Guus Schrijvers

Het Stromenziekenhuis heeft als leidend beginsel: sneller patiënten erin en sneller patiënten eruit bij gelijkblijvende kwaliteit van zorg. Daarmee verbetert het de toegang tot de zorg, verkort het de lijdensduur ( periode van onzekerheid en ongemak) voor patiënten en waarschijnlijk ook de kosten. In ieder geval de kosten van gebouw en infrastructuur.

Doelgroepen
Het ziekenhuis is ingedeeld in een aantal divisies die elk een specifieke doelgroep bedienen. Doelgroepen zijn jonge ouders, zwangeren en kinderen. Andere doelgroepen zijn mensen met spoedeisende gezondheidsproblemen, met kanker, met behoefte aan zorg op afspraak (electieve zorg), met één of meer chronische aandoeningen en multimorbiditeit en met psychische en verslavingsproblemen.

Zorgpaden
Een dergelijke divisie kent vele zorgpaden voor subgroepen van patiënten. Past een patiënt niet in een zorgpad, dan zijn er case managers, regieverpleegkundigen en hoofdbehandelaars die een individueel traject uitstippelen. Verder heeft elke divisie haar eigen samenwerkingsverbanden met bijvoorbeeld de eerste lijn, de jeugd(gezondheids)zorg en de langdurige zorg.

Vraaggericht
Dit Stromenziekenhuis bestaat nog niet. Wel zijn er aanzetten daartoe. Zo bestaan er al divisies van gynaecologie en kindergeneeskunde. Ook zijn er al twintig ziekenhuizen met Acute Opname Afdelingen (AOA’s:) die voor alle specialismen spoedeisende patiënten opnemen. Het UMC Utrecht kent een divisie Oncologie evenals het ziekenhuis Rijnstate te Arnhem. En vele ziekenhuizen hebben hun transmurale chronische zorgprogramma’s geclusterd in een aparte organisatorische eenheid. Toch zijn en blijven ziekenhuizen vooral ingedeeld naar de aanbodzijde, naar specialisme, en niet naar doelgroepen aan de vraagzijde.

Cappuccinomodel
Het Stromenziekenhuis staat beschreven in hoofdstuk 16 van mijn boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel. Architect René Rodrigues de Miranda las dat boek en nam het mee op de handelsmissie van Koning Willem Alexander naar China. Die vond plaats in het afgelopen najaar.

China
Rodrigues de Miranda ontwerpt en bouwt ziekenhuizen in China. Hij liet ondergetekende op een filmpje het Stromenziekenhuis uitleggen aan potentiële Chinese ziekenhuisbestuurders. Want die zijn toe aan grootscheepse vernieuwing van hun zorgaanbod. Dat is te veel gericht op 24-uursverblijf. De poli’s aldaar kennen geen afspraaksystemen. Chinezen gaan of naar de eerste hulp en wachten daar vele uren of zij worden opgenomen. Huisartsen ontbreken vrijwel overal.

Filmpje
De ziekenhuisbestuurders reageerden enthousiast op het Stromenziekenhuis. Een delegatie van Chinese zorgbestuurders bezoekt begin januari Nederland als vervolg op de handelsmissie. Wil je het filmpje (met Chinese ondertiteling) bekijken? Klik dan hier. Andere filmpjes over dit onderwerp vind je op mijn YouTubekanaal.

Een vrouw steekt na een drukke werkdag een sigaret op. Zij doet dat om de stress die ze ervaart te reduceren. Zij gebruikt nicotine als verkeerde zelfmedicatie. Beter zou het zijn als zij haar stress reduceert op andere manieren: via beter timemanagement, door hard te lopen of door aan zichzelf toe te geven dat ze fouten kan maken. Die verkeerde zelfmedicatie is te achterhalen door haar huisarts of een andere professional via motivational interviewing. In dit voorbeeld, gaat een gesprek tussen huisarts en de vrouw in op de motieven om een sigaret op te steken en op alternatieven om met dezelfde motivatie iets anders te doen. Bij deze gespreksvoering is het overdragen van informatie (in dit voorbeeld “roken is dodelijk”) niet aan de orde.

Verdiepingssessie
De VVD zou in haar verkiezingsprogramma 2017 -2021 cursussen in motivational interviewing voor alle artsen en verpleegkundigen kunnen aanbevelen. Deze suggestie deed ondergetekende op zaterdag 12 december in Wageningen. Daar kwam de landelijke VVD partijcommissie Zorg bijeen. Die bestaat uit VVD Kamerleden, lokale politici en gezondheidsexperts. Ik trad op als gastspreker voor een verdiepingssessie ter voorbereiding van het nieuwe verkiezingsprogramma. Alle politieke partijen gaan daarmee aan de slag: op 15 maart 2017 vinden verkiezingen plaats voor de Tweede Kamer.

Leefstijl en preventie
Mijn suggestie over motivational interviewing kwam aan de orde bij het onderwerpen leefstijl en preventie. Verschillende leefstijlveranderingen passeerden de revue: het aanpassen van de omgeving (niet roken in openbare ruimte en auto, gezondheidsetikettering e.d.) gezondheidseducatie en financiële prikkels ( fiscale gezondheidspolitiek, werken met health miles, lagere premie bij volgen van cursussen). Bij het onderwerp preventie heb ik de multidisciplinaire BRAVO-benadering besproken waarmee je de leefstijl van mensen kan verbeteren. BRAVO staat voor: meer Bewegen, niet Roken, minder Alcoholinname, betere Voeding en meer Ontspanning. Andere actuele thema’s die ik besprak gingen over:

• Shared decision making;
• Het vrijwillig levenseinde;
• De eigen bijdragen in de zorg;
• Het zelfbeschikkingsrecht van wilsonbekwamen.

Wil je mijn PowerPoint presentatie inzien? Klik dan hier. De meeste punten die ik behandelde heb ik al eerder besproken in mijn boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel.

Discussie
Als iemand die al meer dan veertig jaar lid is van de PvdA voelde ik mij aanvankelijk als een kat in een vreemd pakhuis. Toch brak het ijs binnen de kortste keren. Want ik ontmoette een aantal experts met wie ik lange tijd geleden gestudeerd heb. We hebben de discussies uit de jaren tachtig met Hattinga Verschure en ziekenhuiswetenschappen gewoon voortgezet. Zou het waar zijn dat linkse mensen aardiger zijn voor mensen ver weg en VVD’ers voor mensen dichtbij? Met een hoofd vol gedachten reed ik in de regen terug naar Utrecht. Wie is in de zorg nou eigenlijk mijn tegenstander?

Financiële innovatie in de zorg is mogelijk in Nederland zonder wetswijziging. Dat is de mening van minister Schippers. En dit blijkt ook uit een advies van een gerenommeerd advocatenkantoor. Experimenteren met shared savings, keten-DBC’s en het cappuccinomodel kan dus nu al. Maar waarom gebeurt dat niet?

Voorstellen
Het wachten is op gezamenlijke voorstellen van zorgverzekeraars, zorgaanbieders en patiëntorganisaties die in een regio aan de slag willen met bijvoorbeeld zorg aan CVA-patiënten, spoedzorg, oncologische zorg, chronische zorg of in de geestelijke gezondheidszorg. Uit de proeftuinen die komen weinig voorstellen van financiële innovatie. Ook al zijn zij, aldus een beleidsbrief van VWS, zo enthousiast van start gegaan.

Financiële innovaties
De mening van minister Schippers kwam naar voren in een gesprek dat zij op 9 juni met mij had. Ik deel haar opvatting. Na het aangename gesprek bleef ik denken over het antwoord op de vraag waarom in Nederland geen financiële innovaties plaatsvinden. Ik noem (in willekeurige volgorde )enkele mogelijke oorzaken.

Experimenteerartikelen
Er bestaat geen traditie van financiële innovatie in de zorg. Nederland kent wel een goede traditie van inhoudelijke zorginnovatie. Daarnaast kent ons land financiële herstructureringen die in één keer voor het hele land gelden. Denk aan de drie decentralisaties in de care sector. Maar financiële innovaties die alleen gelden in één grote stad of regio zijn nog niet van de grond gekomen. Terwijl toch alle wetten zoals de Wmo, de Wet Langdurige zorg en de Zorgverzekeringswet experimenteerartikelen bevatten.

Wantrouwen en eigen belang
Financiële innovatie vraagt om instemming van zorgverzekeraar, gemeente en zorgaanbieder. Die wantrouwen elkaar tegenwoordig. Dan komt een gezamenlijk experiment moeilijk van de grond. Een andere mogelijke oorzaak: door de jaarlijkse contractering, dat wil zeggen de jaarlijkse onzekerheid over het eigen voortbestaan, domineert het eigen korte termijn belang. Dat is geen klimaat om experimenten aan te gaan die pas over enkele jaren besparingen opleveren.

Een laatste mogelijkheid: vele zorgaanbieders denken nog in termen van groei voor de eigen instelling. De financiële innovaties, ook mijn eigen cappuccinomodel, richten zich op het anders besteden van gelijkblijvende budgetten.

Experimenten gezocht
Graag ontmoet ik vertegenwoordigers van gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders die gezamenlijk willen experimenteren met het cappuccinomodel, shared savings, innovation proof financing, financiële prikkels en andere elementen van de gedragseconomie. Stuur een mail naar mail@guusschrijvers.nl In hoofdstuk 17 van mijn boek Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel beschrijf ik hoe zo’n experiment vorm kan krijgen. Misschien leuke vakantieliteratuur?

Masterclass
In mijn masterclass ‘Geïntegreerd Management van Kwaliteit en Financiën van Zorg’ komt financiële innovatie vaak naar voren. Die begint op 5 november. Wil je deelnemen? Klik dan hier en schrijf je in.

Artsen en verpleegkundigen zijn bereid te denken over een betere gezondheidszorg voor hetzelfde geld. Dat blijkt uit de veertig lezingen (zo’n twee per week) die ik heb gehouden sinds 31 oktober 2014. Dat was de dag van het uitkomen van mijn boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel. Al die lezingen gingen over de subtitel van dat boek: Voor hetzelfde geld een betere gezondheidszorg.

Positeve feedback
De uitnodigingen om lezingen te geven kwamen uit het hele land, vooral van beroepsverenigingen, onderzoeksinstituten en opleidingen. Ik ontmoette veel bijval tijdens die veertig bijeenkomsten. Men bleek bereid te zoeken naar gedeelde besluitvorming met patiënten, substitutie van zorg van tweede naar eerste lijn, het tegengaan van dubbele diagnostiek, het terugdringen van bureaucratie en het vereenvoudigen van regelgeving. Onder de indruk was ik dat een Arnhemse zaal vol oncologen en verpleegkundigen mij steunden in mijn zoektocht naar betere zorg voor kankerpatiënten zonder meerkosten.

De reacties van beleidsmakers zoals zorgverzekeraars en gemeenten waren divers. Ten eerste had men het te druk met het uitvoeren van de drie decentralisaties en van de DBC-betalingen aan ziekenhuisbesturen in plaats van aan medische maatschappen. ‘Aan het Cappuccinoboek hebben wij in het jaar 2015 geen behoefte’, was een van de reacties.

Uitkomstbekostiging
Ten tweede werd mijn kritiek op uitkomstbekostiging niet in dank afgenomen. Ik kan het ook niet helpen dat tien onderzoeken (die ik in mijn boek citeer) aantonen dat uitkomstbekostiging de kwaliteit van zorg en de doelmatigheid niet stimuleren. Professionals gaan alleen anders registreren om toch de gewenste financiële bonus te krijgen. Verder merken professionals in die onderzoeken dat er een uitkomstprikkel is.

Evidence Based Health Policy
Ook bestaat er veel motivatieverlies bij artsen en ziekenhuizen die werken voor achterstandspopulaties. Omdat patiënten daar minder meewerken, is hoge kwaliteit van zorg moeilijker te bereiken dan in buurten met hoger opgeleiden. Er zou juist extra-geld naar die achterstandsgebieden moeten en niet minder, omdat de kwaliteit van zorg daar lager is. De USA en Engeland omhelzen de uitkomstbekostiging. De tien studies die ik citeer worden niet in het beleid betrokken. Evidence Based Health Policy is zowel daar als in Nederland niet gerealiseerd.

Ik blijf voordrachten houden over het onderwerp voor hetzelfde geld een betere gezondheidszorg: op naar de honderdste lezing over mijn boek. Weet mij te vinden op mail@guusschrijvers.nl

Het boek ‘Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel’ omvat bijna 400 pagina’s, 1200 voetnoten en 93 afbeeldingen en wordt uitgegeven door Uitgeverij Thoeris. Je kan het zowel online als in de boekhandel bestellen voor 24,95 euro. ISBN 9789072219923.

 

In mijn nieuwe boek ‘Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel’ geef ik mijn visie hoe de gezondheidszorg eruit zou kunnen zien in een maatschappij met schaarste aan zorg. Het boek heeft twee boodschappen:

• Een betere gezondheid en een hogere kwaliteit van zorg is mogelijk met hetzelfde geld als Nederland tegelijk de zorg,  de ICT en de bekostiging innoveert.
• Burgers moeten worden beloond bij gezond gedrag en ongezond gedrag dient via hogere accijnzen en BTW tegengegaan te worden.

Cappuccinofinanciering
Meer gezondheid bij gelijkblijvend budget is mogelijk. Ook al stijgt het aantal kankerpatiënten per jaar met vier procent en vergrijst de bevolking. En ook al komen er meer mensen met chronische aandoeningen en multimorbiditeit. Meer zorg voor evenveel geld, dat kan als zorginnovatie gelijk opgaat met cappuccinofinanciering. Hierbij ontvangen alle zorgaanbieders een abonnementstarief of salaris en een kleine betaling per verrichting. Als schuim op de cappuccino ontvangen zij betaling voor kwaliteitsverbetering en innovatie.

Verbazing
Tot nu toe zijn er in vier maanden tijd al bijna 3.000 boeken verkocht. Dat aantal verbaast mij enigszins. Er vinden op dit moment namelijk zoveel veranderingen in de zorg plaats, dat ik verrast ben dat een boek over zorginnovatie met langetermijn oplossingen aanslaat. De drie decentralisaties in de zorg en zaken als de nieuwe fiscale posities van de specialisten vragen zoveel aandacht, dat er dit jaar nauwelijks ruimte is voor echte zorginnovaties. In deze periode van schaarste staat het eigenbelang van mensen vaak centraal. Idealistische oplossingen zoals in mijn boek beschreven, waarbij het maatschappelijke- en het patiëntenbelang voorop staan, zijn nu helaas wat minder populair.

Nieuwe mogelijkheden
Het boek wordt veel gelezen door (huis)artsen, verloskundigen, verpleegkundigen en dergelijke die al veel werkervaring hebben en leiding willen gaan geven aan een afdeling of organisatie. Door het ontvlechten van grote organisaties en business units ontstaan er nieuwe mogelijkheden voor dit soort professionals. Zij krijgen middels dit boek een goed beeld welke inhoudelijke en financiële innovaties er mogelijk zijn in de zorg. 

Gezondheidszorg en geld
Zo geef ik een aantal praktische, realistische innovaties voor de verslavingszorg, oncologie, farmacie, geestelijke gezondheidszorg, eerstelijnszorg, tweedelijnszorg, acute zorg, geboortezorg, ouderenzorg en dergelijke. Het boek is geschreven voor iedereen die geïnteresseerd is in gezondheidszorg en geld. Dus ook beleidmakers, zorgverzekeraars, politici en vertegenwoordigers van patiëntenorganisaties behoren tot mijn lezers. 

Feedback lezers
Op dit moment ben ik in onderhandeling met een uitgever voor een Engelse vertaling. Ik zal daarbij rekening houden met de feedback van lezers. Die vinden dat er in het boek voldoende aandacht is voor zorginnovatie en financiering, maar dat er meer nadruk gelegd moet worden op ICT-oplossingen.

Het boek ‘Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel’ omvat bijna 400 pagina’s, 1200 voetnoten en 93 afbeeldingen en wordt uitgegeven door Uitgeverij Thoeris. Je kan het zowel online als in de boekhandel bestellen voor 24,95 euro. ISBN 9789072219923.

Van 22 tot en met 25 november vond in Sydney het tweede wereldcongres over ketenzorg plaats; ofwel het 2nd World Congress on Integrated Care. Vierhonderdtwintig deelnemers uit 25 landen namen eraan deel. Alle inleidingen staan nu op de website van de International Foundation of Integrated Care. Vier lezingen licht ik er uit. Die gingen over:

1. The Nuka Care System in Alaska
2. Het Gesundenes Kinzigstal in Duitsland
3.Het Intermountain Health Care Project uit de USA over geïntegreerde geestelijke gezondheidszorg
4. Het Canterbury Health System in Nieuw Zeeland, dat na de aardbeving in Christ Church werd ontwikkeld.

Cappuccinomodel
Mijn eigen lezing over het Cappuccinomodel sloeg niet bij iedereen aan. Ik mag volgens sommigen alles innoveren, behalve de bekostiging. Betaling per verrichting was bij een aantal congresdeelnemers een heilige koe.

Klik hier als je een of meer van deze PowerPoint presentaties of een van de andere 125 congreslezingen wilt inzien.

Europees congres over ketenzorg
Van woensdag 25 maart 2015 tot en met vrijdag 27 maart vindt het vijftiende Europese congres over ketenzorg plaats. Wij komen bijeen in Edinburgh. Aan de orde zijn:

• De relaties tussen ketenzorg en zelfmanagement door patiënten.
• Ketenzorg aan personen met multimorbiditeit.
• Ketenzorg en digitalisering.

Wie een ketenzorgprojecten leidt, betaalt of evalueert moet per se naar dit congres. Je bent in drie dagen op de hoogte van wat er elders in Europa speelt. Klik hier voor meer informatie.

In negen regio’s trachten zorgaanbieders ziekenhuisgeld vrij te maken voor preventie, gezondheidseducatie en versterking van de eerste lijn. In sommige regio’s gaat dat lukken en in andere niet. Waarom lukt dat niet overal?

Daarover spak ik met Harmke Pijpers in BNR Nieuwsradio op dinsdag 30 december 2014 om 16.00 uur. In mijn nieuwe boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel bespreek ik de negen experimenten uitvoerig. De voorspelling dat een aantal mislukken, leverde beroering op tijdens mijn de boekpresentatie. Op 30 december 2014 licht ik mijn mening nog eens toe bij BNR. Luister je mee? Geef je mij feedback als je vindt dat ik te (on)genuanceerd ben? Je kan mij vinden op mail@guusschrijvers.nl.

 

 

Het tegenwoordige overheidsbeleid bewijst geen eer aan de preventiesuccessen uit het verleden. Het is eenzijdig gericht op gedragsverandering en niet op omgevingsaanpassing. Dit is de eerste van vier conclusies van een artikel van mij in het blad Supplement dat deze week uitkwam. De titel van het artikel is: Gezondheidspreventie in de huidige tijd: Het belang van een geïntegreerde aanpak met financiële prikkels.

De drie andere conclusies zijn:

• Voor zover sprake is van initiatieven om te komen tot gedragsverandering, gaan die niet uit van vele actoren tezamen.
• Financiële prikkels ter bevordering van preventief gedrag staan niet op de Nederlandse beleidsagenda. Nederland loopt daarmee achter op andere landen.
• Gezondheidsbevordering vereist een geïntegreerde aanpak van interventies gericht op omgeving, gedrag en financiële prikkels.

Wil je het hele artikel lezen? Klik dan hier. Het artikel is gebaseerd op de eerste vier hoofdstukken van mijn nieuwe boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel. Dit boek is zowel online te koop als in de boekhandel (24,95 euro).

Een vliegreis van Amsterdam naar Sydney kost 1.000 euro. Daaruit worden vele dienstverleners betaald: het reisbureau, twee luchtvaartmaatschappijen, drie luchthavens, twee bagage-afhandelaren en twee cateraars voor de maaltijden in de vliegtuigen. Op vergelijkbare wijze zouden mensen met chronische aandoeningen kunnen gaan betalen voor een jaar zorg: een all-inprijs voor alle zorg die we gemiddeld per jaar nodig hebben. Zij kiezen dan eerst hun zorgverzekeraar en daarna het gewenste ketenzorgprogramma.

All-intarief
Personen met de ziekte van Parkinson zouden bijvoorbeeld als zorgverzekeraar Achmea of een andere maatschappij kunnen kiezen. Daarna geven zij aan dat zij lid willen worden van bijvoorbeeld Parkinsonnet. Dat netwerk ontvangt dan van Achmea een all-intarief van x-duizend euro. Daaruit worden vele zorgaanbieders betaald zonder dat de patiënt dat verder merkt.

Hinderpaal
Deze metafoor gebruikte ik bij de introductie van het Cappuccino-model tijdens het tweede wereldcongres over ketenzorg in Sydney. Ik merkte dat de zestig deelnemers van mijn workshop heel geïnteresseerd waren. Want de bekostiging is vaak een grote hinderpaal om te komen tot geïntegreerde zorg. De markt van zorg gaat immers over de prijs per verrichting, per consult of per uur zorg. All-inproducten zoals in de luchtvaart komen in de zorg niet voor.

Cappuccinomodel
Op het Europese congres over ketenzorg in Edinburgh 25-27 maart 2015 gaan we verder over betaalsystemen die ketenzorg stimuleren. Ben jij dagelijks bezig met ketenzorg? Wil jij bijtanken? wil jij jouw ervaring inbrengen bij het ontwerpen van geschikte betaalsystemen? Kom dan naar dit al weer 15e congres van de International Foundation of Integrated Care? Klik hier voor meer informatie. En weet je niet precies wat het Cappuccinomodel inhoudt? Lees dan mijn boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel. Het is gewoon in de boekhandel en online te koop.

Het Nuka Systeem biedt samenhangende eerste- en tweedelijnszorg aan inwoners van de Amerikaanse staat Alaska aan. De eigenaren van dit systeem zijn de eigen cliënten/patiënten. Zij benoemen op voordracht van de medewerkers de directie. Hun invloed wordt bij elke beslissing gevraagd. Nuka werkt verder met transmurale zorgpaden, case managers en assistenten van case managers voor de logistiek van individuele zorgpaden. Verder heeft Nuka een uitstekende ICT. Patiënten/cliënten hebben inzagerecht in hun eigen dossier. Meer informatie over het Nuka Systeem vind je hier.

Wereldcongres ketenzorg
Bovenstaande informatie kreeg ik tijdens een presentatie op het tweede Wereldcongres over ketenzorg in Sydney. Geleidelijk wordt duidelijk dat geïntegreerde zorg overal werkt: in Alaska, Californië, Londen, Singapore, Australië en ook in Nederland. Minder duidelijk is wat het succes op die locaties veroorzaakt. Is dat de ICT, de leiding, de financiering, de schaalgrootte van het systeem, de regionale identiteit van de cliënten/patiënten of de ervaren schaarste aan geld en aan zorg?

Binnenkort ontvang ik van de Nuka-leiding een artikel over het economische succes van hun systeem. Want, terwijl de zorgkosten voor de gehele USA jaarlijks 9% stegen in de laatste tien jaar, bleven die voor Nuka gelijk. En dat met hoge cijfers voor de kwaliteit van zorg. Wil je die informatie ook ontvangen? Stuur dan een mail naar mail@guusschrijvers.nl.

Cappuccinomodel
De komende dagen presenteer ik mijn eigen Cappuccinomodel op het Wereldcongres over ketenzorg als ideale mix om ketenzorg te financieren. Ben benieuwd wat het internationale publiek van 400 wetenschappers, projectleiders, beleidsmedewerker ervan vindt. Binnenkort krijg je hierover op deze website nader bericht.