Guus Schrijvers

Het Stromenziekenhuis heeft als leidend beginsel: sneller patiënten erin en sneller patiënten eruit bij gelijkblijvende kwaliteit van zorg. Daarmee verbetert het de toegang tot de zorg, verkort het de lijdensduur ( periode van onzekerheid en ongemak) voor patiënten en waarschijnlijk ook de kosten. In ieder geval de kosten van gebouw en infrastructuur.

Doelgroepen
Het ziekenhuis is ingedeeld in een aantal divisies die elk een specifieke doelgroep bedienen. Doelgroepen zijn jonge ouders, zwangeren en kinderen. Andere doelgroepen zijn mensen met spoedeisende gezondheidsproblemen, met kanker, met behoefte aan zorg op afspraak (electieve zorg), met één of meer chronische aandoeningen en multimorbiditeit en met psychische en verslavingsproblemen.

Zorgpaden
Een dergelijke divisie kent vele zorgpaden voor subgroepen van patiënten. Past een patiënt niet in een zorgpad, dan zijn er case managers, regieverpleegkundigen en hoofdbehandelaars die een individueel traject uitstippelen. Verder heeft elke divisie haar eigen samenwerkingsverbanden met bijvoorbeeld de eerste lijn, de jeugd(gezondheids)zorg en de langdurige zorg.

Vraaggericht
Dit Stromenziekenhuis bestaat nog niet. Wel zijn er aanzetten daartoe. Zo bestaan er al divisies van gynaecologie en kindergeneeskunde. Ook zijn er al twintig ziekenhuizen met Acute Opname Afdelingen (AOA’s:) die voor alle specialismen spoedeisende patiënten opnemen. Het UMC Utrecht kent een divisie Oncologie evenals het ziekenhuis Rijnstate te Arnhem. En vele ziekenhuizen hebben hun transmurale chronische zorgprogramma’s geclusterd in een aparte organisatorische eenheid. Toch zijn en blijven ziekenhuizen vooral ingedeeld naar de aanbodzijde, naar specialisme, en niet naar doelgroepen aan de vraagzijde.

Cappuccinomodel
Het Stromenziekenhuis staat beschreven in hoofdstuk 16 van mijn boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel. Architect René Rodrigues de Miranda las dat boek en nam het mee op de handelsmissie van Koning Willem Alexander naar China. Die vond plaats in het afgelopen najaar.

China
Rodrigues de Miranda ontwerpt en bouwt ziekenhuizen in China. Hij liet ondergetekende op een filmpje het Stromenziekenhuis uitleggen aan potentiële Chinese ziekenhuisbestuurders. Want die zijn toe aan grootscheepse vernieuwing van hun zorgaanbod. Dat is te veel gericht op 24-uursverblijf. De poli’s aldaar kennen geen afspraaksystemen. Chinezen gaan of naar de eerste hulp en wachten daar vele uren of zij worden opgenomen. Huisartsen ontbreken vrijwel overal.

Filmpje
De ziekenhuisbestuurders reageerden enthousiast op het Stromenziekenhuis. Een delegatie van Chinese zorgbestuurders bezoekt begin januari Nederland als vervolg op de handelsmissie. Wil je het filmpje (met Chinese ondertiteling) bekijken? Klik dan hier. Andere filmpjes over dit onderwerp vind je op mijn YouTubekanaal.

Een vrouw komt bij de huisarts. Zij voelt een knobbeltje in haar borst. De huisarts stuurt haar door naar de radioloog van een naburig ziekenhuis. Die maakt foto’s en stuurt zijn bevindingen -als onderdeel van sneldiagnostiek- per beveiligde mail naar de huisarts. Die deelt de diagnose mee aan de patiënt en kiest bij een ongunstige uitslag samen met de patiënt een centrum voor behandeling uit. In een bericht elders op deze website geef ik aan hoe dat keuzeproces in zijn werk gaat. De keuze hoeft niet te vallen op het ziekenhuis waar de behandelend radioloog werkt. Verder werkt de huisarts alvast samen met de patiënt diverse behandelopties uit.

Diagnostische zorgpad
Deze gang van zaken krijgt de voorkeur in een zorgpad dat huisartsen en ziekenhuis ontwikkelen in een bepaalde regio in Nederland. Het gaat in de eerste maanden van 2016 van start. Dit diagnostische zorgpad heeft grote gevolgen voor het betrokken ziekenhuis. Gebruikelijk was dat een huisarts bij een vermoeden van borstkanker verwijst naar een chirurg in het betreffende ziekenhuis. Die raadpleegt dan de radioloog. Dat doet nu de huisarts. De chirurgische maatschap maakt daardoor minder omzet. Het is immers niet meer vanzelfsprekend dat diagnostiek en behandeling in hetzelfde ziekenhuis plaatsvinden. In mijn meest recente boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel bespreek ik dergelijke verschuivingen van diagnostiek naar de eerste lijn.

Seminar
Het initiatief kwam aan de orde tijdens het tiende seminar Oncologische Zorgpaden en Casemanagement op 10 november 2015. Dat vond plaats in het ziekenhuis te Almelo van de Ziekenhuisgroep Twente. Aan dit seminar nemen leidinggevenden deel van oncologische afdelingen. Ook programma’s van tal van grote ziekenhuizen maken deel uit van dit initiatief. Ondergetekende zit deze seminars voor. Ze vinden eens in de zes maanden plaats, want dan is er her en der wel wat gebeurd of voorbereid. Zoals het nieuwe zorgpad hierboven.

Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) publiceert binnenkort een richtlijn voor leefstijlverandering om hart-en vaatziekten tegen te gaan. Lokale (buurt- en wijk)interventies staan hierbij centraal. Maar wie gaat dat betalen? En wie is waarvoor verantwoordelijk? Op het congres “Continuïteit van zorg en preventie voor patiënten met hartfalen en CVRM” op vrijdag 27 november geef ik mijn visie over dit onderwerp.

BRAVO
Een ongezonde leefstijl kan leiden tot hart- en vaatziekten. Via een multidisciplinaire BRAVO-benadering kan je de leefstijl van mensen verbeteren. BRAVO staat voor: meer Bewegen, niet Roken, minder Alcoholinname, betere Voeding en meer Ontspanning. Mensen met hart- en vaatziekten leiden vaak aan moetisme: zij moeten van alles van zichzelf.

CVRM
In de standaard voor cardiovasculair risicomanagement (CVRM) zijn tal van adviezen opgenomen om de leefstijl te verbeteren. Via motivational interviewing, financiële prikkels en multidisciplinaire gezondheidseducatie kan je de gezonde BRAVO-leefstijl bevorderen en hart- en vaatziekten verminderen. Dit is niet alleen het werk van de overheid, maar ook van vele anderen, zoals huisartsen, praktijkverpleegkundigen, cardiologen, jeugdverpleegkundigen, scholen, supermarkten en de massamedia.

Afbakening
In de nieuwe richtlijn voor leefstijlverandering van het NHG, krijgt de huisarts een spilfunctie. De sociale kaart en lokale (buurt- en wijk)interventies krijgen veel aandacht. Er is echter geen duidelijke afbakening wie deze interventies gaat betalen en wie waarvoor verantwoordelijk is: huisarts, zorgverlener, burger, zorgverzekeraar, gemeente, overheid? Ook ontbreekt er een duidelijke visie hoe alle programma’s en eerste- en tweedelijns zorgpaden (preventieconsult, persoonlijke gezondheids-check, CVRM ketenzorg en leefstijlinterventie) goed op elkaar kunnen aansluiten.

Korting 
Tijdens mijn voordracht op het congres, sta ik uitgebreid stil bij de kwaliteit en de bekostiging van de ketenzorg voor mensen met hart- en vaatziekten. Heb je interesse om het congres “Continuïteit van zorg en preventie voor patiënten met hartfalen en CVRM” bij te wonen op vrijdag 27 november in Zeist? Neem nu deel met 50% korting en betaal slechts € 149 euro! Schrijf je hier in om gebruik te maken van deze last minute aanbieding. Of klik hier voor meer informatie.

 

In het boek ‘Gewonnen tijd’ worden verhalen beschreven van patiënten en professionals die betrokken zijn bij het Transmurale Zorgpad Palliatieve zorg in en om het IJsselland Ziekenhuis. Dit Zorgpad won in 2014 de Guus Schrijvers-prijs, vanwege het innovatieve en dappere karakter. Hieronder bespreekt ondergetekende het aangrijpende boek.

Aandacht
“Als je op tijd het naderende levenseinde markeert en met de patiënt bespreekt, kan de zorg zich toespitsen op een zo prettig mogelijke laatste fase. Niet automatisch blijven behandelen, maar bewust kiezen. En voldoende aandacht hebben voor rouw en verwerking en doen wat echt nog belangrijk is.” Zo laat de visie achter het Zorgpad zich kort samenvatten.

Zorgpad
‘Gewonnen tijd’ beschrijft de vijf kenmerken van het Zorgpad: markering van de palliatieve fase, bespreking van het levenseinde, kwaliteit van leven, overdracht tussen verschillende zorgverleners, en de wens om meer evidence based te werken. Als meer effecten gemeten en gedeeld worden, kan er ook in andere regio’s van worden geprofiteerd. Het Zorgpad is ontwikkeld voor oncologische patiënten, maar kan je ook vertalen naar de palliatieve zorg binnen andere specialismen.

Beleving
In het boek komen artsen, verpleegkundigen, patiënten en nabestaanden aan het woord over hun ervaringen met het Zorgpad. Hun verhalen geven niet alleen zicht op de feitelijke werkwijze van de zorgverleners, maar vooral ook op de beleving van alle betrokkenen. Ze bieden een doorleefde inkijk in hun verwachtingen, hun keuzes, twijfels en afwegingen.

Dialoog
Hiermee wil het IJsselland Ziekenhuis de dialoog voeden over wat goede zorg is in de laatste levensfase. Juist op het gebied van gespreksvoering, timing en onderlinge afstemming is nog veel te leren. Duidelijk wordt: het inrichten van de palliatieve zorg met verschillende instellingen tegelijk vraagt vakmanschap, zorgvuldigheid, goede interne en externe relaties en een grote mate van betrokkenheid bij de patiënt.

Authentieke verhalen
Door de keuze voor storytelling is ‘Gewonnen tijd’ meer een leesboek dan een leerboek. De authentieke verhalen zijn echter niet minder bruikbaar voor toepassing in zorgopleidingen, nascholing en reflectiebijeenkomsten. Ze inspireren tot een werkwijze die de patiëntenzorg zeer ten goede kan komen.

Aanrader
‘Gewonnen tijd’ is een aangrijpend boek. Ik las het af en toe met tranen in de ogen. Iedereen die met een naderend levenseinde te maken heeft, kan zijn eigen lessen trekken uit het boek. Het is via online boekhandels te bestellen voor € 14,50 (ISBN 9789090292205).

Vrijdag 27 november is er een congres over de continuïteit van zorg en preventie voor patiënten met hartfalen en CVRM. Centraal staat de vraag: hoe creëren we een optimaal zorgpad voor cardiologie patiënten tussen de nulde-, eerste en tweede lijn? Gerenommeerde sprekers en workshopinleiders geven antwoorden op vragen als:

• Wie is verantwoordelijk voor welk gedeelte van de zorg?
• Hoe ziet een transmurale samenwerking eruit in de praktijk?
• Wat is de rol van de anderhalve lijn?
• Kan telemonitoring een rol spelen in de overdracht tussen huisarts en specialist?

Geïntegreerde aanpak leefstijlverandering
Een ongezonde leefstijl kan leiden tot hart- en vaatziekten. Via een multidisciplinaire benadering kan de leefstijl worden verbeterd: meer bewegen, niet roken, minder alcohol, minder verzadigde vetten en meer ontspanning. Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) publiceert binnenkort een richtlijn voor leefstijlverandering. Er is echter geen duidelijke afbakening wie deze interventies gaat betalen en wie waarvoor verantwoordelijk is: huisarts, zorgverlener, burger, zorgverzekeraar, gemeente, overheid? Ook is onduidelijk hoe alle programma’s en eerste- en tweedelijns zorgpaden (preventieconsult, persoonlijke gezondheids-check, CVRM ketenzorg en leefstijlinterventie) op elkaar aansluiten. Op het congres geef ik in een lezing mijn visie hoe zaken als taakafbakening en financiering in dit preventieproject goed op elkaar afgestemd kunnen worden.

Telemonitoring
Andere sprekers tijdens dit congres zijn Eric Lambermon en Monika Hollander. Zij gaan in op recente, transmurale, professionele en wetenschappelijke ontwikkelingen in het CVRM in Nederland. Cardiologe Carolien Lucas en huisarts-onderzoeker Frans Rutten bespreken de zin of onzin van telemonitoring bij patiënten met hartfalen.

Workshops
Tijdens het middagprogramma zijn er workshops waarin actuele ontwikkelingen en goede voorbeelden aan bod komen. Zoals de digitalisering van cardio-ketenzorg, bekostiging van cardio-ketenzorg, patiënten-cursussen, telemonitoring, de visie van zorgverzekeraars, multidisciplinaire samenwerking en commerciële klinieken.

Open podium
Een van de workshops biedt een open podium aan congresgangers die in ongeveer tien minuten hun eigen lokale of regionale innovatie willen tonen. Je kan je hiervoor opgeven bij congrescoördinator Petra Schimmel,

Korting
Als je nu besluit deel te nemen aan het congres over continuïteit van zorg en preventie voor patiënten met hartfalen en CVRM op vrijdag 27 november in Zeist, dan ontvang je 50% korting en betaal je slechts € 149 euro! Schrijf je hier in om gebruik te maken van deze last minute aanbieding. Of klik hier voor meer informatie over het congres.

Vier professionals van een spoedeisende hulp betastten zondag de uiterste pijnlijke, verstuikte, enkel van mijn zoon. Dat was nodig na een voetbalwedstrijd. Twintig minuten (!) na binnenkomst verscheen als nummer 1 de triagiste van de huisartsenpost (HAP). Die testte uit waar het echt pijn deed. Zoonlief vloekte binnensmonds door de pijn. Daarna testte nummer 2, de huisarts, de enkel nog een keer.

Hij stuurde ons door (met een papieren verwijsbrief) naar de Spoedeisende Hulp (SEH), vijf meter verderop. De HAP kon kennelijk niet digitaal communiceren met de SEH.  Professional nummer 3, de SEH-verpleegkundige, moest ook weer even aan de pijnlijke enkel voelen evenals nummer 4, de coassistent. Alleen professional 5, de chirurg, bleef van de enkel af.

Papieren recept
De vier eerste professionals stelden dezelfde vragen over medicatiegebruik, allergieën en eerdere operaties. Na het maken van de röntgenfoto (dat ging gelukkig snel), vertelde de chirurg to-the-point wat de beste behandeling was. Zij schreef pijnstillers voor op een papieren recept. Want de SEH kon niet digitaal communiceren met de Dienstenapotheek, tien meter verderop. Bij deze apotheek moesten mijn zoon en ik ruim een uur wachten. De assistentes typten ijverig alle papieren recepten over en waren per uitgifte vijf tot tien minuten bezig. Overigens waren alle professionals uiterst vriendelijk. Maar bedrijfskundig moet de kwaliteit van zorg ook kloppen. Zoonlief en ik zijn ook vriendelijk gebleven en hebben alleen in de auto terug naar huis lelijke woorden gezegd.

Zorgpad
Beste lezer, hadden mijn zoon en ik pech? Hebben alle andere spoedposten een zorgpad verstuikte enkel waarbij maar één professional de pijn in de enkel van de patiënt uittest? En waarbij de communicatie tussen HAP, SEH en apotheek via het internet verloopt? En waarbij slechts één professional vragen stelt over medicatiegebruik, allergieën en eerdere operaties? En waarbij je voor een eenvoudige verstuikte enkel niet drieënhalf uur hoeft te wachten vanwege al dat overtypen van gegevens op papier in de eigen administratie?

Op 30 januari werd tijdens het jaarlijkse Zorgpadencongres de Guus Schrijversprijs uitgereikt. Drie zorgpaden maakten kans op deze door CZ gesubsidieerde prijs van € 2.000,-. Het zorgpad longontsteking van het Albert Schweitzer Ziekenhuis sleepte de prijs in de wacht.

Nieuwe aanpak
De jury koos het zorgpad longontsteking vanwege de nieuwe aanpak voor een oud probleem. Longontsteking komt veel voor, vooral bij ouderen en zeker in deze griepepidemie. In het Albert Schweitzer Ziekenhuis vinden tien tot vijftien opnames per week plaats vanwege een acute longontsteking. Voorheen werden dergelijke patiënten door internisten en longartsen verschillend behandeld. Het Albert Schweitzer Ziekenhuis heeft het zorgpad voor deze patiënten nu geprotocolleerd. Dit zorgt ervoor dat ze sneller beter worden en niet onnodig worden opgenomen.

Andere genomineerden
De twee andere genomineerden waren de kniepoli van de Mobility Clinic van het UMC Utrecht en het zorgpad chronisch hartfalen van de afdeling Cardiologie van de Rijnland zorggroep en de huisartsen in Alphen aan de Rijn.

Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel
In hoofdstuk 15 van mijn nieuwe boek Zorginnovatie volens het Cappuccinomodel ga ik uitgebreid in op het belang van zorgpaden. Het boek (400 pagina’s) is zowel online als in de boekhandel te bestellen voor 24,95 euro. ISBN 9789072219923.

 

Er zijn drie zorgpaden genomineerd voor de Guus Schrijvers prijs 2015. De winnaar wordt bekend gemaakt tijdens het jaarlijkse Zorgpadencongres dat op 30 januari 2015 in Utrecht georganiseerd wordt.

In de kniepoli van de Mobility Clinic van het UMC Utrecht werken specialisten van de afdelingen orthopedie, sportgeneeskunde en reumatologie samen voor innovatieve zorg voor patiënten met complexe problemen aan het bewegingsapparaat. Door op een vernuftige manier veel informatie vooraf te verzamelen en noodzakelijke onderzoeken goed in te plannen, slagen zij erin om na een eerste polibezoek een duidelijke diagnose en een helder behandeladvies te geven.

Dit is een van de zorgpaden die in aanmerking komen voor de Guus Schrijvers prijs 2015, die zorgverzekeraar CZ heeft deze ingesteld bij mijn afscheid als UMC Utrecht hoogleraar.

Longontsteking
Het tweede genomineerde zorgpad betreft de behandeling van longontsteking in het Albert Schweitzer Ziekenhuis Dordrecht. Daar is men erin geslaagd om drie specialismen (longartsen, internisten en SEH-artsen op één lijn te brengen.

Chronisch hartfalen
Het transmurale zorgpad chronisch hartfalen van de Afdeling Cardiologie Rijnland Zorggroep en de huisartsen in Alphen aan de Rijn is genomineerd vanwege de uitgewerkte verwijsstromen van eerste naar tweede en derde lijn, en weer terug naar de eerste lijn.

Zorgpadencongres
De uitreiking van de Guus Schrijversprijs vindt plaats tijdens het Zorgpadencongres op 30 januari 2015 in Utrecht. Tijdens dit congres kan je kennis maken met interessante innovaties en excellente zorgpaden. Wil je je inschrijven of meer informatie hierover? klik dan hier.

Telemonitoring betekent letterlijk het op afstand (tele) volgen en begeleiden van patiënten (monitoring). Dat gaat via meetapparatuur bij de patiënten thuis. Patiënten sturen digitaal gegevens zoals gewicht, bloeddruk en hartslag naar het ziekenhuis, die deze gegevens analyseert. De patiënt komt alleen naar het ziekenhuis als het nodig is. Er worden minder polikliniekbezoeken, ziekenhuisopnames en bij opname minder ligdagen verwacht.

Zelfmanagement
Veel ziekenhuizen in Nederland bieden telemonitoring voor hartpatiënten aan. ‘Hartpatiënt is thuis beter en goedkoper af’ kopte de Leeuwarder Courant op 28 november 2014, naar aanleiding van een onderzoek van Philips en verzekeraars bij zes ziekenhuizen. De Hart &Vaatgroep, een groep van en voor mensen met een hart of vaatziekte, vindt het belangrijk dat telemonitoring voor chronisch hartfalen patiënten in alle ziekenhuizen beschikbaar is. Telemonitoring kan, volgens hen, bijdragen aan onafhankelijkheid, zelfmanagement en veiligheid voor de patiënt.

Effectiviteit
Er zijn echter ook andere signalen. Ziekenhuizen zoeken nog steeds naar een passende bekostiging voor hun inspanningen voor deze zorg. Het onderzoeksrapport van Philips adviseert het bekostigingsmodel voor telemonitoring in ziekenhuizen te herzien. Leveranciers melden dat zij hun telemonitoring systemen niet voldoende in ziekenhuizen weg kunnen zetten. En de Inkoopgids E-health van Zorgverzekeraars Nederland beschrijft weliswaar criteria waaraan telemonitoring zou moeten voldoen, maar er zijn ook geluiden dat verzekeraars zich beroepen op onderzoeken, die concluderen dat de effectiviteit van telemonitoring bij patiënten met hartfalen nog helemaal niet duidelijk is. En dat terwijl wij allen vooronderstellen dat zorgpaden bijdragen aan grotere gezondheid, betere kwaliteit van zorg en gelijk blijvende kosten.

Workshop
Ja en nu, vraag je je misschien af  hoe het daadwerkelijk zit. Die vraag wordt beantwoord op het Zorgpadencongres dat op 30 januari plaatsvindt in Utrecht. In een workshop probeert Ingeborg van Dijke (senior adviseur bij DBC Onderhoud) en ondergetekende in co-creatie met workshopdeelnemers de wirwar te ontrafelen en te achterhalen hoe de mechanismen bij deze zorgvorm werken. We maken daarbij gebruik van de ideeën van een jong vakgebied: de gedragseconomie. Gedragseconomie brengt het maken van keuzes in kaart, waarbij zij psychologie en meer rationele economische principes verbindt.

Aanmelden en informatie
Je kan je opgeven voor dit congres en deze workshop via deze link. De congresfolder vind je hier.

Parallelle innovatie van zorgpaden, ICT en bekostiging. Ja, in dat geval  zijn betere gezondheid, hogere kwaliteit van zorg en gelijk blijvende kosten haalbaar: Dat is de titel van de voordracht waarmee ik op 29 oktober het Congres Zorgpaden 2.0 open in Utrecht.

Papierloze ziekenhuizen
Ik beantwoord de vraag waarom in Nederland nog steeds geen volledig papierloze en röntgen-filmloze ziekenhuizen bestaan en in Duitsland, Spanje, Singapore en de USA wel. Dat antwoord geef ik aan de hand van een bezoek aan papierloze ziekenhuizen in Chicago in september 2014. Verder baseer ik mij op een lopend onderzoek van mijn promovendus Rube van Poelgeest die de Himms scores vergelijkt in Nederland, Europa en de USA. Daarnaast geef ik in mijn lezing een vooruitblik op de verzamelde kennis in mijn boek Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel dat 31 oktober uitkomt.

Inschrijven
Na mij komen vele boeiende voordrachten aan bod over concrete voorbeelden van zorgpaden met ICT-ondersteuning. Die komen voort uit de geboortezorg (spreker: Jacob Hofdijk), de oncologie (Xander Verbeek),het CBO (Ingrid Janssen) het UMC Utrecht (Jan Christiaan Huysman) en Ziekenhuis Gelderse Vallei (Gert Jan van den Burg).
Je kunt je inschrijven voor het zorgpadencongres via de website van MedicalPHIT. Dit is een IT-onderneming die nauwe banden heeft met de KNMG.
De congresbrochure kan je hier bekijken.