke mantelzorgverklaring, die ongeacht waar je woont, jou als mantelzorger erkent. Dit is zelfs extra teleurstellend als je bedenkt dat een meerderheid in de Tweede Kamer hierom heeft gevraagd. Wellicht is er een vrees dat een mantelzorgverklaring geïnterpreteerd wordt als toegang ‘met een recht op …’ tal van voorzieningen. Een verklaring biedt echter geen recht op, maar bevestigt wel dat de mantelzorger zorgtaken uitvoert. Het geeft de mantelzorger een positie, om aanvragen voor regelingen soepeler te laten verlopen. Het helpt om de mantelzorger te erkennen als een persoon die een naaste  helpt en daarbij  ondersteuning nodig heeft. Het helpt om eindelijk eens iets te gaan doen aan de vele honderdduizenden overbelaste mantelzorgers in ons land en hen daadwerkelijk  te ondersteunen. 

Geen vrijblijvendheid meer

In Nederland staan wij de komende jaren voor een gigantische uitdaging om ons zorgstelsel houdbaar voor de toekomst te maken. Iedereen moet daar aan bijdragen en daar horen ook mantelzorgers bij. Dat kan alleen als mantelzorgers ook als zodanig herkend en erkend  worden. Dan wordt herkend en erkend dat wat zij doen niet alleen waarde heeft voor de mensen voor wie zij zorgen, maar ook waarde voor de samenleving. En dat de samenleving hen, tenminste, helpt om te zorgen in plaats van het opwerpen van regels en belemmeringen. Daarom wil MantelzorgNL dat mantelzorgers een positie hebben, zodat  zij erop kunnen vertrouwen dat zij niet alleen veel doen, maar ook ondersteuning kunnen krijgen en dat deze soepel  geregeld kan worden. Een mantelzorgverklaring helpt daarbij. Het is tijd dat wij in Nederland deze verklaring gaan invoeren. 

20 april 2016 is er in Zeist een congres en beurs over het versterken van mantelzorg door middel van begeleiding, cursussen, trainingen, apps, financiële prikkels en gerichte subsidies. Voor dit congres ben ik op zoek naar organisaties of zzp-ers met een interessante innovatie op het gebied van mantelzorg die ze willen presenteren op het congres.

Gebruiksvriendelijk
Er is een ochtend programma met plenaire sessies en een middagprogramma met onder meer actuele workshops, waarin zo’n 40 zorgaanbieders, cursusaanbieders en app ontwikkelaars kunnen laten zien hoe hun innovatie bijdraagt aan het versterken van mantelzorgers. De zestien meest belovende innovaties mogen een korte voordrachten van maximaal vijf minuten houden. Dit zijn innovaties die makkelijk te gebruiken zijn en daadwerkelijk kunnen bijdragen aan het (zowel fysiek als psychisch) ontlasten van de mantelzorger.

Voorbeelden
ICT-ondersteuning kan helpen tegen overbelasting en bijdragen aan het verlengen van de volhoudtijd van mantelzorgers. Er zijn tegenwoordig talloze innovaties die mantelzorgers kunnen ondersteunen. Sommigen werken prima en zijn echt handig, anderen niet. Een goed voorbeeld is een elektronisch hulpmiddel voor mantelzorgers dat alarm slaat als een persoon gaat dwalen en aangeeft waar deze persoon zich bevindt. Een andere handige innovatie: een gedeelde digitale agenda. Via zo’n agenda kan je de zorg plannen met andere mantelzorgers en met professionele verzorgers Ook kan je via je smartphone of tablet berichten, foto’s en filmpjes delen en ervaringen uitwisselen.

Aanmelden
We zijn dus alleen op zoek naar gebruiksvriendelijke ICT-hulpmiddelen voor mantelzorgers en niet naar leuke gadgets. We juichen het toe als ontwikkelaars een mantelzorger meenemen naar het congres die uitlegt hoe (handig) de innovatie werkt. Heb je een innovatieve (ICT-)oplossing voor mantelzorgers? En wil je deze demonstreren tijdens het congres? Stuur dan een mail met een korte omschrijving naar: mail@guuusschrijvers.nl.

Informatie
Heb je interesse om het Mantelzorgcongres op 20 april bij te wonen? Klik dan hier voor meer informatie of schrijf je alvast in. De kosten bedragen 195 euro.

Bij een ziekte als dementie speelt mantelzorg een belangrijke rol. Door het toenemend aantal dementerenden de komende decennia, zal de vraag naar mantelzorgers toenemen. Hoe lang en in welke mate houdt een mantelzorger het vol om te zorgen voor zijn geliefde met dementie?

Onderzoek
In een longitudinaal follow-up studie die onlangs gepubliceerd is in BMC Nursing hebben Henk Kraijo, Job van Exel en Werner Brouwer onderzocht in hoeverre deze volhoudtijd te voorspellen en te beïnvloeden is. Conclusie: Het is mogelijk om de te verwachte volhoudtijd te meten. Bij mantelzorgers van dementerenden met een korte/beperkte volhoudtijd heeft deze meting ook een voorspellende waarde.

Perspectief
Het concept van volhoudtijd kan een nuttig hulpmiddel zijn voor beleidsmakers om te monitoren wanneer mantelzorgers behoefte hebben aan extra hulp of aan ondersteuning bij de overgang van huis naar verpleeghuis. Verder onderzoek is noodzakelijk. Maar als de onderzoeksresultaten bevestigd worden en de volhoudtijd van mantelzorgers gemeten kan gaan worden, biedt dat perspectief op een hogere kwaliteit van leven voor mantelzorgers en voor hun naaste met dementie tegen lagere kosten.

Het volledige onderzoek tref je aan op de website van BMC Nursing. Meer informatie over de relevantie van het begrip volhoudtijd voor mantelzorgers vind je hier.

Hoe kan je de keukentafelgesprekken verbeteren tussen sociale wijkteams en cliënten die een beroep willen doen op voorzieningen via de WMO, de Jeugdwet of Participatiewet? Deze vraag stond centraal tijdens een workshop die ik gegeven heb op een congres over meer democratie in de zorg op 29 oktober.

Sociale wijkteams
In vrijwel alle grote gemeenten functioneren thans sociale wijkteams. In kleine gemeenten heten die dorpsteams of gebiedsteams. Deze teams (met zo’n tien leden) werken voor de uitvoering van regelingen voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), de Jeugdwet (voor jeugdzorg) en de Participatiewet (voor werk en inkomen) en soms ook voor regelingen van het speciaal onderwijs.

Voorzieningen
Deze teams houden keukentafelgesprekken met burgers die gebruik willen maken van voorzieningen betaald uit een van deze vier regelingen. Over mogelijkheden om deze gesprekken te verbeteren hield ondergetekende op 29 oktober een workshop in Heerenveen. Ik gaf die tijdens het congres “Meer Democratie in de Zorg” dat Zorgbelang Fryslan organiseerde. Van die organisatie ben ik tot 1 december directeur ad interim.

Mantelzorger noodzakelijk
Workshopdeelnemers (bestuursleden van patiëntenorganisaties, wijkteamleden en zorgaanbieders) konden stemmen over negen stellingen. Op de stelling: het wijkteam moet de cliënt verzoeken om de mantelzorger bij het gesprek uit te nodigen reageerden de workshopdeelnemers zeer enthousiast. Zij formuleerden tot mijn verrassing de stelling zelfs stelliger: het gesprek kan alleen doorgaan als de mantelzorger erbij is. En als er geen mantelzorger beschikbaar is, moet als vervanger een onafhankelijke cliëntondersteuner aan de keukentafel aanzitten.

Bescheiden
De workshopdeelnemers hadden als argument dat vele oudere cliënten van de WMO niet de hulp vragen die zij eigenlijk nodig hebben. Zij zijn te trots of te bescheiden. Of ze ontkennen hun beperkingen. Een liefdevolle mantelzorger kan in het gesprek dan voor hen opkomen. Verder blijken veel cliënten zenuwachtig en angstig voor het gesprek. Want er hangt veel van af. Dan is een stevige mantelzorger goud waard.

Luchtige sfeer
Sommige workshopdeelnemers maakten bezwaar tegen de term keukentafelgesprek. Die suggereert een luchtig gesprek: “even een bakkie koffie doen”. Zelf ben ik het daarmee niet eens. Het is mogelijk een serieus gesprek te voeren en toch een open en luchtige sfeer te houden, met name door humor te gebruiken. Zo had ik de afgelopen dagen een gesprek met iemand met kanker in een vergevorderd stadium. Het klinkt paradoxaal en misschien was het wel een beetje galgenhumor. Toch hadden wij plezier.

De workshop ondersteunde ik met een PowerPoint presentatie waarin tien tips zijn opgenomen voor het houden van een keukentafelgesprek. Deze kan je hier bekijken. De foto bij dit bericht is gemaakt tijdens een workshop enige weken geleden.

De regering wil dat burgers meer mantelzorg gaan verrichten. Als we mantelzorgers het minimum uurloon (9,5 euro) zouden betalen, zou dat de samenleving 6,5 miljard euro kosten. Stel gemeenten en zorgverzekeraars zouden een een klein deel van die 6,5 miljard besteden aan het ontlasten van mantelzorgers. Hoe zouden ze dat geld dan het beste kunnen besteden? Ik stel voor een begin te maken met de volgende tien maatregelen:

1. Geef mantelzorgers gratis onderwijs. Bijvoorbeeld een cursus ‘Je geliefde uit bed tillen zonder dat je zelf door je rug gaat.’.
2. Geef mantelzorgers een aantal vakantiedagen per jaar. Gedurende die dagen kunnen zij zich laten vervangen door betaalde, professionele zorg.
3. Wijzig sociale wetgeving, zodat deze de inzet van mantelzorg niet langer belemmert. Schaf bijvoorbeeld de verlaging af van de AOW van ouders die samenwonen met hun kinderen.
4. Gebruik het persoonsgebonden budget niet alleen als financiering van reguliere zorgaanbieders, maar ook als middel om mantelzorg te ondersteunen.
5. Zorg dat Wmo-consulenten beter getraind zijn in het beoordelen van familierelaties. Vaak is er al sprake van een verstoorde familierelatie als kinderen of partner geen mantelzorg bieden. Zo zijn familierelaties soms de oorzaak van bijvoorbeeld chronische depressie. Dan is het funest om de familie te mobiliseren voor mantelzorg.
6. Laat professionals bij elk intakegesprek de volgende vraag stellen: Wat kunnen wij doen zodat u het langer volhoudt om voor uw geliefde te zorgen? Ui wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de opname van mensen met dementie in een verpleeghuis hierdoor enkele maanden uitgesteld kan worden.
7. Bied alle mantelzorgers een keer per jaar een etentje aan om hen te bedanken voor hun inzet. In sommige gemeenten gebeurt dit al, met groot succes. Uit dit kleine gebaar spreekt maatschappelijke waardering.
8. Geef mantelzorgers korting op de nominale premie van de zorgverzekering, als ze zich meer dan een x-aantal uren per jaar inzetten voor hun geliefden.
9. Zorg voor voldoende respijtzorg, zodra een mantelzorger uitvalt door ziekte of uitputting. Sommige gemeenten vergaten deze zorg in te kopen voor 2015.
10. Stel een tablet ter beschikking aan uitwonende mantelzorgers met een laag inkomen, zodat ze via de webcam met hun geliefde kunnen communiceren en kunnen waken over hun veiligheid.

Wat vind jij van deze maatregelen? En heb je nog meer tips om mantelzorgers te ontlasten? Graag hieronder je reactie!

Samen met de Friese ziekenhuizen werkt Zorgbelang Fryslân aan een project over gezamenlijke besluitvorming van artsen en patiënten. In dat kader zoek Zorgbelang Fryslân naar mensen die vanuit hun eigen ervaring (patiënt, familielid, mantelzorger) als een soort ‘zorgmaat’ mee willen doen in het project.

Samen beslissen
Zorgbelang vindt het belangrijk dat artsen en patiënten gezamenlijk beslissingen nemen over ingrijpende medische behandelingen zoals bijvoorbeeld wel/geen chemotherapie bij uitgezaaide kanker, of wel/geen hartklep als je ouder bent dan 75 jaar. Hiervoor dienen patiënten goed geïnformeerd te worden door artsen over de behandeling, behandeldoelen, de invloed op de kwaliteit van leven, eventuele alternatieven en de risico’s. Op basis van deze informatie kan dan een gezamenlijk besluit over de best passende behandeling worden genomen.

Ervaringsdeskundige
Als u zich opgeeft als zorgmaat, gaat u mensen ondersteunen die min of meer in dezelfde situatie verkeren. Dit is emotionele ondersteuning, maar ook hulp bij het proces om gezamenlijk met de arts medische beslissingen te nemen. Dat kan bijvoorbeeld via het voeren van een aantal gesprekken met mensen die voor moeilijke keuzes staan. Zorgmaten geven Informatie, hebben een luisterend oor en steunen bij het nemen van een beslissing waarbij het vaak gaat om twee ‘kwaden’.

Eisen
Zorgbelang Fryslân is op zoek naar mensen die:

• een goed gesprek kunnen voeren d.w.z:
  – goed kunnen luisteren (actief zwijgen)
  – het gesprek kunnen ordenen/samenvatten
  – correct en vriendelijk kunnen reageren
  – belangrijke vragen kunnen stellen
• hun eigen verwerkingsproces hebben doorgemaakt
• open staan voor anderen en uitgaan van de behoefte van anderen
• bereid zijn deel te nemen aan trainingen
• afstand kunnen nemen van de problematiek van de ander

En met de volgende ervaring:

• uitgezaaide borstkanker
• alvleesklierkanker met een geringe kans op succes bij behandeling
• baarmoederkanker met een geringe kans op succes bij verdere behandeling
• 75 plussers die wel of niet gekozen hebben voor een ICD
• 75 plussers die wel of niet gekozen hebben voor een hartklep

Tweedaagse training
Al u besluit om u aan te melden, ontvangt u een (tweedaagse) training tot Zorgmaat. Hierin wordt onder meer aandacht besteed aan hoe gezamenlijke besluitvorming (shared decision making) kan werken, de mogelijkheden en grenzen van ervaringsdeskundigheid, gesprekstechnieken en het bewaken van eigen grenzen.

Informatiebijeenkomst
Denkt u dat zorgmaat worden iets voor u is? kom dan naar de informatiebijeenkomst op 2 november 2015 om 16.00 uur, in het gebouw van Zorgbelang Fryslân, Thialfweg 43, 8441 PW Heerenveen. Of stuur een mail naar Harriet Hollander van Zorgbelang Fryslân.

De Nederlandse overheid rekent er steeds meer op dat familie en andere naasten mantelzorg verlenen aan ouderen en zieken. Diezelfde overheid zou er dan ook zorg voor moeten dragen dat mantelzorgers niet overbelast raken. Ze kunnen daarbij een voorbeeld nemen aan de situatie in Duitsland. Dat is de kern van een artikel in het Reformatorisch Dagblad van 10 september 2015. Je kan het hele interview dat ik gegeven heb over het het Duitse mantelzorgsysteem hier lezen.

Een Duitse mantelzorg heeft recht op vakantie en op zorggeld. En toch is het een goed voorbeeld voor Nederland. In een opiniestuk in het Nederlands Dagblad van 15 augustus leg ik uit wat de voordelen zijn van dit systeem, zoals een langere volhoudtijd en dus lagere kosten. Benieuwd naar het hele artikel over het Duitse PGB-systeem? klik dan hier.

Gaat het lukken om meer mantelzorgers te mobiliseren, nu mensen met beperkingen langer thuis blijven wonen? De overheid en haar beleidsinstanties hopen van wel. Sociale wijkteams dringen erop aan. Zij hanteren tegenwoordig het paradigma: Zorgen dat en niet meer van Zorgen voor.

Financiële aspecten
Aan mantelzorg zijn ook financiële aspecten verbonden. Ten eerste hebben mantelzorgers vaak reiskosten. Zijn gemeenten bereid die te betalen, als een mantelzorger niet in de eigen gemeente woont? Als een kind bijvoorbeeld is verhuisd naar een naburige grote stad en zelf in de bijstand zit? Ook hebben mantelzorgers vaak scholing nodig, bijvoorbeeld een tilcursus. Anders vertillen zij zich bij het uit bed helpen van hun naaste. Of hebben zij extra sociale vaardigheden nodig, bijvoorbeeld om nee te zeggen tegen een claimende kankerpatiënt. Wie betaalt die cursussen?

Bloemetje
Daarnaast fleuren mantelzorger op, indien zij zelf een keer aandacht of een presentje krijgen. Wellicht moet de wijkverpleegkundige over een potje beschikken om een keer een bosje bloemen te geven aan mantelzorgers. Wie betaalt deze mantelzorg-kas en ook de uren van de wijkverpleegkundige die aandacht geeft aan mantelzorgers?

Volhoudtijd
Ook beheersen veel professionals niet de methodiek van het vragen naar factoren die de volhoudtijd kunnen verlengen. Wie betaalt die cursussen en ontwikkelt ze? Mantelzorgers hebben soms ook te maken met indirecte financiële aspecten. Zo zijn zij vaker afwezig op het werk. En moeten zij vaker naar de huisarts vanwege stressgerelateerde klachten.

Congres
Op al deze financiële aspecten gaat dr. Ir. Alice de Boer in op het congres Financiële Toegang tot de Langdurige zorg op 30 september. Zij is wetenschappelijk medewerker voor de thema’s informele zorg, mantelzorg en ouderenzorg bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) te Den Haag. De Boer doet al vele jaren onderzoek bij het SCP naar aspecten van mantelzorg. Op verzoek van ondergetekende vat zij samen wat haar onderzoeken aan kennis opleveren over financiële aspecten van de mantelzorg. De titel van haar plenaire lezing luidt: Mantelzorg, gratis!?.

Meer informatie
Wil je naar dit congres? Wil je kennis nemen van alle plenaire lezingen en van de workshoplezingen vol goede voorbeelden? Bekijk hier dan de brochure.